صفر تا صد بورس: مسیر 0 تا 100 بورس را از این منابع مطالعه کنید
سقوط ارزش ریال در برابر دلار باعث افزایش شدید قیمتها شده است و نرخ تورم رسمی تقریباً 43 درصد افزایشیافته است. به گفته تحلیلگران، ایرانیها برای حفاظت از ارزش پساندازشان، به سمت سهام سوق پیدا کردند. ازاینرو تصمیم داریم در این محتوا به بررسی صفر تا صد بورس بپردازیم.
شناخت بازار سهام ایران
در سال 2019، بازار سهام ایران بهترین بازار سهام در جهان بود. در طول سال، ارزش بازار از نظر دلاری دوبرابر شد و سرمایه بورس تهران از مرز 300 میلیارد دلار گذشت. بااینحال، درحالیکه بازارهای سهام در حال رسیدن به بالاترین حد تاریخی بودند، اقتصاد ایران در رکود باقی ماند زیرا تحریمها همچنان مانع رشد اقتصادی میشدند.
بخشی از دلیل اینکه چرا درحالیکه اقتصاد رو به افول بود، قیمت سهام افزایش یافت این است که تحریمها سرمایهگذاری ایرانیان در خارج را دشوار میکند. افراد و شرکتهای دارای پول نقد به دنبال راههایی برای سرمایهگذاری وجه نقد خود، بهعنوان پوششی در برابر تورم اقتصادی هستند.
بورس اوراق بهادار تهران ماهانه دادههای 5 شاخص عمده بازار سهام را ارائه میدهد، اما شاخص تمام سهام TEDPIX بیشترین رصد توسط تحلیلگران را دارد. قبل از جولای 2011، نام شاخص TEDPIX، TEPIX بود که سود سهام نقدی را حذف میکرد.
در تالار مجازی بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس که یک بازار خردهفروشی است، نزدیک به 700 شرکت پذیرفته شده وجود دارد. در این میان، شرکتهای صنعتی، بهویژه آنهایی که سهم قابلتوجهی دارند از بازار داخلی یا بازار صادراتی دارند، عملکرد ویژهای داشتهاند. از جمله بزرگترین صادرکنندگان پتروشیمی، فولاد و مس کشور، 30 شرکت برتر فهرست شده بیش از 60 درصد از ارزش بازار بورس را تشکیل میدهند. این مشاغل درآمد ارزی خارجی تولید میکنند و از رکود اقتصادی داخلی محافظت میکنند.
تولیدکنندگان مواد شیمیایی، فولاد، شیشه، شویندهها، داروها و محصولات غذایی از جمله شرکتها و صنایعی هستند که در بازار بورس ایران فعال هستند. همچنین در شرایط سخت اقتصادی سودهای خوبی به دست آوردهاند.
در 10 سال منتهی به جولای 2021، بورس اوراق بهادار تهران بازده دلاری سالانه 13.8 درصدی را به سرمایهگذاران ارائه کرده است. این بازدهی 4.7 درصدی برای شاخص بازارهای نوظهور MSCI و 5.7 درصدی برای شاخص بازارهای مرزی MSCI مقایسه شده است.
بخشی از دلیل عملکرد قوی بازار، افزایش تعداد سرمایهگذاران خرد بوده است. از سال 2006، ایران «سهام عدالت»، سهامی که سود سهام پرداخت میکند در شرکتهای دولتی، برای خانوارهای کمدرآمد بهعنوان راهی برای توزیع مجدد ثروت منتشر کرده است. سال گذشته برنامهای برای امکان معامله این سهام در بورس تهران آغاز شد. ازیکطرف، این حرکت باعث تقویت بازاری شد که در حال حاضر بیش از حد گرم شده بود. از سوی دیگر، این حرکت به گسترش دسترسی طبقه کارگر به سرمایهگذاری در بازار سرمایه کمک کرد. بر اساس برخی برآوردها، اکنون 50 میلیون ایرانی در بازار سرمایه، سرمایهگذاری میکنند. اینکه آیا این اقدام سیاست خوبی بوده است یا نه قابلبحث است. اما آنچه واضح است این است که تعداد سرمایهگذاران خرد در ایران افزایش قابلتوجهی داشته است.
