خانه
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
نظریه تربیتی غزالی؛ تلفیق معامله و مکاشفه (2)
وجود ندارد. در رویکرد نفس مدار غزالی نفس هم از آن روی که جوهری غیرمادی و امری الهی است، بررسی شده و هم از آن رو که شناخت نفس و مسایل نفسانی، دست مایه ای است شایسته برای کاوش در امیال و غرایز و کشش های دورانی انسان و نیز آشنایی با کنش ها و واکنش های رفتاری نیز از راه شناخت آنها می توان به تعدیل و تعالی اندیشه، اخلاق و رفتار انسان دست یافت و شخصیت مطلوب را بدست آورد. غزالی گاه واژگان چهارگانه ...
بازخوردهای ضد امنیتی هستی شناسی اجتماعی سلفیت جهادی
خصومت درباره ی دیگران می انجامد که در چنین فضایی، احساس تهدیدشدگی و زوال موجودیت مهم ترین و بارزترین شاخصه های فهم دیگران را تشکیل خواهد داد. به طور طبیعی دیگر گروه ها، با هدف حفظ موجودیت فردی، دینی و اجتماعی، اقدامات حفاظت بخش امنیتی را ترتیب خواهند داد که در مقابل واکنش های خصمانه تر و خشونت بارترِ جریان های سلفی، را به دنبال خواهدداشت. واکنش متقابل سلفی ها، مجدداً به بازتولید رفتارهای ...
عدل الهی از منظر غزالی (2)
بندگانش را در سختی و تنگنا و بدبختی قرار داده است .(26) غزالی چند پاسخ به این مسأله می دهد که تا حدّی به مواضع معتزله و فلاسفه نزدیک هستند: الف: درک معنای حقیقی رحمت به نظر غزالی ابهام در باب سازگاری رحمت خدا و وجود شرور ناشی از درک نادرست معنای حقیقی رحمت است. رقّت دردانگیزی که به یک انسان رحیم در هنگام مشاهده ی رنج و عذاب دیگران دست می دهد و موجب می شود برای رفع بلا و مصیبت فرد محروم و ...
انقلاب اسلامی؛ محصول علوم انسانی اسلامی
، ابی جمهور احسایی، ابن فهد حلی و در نهایت، مکتب فلسفی شیراز ادامه و توسعه یافت، سعی در وحدت روشمند میان علوم مختلف اسلامی داشت. در این جریان میان علوم عقلی همچون فلسفه، کلام و عرفان به تدریج حالت هم گرایی و هماهنگی شکل می گرفت و از اختلافات میان آن ها کاسته می شد. همچنین حکما و عرفا به فقه و اجتهاد اقبال دوچندانی نشان دادند به طوری که بسیاری از عالمان این دوره جامع میان علوم عقلی و علوم نقلی محسوب می ...
برخی بازیافت های غزالی از تصوف شرعی
شافعی به روش جدلی مناظره نمود. درباره ی زندگی او کتاب های بسیار نوشته شده که ما از میان آنها کتاب فرار از مدرسه (مرحوم دکتر زرین کوب) را توصیه کرده، در اینجا فقط به چند نکته ی درخور از سلوک فکری و مشی کل زندگی وی (و نه برهه ای از آن) اشاره می کنیم: 1. تحصیل علم را با انگیزه ی معاش آغاز کرد، اما در پایان آن (- علم آموزی) را با انگیزه ی خدمت به دین ادامه داد. 2. با نظر انتقادی و تحقیقی به ...
فلسفه ی فقه
است؟ - فائده آن چیست؟ - چه ارتباطی با سایر علوم - از جمله اصول فقه - دارد؟ - واژه فلسفه در فلسفه ی فقه به چه معنا است؟ - آیا در فلسفه ی فقه نظریه پردازی و توصیه وجود دارد یا در آن تنها باید به توصیف و توضیح پرداخت و در واقع نگاه به گذشته و حال داشت و اظهار رأی و نظر را به دانشی دیگر واگذار کرد؟ - بررسی شیوه ها و مناهج فقهی فقیهان و تحلیل مبادی و مبانی نظرات و آرای ...
