خانه
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
بررسی ساختار فقه
، پیش پای محقق قرار دارد، یکباره مرتفع سازد؛ البته در طول تاریخ علم، سه امر پیش گفته کم و بیش مورد توجه قرار گرفته است؛ برای مثال، منطقیان، مسائل منطق را به دو بخش مهم تصورات و تصدیقات، فیلسوفان الاهی، فلسفه را به الاهیات بالمعنی الاعم (شامل مباحث وجود و تقسیمات آن و ماهیت و مسائل جانبی آن) و الاهیات بالمعنی الاخص (شامل مباحث مربوط به اثبات ذات، صفات و افعال خدا) تقسیم کرده اند یا اصولیان، اصول ...
گفتمان غزالی و گفتمان روشنفکر دینی
درخور به سنت فلسفی قدیم و جاری در طول بیش از هزار سال در ایران و با اتخاذ آن به عنوان یکی از بنیادهای نظری عقل گرایانه اش و در امتداد و دنباله ی آن، راهی اصیل و استوار را بگشاید، به طرزی غریب به منابع و مآخذ و مشاهیری از فرهنگ خویش توجه نموده که- دقیقاً در نقطه ی مقابل ابن رشد که کعبه ی آمال روشنفکران هم وطن اش قرار گرفته- به عقلانیت گریزی و فلسفه ستیزی شهره اند، از جمله ی این ها ابوحامد محمد غزّالی ...
عوامل پویایی فقه
سرویس اندیشه جوان ایرانی به نقل از راسخون ؛ بخش مقالات دینی: نویسنده: سیدعلی سادات فخر (1) مقدمه دانش فقه در گستره ی فرهنگ و علوم اسلامی، جایگاهی رفیع و منزلتی فخیم داشته و دارد و هماره در نوک پیکان هماوردی های عالمانه و مغرضانه قرار داشته است. در میان فرقه های اسلامی سرگذشت شیعیان و دانشمندان آنان بس غریب می نماید. در تاریخ شیعه شمایی از قیام های حق طلبانه، اسارت، تبعید ...
غزّالی: ژرفنگر و پژوهشگر خستگی ناپذیر
که پوینده و جوینده ی تجربه ی معنوی بی واسطه و مستقیم خداوند و حقیقت درونی اشیاء است، بر دانش کلام خرده می گیرد. به عنوان یک علم، کلام بر دانش (کشف) حقایق تمرکز نمی کند. (43) ب. فیلسوفان غزّالی برای پاسخ گویی به خرده گیری ها و دیدگاه های فلسفی، با خواندن و درنگ در آثار فارابی و ابن سینا، خود را منتقد شایسته و کارشناس فلسفه می دانست، زیرا این دو تن سرشناس ترین و بلندآوازه ترین فیلسوفان مسلمان ...
نقد نظریه حداقلی در قلمرو فقه اسلامی
. جعفری، محمدتقی؛ فلسفه دین؛ تهران: مؤسسه دانش و اندیشه معاصر، 1375. 4. حر عاملی، محمدبن الحسین؛ وسائل الشیعه؛ ج 20، قم: مؤسسه آل البیت، 1409. 5. سروش، عبدالکریم؛ بسط تجربه دینی؛ تهران: موسسه فرهنگی صراط، [بی تا]. 6. طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ قم: موسسة البعثه، قسم الدراسات الاسلامیه، 1373. 7. غزالی، محمدبن محمد؛ الاقتصاد فی الاعتقاد؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، 1409. 8 ...
انقلاب اسلامی؛ محصول علوم انسانی اسلامی
، ابن تُرکه اصفهانی، ابی جمهور احسایی، ابن فهد حلی و در نهایت، مکتب فلسفی شیراز ادامه و توسعه یافت، سعی در وحدت روشمند میان علوم مختلف اسلامی داشت. در این جریان میان علوم عقلی همچون فلسفه، کلام و عرفان به تدریج حالت هم گرایی و هماهنگی شکل می گرفت و از اختلافات میان آن ها کاسته می شد. همچنین حکما و عرفا به فقه و اجتهاد اقبال دوچندانی نشان دادند به طوری که بسیاری از عالمان این دوره جامع میان علوم عقلی ...