بسیاری از این سرمایهگذاران خردهفروشی جدید به بازار بیشتر در سال 2020 وارد این بازار شدند و اغلب تصمیمات مالی غیرمسئولانه گرفتند. بورس تهران پس از آن دستخوش اصلاحاتی شد که برای کسانی که در قیمتهای بالا سرمایهگذاری کردند، دردناک بود. اما در بلندمدت، بازده سرمایهگذاری سرمایهگذاران مثبت است.
سیستم معاملاتی بورس
بورس اوراق بهادار تهران (TSE) - بازار سهام و بورس اصلی در ایران؛
فرابورس - یک بازار خارج از بورس (OTC) که به سرمایهگذاران امکان دادوستد در شرکتهای کوچکتر را میدهد.
بورس کالای ایران - کالاها و مشتقات کالایی در سومین بورس ایران یعنی IME قابل معامله هستند.
درحالیکه قوانین خارجی ممکن است عملی بودن سرمایهگذاری در ایران را محدود کند، فرآیند سرمایهگذاری برای خارجیها طبق قوانین ایران بسیار ساده است و سیستم معاملاتی بورس ایران باتوجهبه پارامترهای زیر:
•معاملات باید از طریق یک کارگزار دارای مجوز در ایران انجام شود. دولت ایران دسترسی مستقیم به بازار کارگزاری های تحت نظارت را محدود میکند.
•سرمایهگذاران خارجی باید مجوز سرمایهگذاری دریافت کنند. برای درخواست مجوز، باید فرمهای مربوطه را تکمیل و از طریق کارگزار خود به مقامات ارسال کنند.
•روند درخواست مجوز به طور متوسط یک هفته طول میکشد و حداکثر زمان تأیید آن 10 روز است.
ماده 10 مقررات ناظر سرمایهگذاری ارزی خارجی پس از در اختیار داشتن مجوز تجارت، به خارجیها اجازه میدهد تا در کارگزار یا بانک خود به ارز محلی حساب باز کنند.
سرمایهگذاران برای حمایت از عملیات سرمایهگذاری و بانکی خود، این حسابها را با تبدیل ارز خارجی خود به ریال تأمین میکنند. همین ماده همچنین اجازه استرداد عواید سرمایه و سود سهام حاصل از این سرمایهگذاری سبد خارجی را بدون نیاز به تأیید بانک مرکزی میدهد.
ورود پول به ایران
تأمین مالی سرمایهگذاریهای ایرانی بهعنوان یک خارجی از منظر عملی دشوار است. در نتیجه تحریمهای آمریکا علیه ایران، مؤسسات مالی این کشور از انتقال بینالمللی از طریق شبکه پرداخت سوئیفت قطع شدهاند. کارگزاران ارز ایرانی اغلب با شرکای خود در کشورهای همسایه مانند امارات برای انتقال وجه همکاری میکنند، اما کارمزد این خدمات بسیار بالاست (معمولاً بالای 5 درصد تراکنش).
سرمایهگذاری مستقیم خارجی در ایران بر اساس قانون حمایت از سرمایهگذاری خارجی (FIPPA) مدیریت میشود که مالکیت کامل خارجی بر شرکتهای ایرانی را میدهد.
در محتوای صفر تا صد بورس باوجود تمام معایب و مزایای ذکر شده برای تالار مجازی بورس ایران، ویژگیهای نقدشوندگی بالا، شفافیت اطلاعات، بازدهی سرمایه، سرمایهگذاری در صنایع مختلف را میتوان از ویژگیهای این بازار دانست.