گفتمان فلسفه ی فقه
، پیش فرض های فقه، رابطه ی فلسفه ی فقه یا فقه با علوم دیگر و ویژگی های حقوق و فقه اسلامی. در این نگاشته به مهم ترین چالش های فلسفه ی فقه از جمله ثابت و متغیر بودن فقه، جامعه ساز و طراح و برنامه ریز نبودن، دنیایی و ظاهر بین بودن و مصرف کننده بودن و نیز تکلیف مداری آن بحث شده است. مقدمه فلسفه ی فقه در جایگاه دانشی نوپا در جامعه علمی و حوزوی، اهمیت خاصی دارد و بر همه فقیهان دوران معاصر لازم ...
قلب، محبت و اخلاق غزالی در احیاء علوم الدین
غزالی که بیش از همه در شاهکار وی احیاء علوم الدین (1) ظهور یافته، تا حدی از نظریات اخلاقی ارسطو و افلاطون بهره برده است. غزالی، تهذیب الاخلاق ابوعلی مسکویه (2) را، که بیشتر برگرفته از اخلاق فلسفی یونان است، (3) عاقلانه و با کتاب خدا و سنت پیامبر سازگار دانسته، (4) در عین حال تأثر عمیق وی از تألیفات کسانی چون حارث محاسبی و ابوطالب مکی (5) باعث شده تا نوع نگاه او به مقوله اخلاق، با اخلاق فلسفی- یونانی ...
بررسی ساختار فقه
که مقسم بخش مهمی از موضوعات فقهی است. توضیح اینکه هر کس کوچک ترین اطلاعی از فقه اسلامی داشته باشد درمی یابد که یکی از مهم ترین قسمت های فقه، بحث معاملات با شقوق و اقسام گوناگون آن است، و طبیعی است که عدم وجود اجزای رئیسه علم در ساختار آن، ملازم با نقص آن ساختار است. گفتار سوم: ساختار فقه از دیدگاه ابن برّاج قاضی عبدالعزیز بن براج طرابلسی (481-400ق) در کتاب المهذب، احکام شرعی را به دو بخش ...
عوامل پویایی فقه
: حکومت در نظر مجتهد واقعی، فلسفه ی عملی تمامی فقه در تمامی زوایای زندگی بشریت است. حکومت نشان دهنده ی جنبه ی عملی فقه در برخورد با تمامی معضلات اجتماعی و سیاسی و نظامی و فرهنگی است. فقه تئوری واقعی و کامل اداره ی انسان و اجتماع از گهواره تا گور است (موسوی خمینی، 1370، ج 21، ص 98). در این صورت فقه برای اداره ی زندگی انسان ها بزرگترین هدفی را که می تواند دنبال کند عدالت اجتماعی است (طباطبایی، 1417، ج ...
غزّالی: ژرفنگر و پژوهشگر خستگی ناپذیر
محمدجواد رضا، ترجمه، نقد و اضافات بهروز رفیعی (تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، چاپ اول، زمستان 1384)، صص 95-122؛ 175-186. 4- در سده ی میانه، غزّالی بر اندیشه مندان اروپایی مانند تاماس اکیناس، ریموند مارسن دومینیکنی و ابوالفرج ابن العبری (Bar – Hebraus) از سرشناسان سده ی سیزدهم، و نیز ابن میمون نشان های ژرفی نهاد. همان گونه که می دانیم کارهای ...
دانش و دانشمندان در نگاه غزّالی
آن جهانی (آخرت) است، یعنی دانش معامله و دانش مکاشفه، زیرا هدف نهایی معامله، مکاشفه است و هدف پایانی مکاشفه، شناخت خداوند. (14) از نگاه غزّالی، چنین دانشی تصّوف و عرفان است. (15) غزّالی می گوید دانشجو باید پله پله پیش برود و نه اینکه همه ی علوم را یک جا و سرسری بیاموزد. آدام مِتز (A. Mez) می نویسد: ادیبان در سده ی سوم هجری گِرد خلیفگان را می گرفتند و در دستگاه او به هر دانشی و رشته ای ...
استناد فقهی به مذاق شریعت در بوته ی نقد
مورد توجه مستقل و بررسی متمرکز فقیهانه قرار نگرفته است. پژوهش درباره ی چنین واژه هایی به این دلیل دشوار به نظر می رسد که یافتن تعریف جامع و مانعی که مورد وفاق همه ی کاربران آن واژه یا دست کم اکثریت آنان باشد، مشکل می نماید. با همه ی این دشواری ها چراغ امیدی که روشنی بخش راه می شود اینکه دستیابی به مؤلفه های حداقلی که برای همه ی کاربران آن واژه یا اکثریت قابل توجهی از آنان قابل قبول باشد ...
سنّت پیامبر و تکفیر مسلمانان
الله علیه و آله و سلم) و علمای فریقین، روشن شود و در پایان مقاله زندگی مسالمت آمیز با همه فرق اسلامی از دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) مطرح شده است. احادیث فراوانی از پیامبر وجود دارد که از تکفیر کسی که شهادتین گفته است، نهی فرموده اند، چه رسد به کسی که به انجام دستورهای دینی متعهد است. به نمونه ای از این احادیث توجه کنید: 1. ابن نجار از ابن عمر نقل می کند که پیامبر (صلی الله علیه وآله و ...
زبان نمادین دین از نگاه غزالی بازخوانی جواهر القرآن (2)
بحث می آورد، نشان گر درک صحیح او از مفهوم نماد است. به بیان وی، مثالی گویا در تبیین معنای مورد نظر، خواب افراد است که اشیایی را می بیند و معبِّر، آن اشیاء را حمل بر معناهایی دیگر [= نمادین] می کند (برای پی جویی کارکرد نمادها در خواب توسط بنیانگذاران روان شناسی معاصر- فروید و یانگ، نک: مالونی، (1) 203). یکی خواب دید با خاتمی دهان ها را مهر می کند و ابن سیرین به وی گفت شاید مؤذنی و پیشاپیش اذان می ...
نگاهی به شعر و شاعری ابوحامد محمد غزّالی توسی (2)
و جلا می دهد، و همه ی نیازها با آن برآورده می شوند همه هنگام بکوش و پیوسته یاد خدا کن تا آمده های آن را ببینی. رو سوی خدا نه و جز او [همه] را وانِه، و مراقبه داشته باش و [خود را] به بالاها برکش! 4. القسطاس المستقیم ص38: یک بیت به فارسی 5. مشکاة اینوار ص12: أنا مَن اهوی، و مَن أهوی أنا *** نَحنُ روحان حَلَلنا بَدَنا منم آن کس که عاشق شد؛ منم هر آن کسی ...
تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (2)
...: وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِیمِ (اسراء:35). او با بیان اینکه این قسطاس پنج قاعده ی سنجش است که در قرآن آمده اند، اظهار می دارد: غیر از آن هیچ راه دیگری برای دستیابی به معرفت وجود ندارد (غزالی 1353: 157؛ ترجمه 288). پنج فصل بعدی کتاب به بیان این قواعد، یعنی پنج شکل مختلف قیاس، اختصاص یافته اند، و هر قاعده در یک فصل بحث شده است. فصل دوم (میزان التعادل الأکبر) درباره ی اولین شکل از ...
تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (3)
. هر معرفتی که لزوماً بدیهی نیست، به واسطه ی موازینی که در نفس او نهاده شده، برای صاحبش حاصل می شود، گرچه او از آنها آگاه نباشد (قسطاس: 184؛ ترجمه 314). این دیدگاه با نظر ابن حزم بی شباهت نیست که فهم منطق، ذاتی هر شخص تیزهوشی است (ابن حزم 1959: 3). هرچند اینکه غزالی منطق قیاسی را راهی به سوی علم مطلق خدا دانسته است، ظاهراً برخلاف نقطه نظر وی در مُنقِذ است. در آنجا، او ذیل بحث در باب جایگاه منطق در ...
آیا غزّالی، یک اشعری بود؟ (1)
سرویس اندیشه جوان ایرانی ؛ بخش شعر و ادبیات: نویسنده: کوجیرو ناکامورا ترجمه: امیر یوسفی چکیده پاره ای پژوهشگران آثار غزّالی چون دابلیو. ام. وات یکی از معیارهای سنجش اصالت آثار غزّالی را تعلق خاطر وی به مکتب اشعری دانسته اند. (1) نویسنده کوشیده تا براساس شواهدی از اقوال غزّالی، نظر خاص وی درباره اشعری و اشاعره، شواهدی از ابن خلدون و تقابل جدی آراء غزّالی با اشاعره در ...
آیا غزالی، یک اشعری بود؟ (3)
.... (صص178-179)(7)" ابن قیّم می گوید تنها حکم حقی که می توان در باب روح صادر کرد که مورد تأیید قرآن، حدیث، اجماع صحابه، عقل و فطرت هم باشد، همین حکم است که گفته شد. پس طبق نظر ابن قیّم، دلیل این که متکلمان سنتی، روح را یک نوع جسم به شمار می آورند، این است که صفات، افعال و احکام روح نظیر حرکت، انتقال، عروج، هبوط، بهره مندی از احسان یا مکافات، لذت و الم را ثابت کنند (ص201). وانگهی این ...
منجم و حکیمی که رصدخانه و کتابخانه مشهور مراغه را تاسیس کرد
محمدبن محمد الطوسی است. رحمه اله علیه که مدتی نزد اسمعیلیان و رفقا می زیسته و چند کتاب به نام ناصرالدین محتشم رییس قهستان تالیف کرده است که مهم ترین همه ترجمه و تهذیب طهارت الاعراق تالیف ابن مسکویه است به فارسی که به اخلاق ناصری شهرت دارد. کتاب اخلاق ناصری مورد استفاده نویسندگان و متفکران بسیار قرار گرفته است. خود خواجه نیز برای تالیف این کتاب مباحث آن را از کتاب های دیگر اقتباس کرده، چنانکه ...
رده بندی دانش ها از دریچه ی چشم امام محمد غزالی (1)
که خود دارند به جایگاه ابزار، شامل منطق و زبان، فرو کاست. دانش هایی که به خودی خود مورد نظرند، به دو دسته ی علوم حِکمی و علوم دینی (دین اسلام) بخش پذیرند. عامری به وارونه ی فارابی و ابن سینا، دست کم آشکارا از دانش های اسلامی همچون دانش هایی که مستقل اند و روی پای خود می ایستند، یاد می کند و آنها را در کنار آنچه مرسوم و رایج است و دانش های کاربردی می نامند، نمی گنجاند. ابوسلیمان سجستانی (م: پس از ...
رده بندی دانش ها از دریچه ی چشم امام محمد غزالی (2)
اگرچه مقاصد الفلاسفة نماینده ی رده ی بندی دانش ها نیست، ولی از آنجا که بیانگر خواسته ها و هدف های فیلسوفان در دانش های منطقی، طبیعی و الهی آنان است، کلید اصلی پرداختن به رده بندی دانش ها بر پایه ی تعیین علوم و موضوع های آنها به شمار می آید. در دیباچه ی همگانی مقاصد، غزّالی بر آن است که دانش ها بر سه بخش اند: 1. ریاضیات: مطالعه ی حساب و هندسه؛ 2. منطقیّات: هدف از آن پیراستن روش های استدلال ...
غزالی و اخلاق داوری (3)
نتیجه می گیرد که این ویرانگر فلسفه، خود برآورنده فلسفه ای خاص بوده است. (1) همچنین کتاب تهافت الفلاسفه وی به گفته ماجد فخری دلیل قاطعی است بر ضرورت یاری گرفتن از فلسفه در کوشش برای ابطال فلسفه .(2) اما نکته آن است که وی آشکارا این وامداری را منکر می شود که از نظر اخلاقی جای بحث جدی دارد. غزالی اشاره می کند که طایفه ای از منتقدانش که پایی استوار در علوم ندارند، به خطا پنداشته اند که در کتاب ...
جایگاه تاریخی غزالی در منطق دوره ی اسلامی
آثار قسم دوم، پژوهشی و متضمن تأملات، یافته ها و دیدگاه های خاص غزالی است. آثار غزالی دوره ی کامل در منطق، به اختصار یا تفصیل است. غزالی در انتخاب عنوان رساله در این گونه آثار ابتکار و دقت دارد. در هر سه عنوان ترازو و شاخص بودن منطق نسبت به فکر و علم اخذ شده است. منطق گویی میزان و معیار همه علوم است .(5) 2. تنوع دانش غزالی به عنوان حجة الاسلام روزگار خود مرجع و صاحب نظر در بسیاری از علوم و ...