استناد فقهی به مذاق شریعت در بوته ی نقد
سرویس اندیشه جوان ایرانی به نقل از راسخون ؛ بخش مقالات دینی: نویسندگان: ابوالقاسم علیدوست (1) محمد عشایری منفرد (2) چکیده مذاق شریعت از نهادهایی است که به صورت گسترده، ولی پراکنده در دو سده ی اخیر در متون فقهی و استدلال های فقیهان به کار گرفته شده است. با وجود گستردگی استناد به مذاق شریعت، این نهاد به صورت مستقل کمتر مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. نوشتار حاضر ...
فلسفه علم و مفهوم علیت از دیدگاه غزالی
. مالبرانش (2) (1638-1715) این تأثیر را از طریق فلسفه اوکازیونالیسم (3) خود نشان داد. دیوید هیوم (4) (1711-1776) نیز این تأثیر را در بحث خویش از علیت و مسئله توجیه استقرا بازتافت (5). این مسئله موضوعی اساسی در فلسفه علم شد. برتراندراسل (6) رویکردی تحلیلی از این بحث به دست داد، در حالی که هربرت فیگل (7) هانس رایشنباخ (8) سخن از توجیه عمل گرایانه (9) استقرا گفتند. غزالی علیت را در فصل هفدهم از ...
ضرورت اقتران و مسئله ی معجزه در نزد غزالی و ابن رشد (1)
مثابه ی علل معرفت پیشگویانه ی پیامبر عمل می کنند. با توجه به تعریف ابن سینا برای علل فاعلی این باید وجود محض باشد که از این موجودات سماوی افاضه می شود، نه صور عقلانی و تصورات خیالی که هر دو به ماهیت مربوط می شوند. در عین حال باید یادآوری کرد که به نظر می رسد ابن سینا کارکرد خیال و حس را در کسب معرفت پیشگویانه از سوی پیامبر خلط کرده است. خیال ممکن است تصاویر را حفظ، ترکیب، یا ایجاد کند، اما بر اساس ...
تأثیرهای فرهنگی ورود تکنولوژی، به ویژه در عرصه ی سبک زندگی، چیزی نیست که با فرافکنی گریزپذیر باشد
کتاب فلسفه ی تکنولوژی ، (هایدگر و دیگران، 1387) می نویسد: تکنولوژی ابزار نیست، تکنولوژی دید است. تکنولوژی اگر هم ابزار در نظر گرفته شود، تجربه ی زندگی آدمی را تغییر می دهد. پیشرفت های دانش فیزیک در اواخر قرون میانی و عصر روشنگری، اثر مشخصی بر زندگی مردم نداشت؛ اما اختراع های مکانیکی، الکتریکی و شاخه های دیگر این علم و به دنبال آن، انقلاب صنعتی، زیستن و چگونه زیستن مردم را دچار دگرگونی بنیادی نمود ...
اکبرنژاد: بحث مشتق، نه تنها راهگشا نیست بلکه رهزن است/ غرویان: آیا شما تمام موارد را فحص کامل کردید!
سال می رسد. سوال بنده این است که در دوره ی شیخ و شاگردان شیخ، دوره ای که علوم انسانی در غرب اوج می گیرد و کشورهای اسلامی از جمله ایران، استعمار شده بودند، آیا نمی شد به جای اینکه این بحث ها را به عنوان محور بحث های عمومی حوزه قرار دهند، به مسائل دنیای اسلام و مسائل وارده از دنیای غرب بپردازند تا از دنیای اسلام صیانت کنند؟ البته نظر بنده طرح قیام نیست. این مساله را کارشناسان تاریخ باید بگویند. ...
زبان نمادین دین از نگاه غزالی بازخوانی جواهر القرآن (2)
انواع علوم را داراست و به دانش های رده ی پایین چون کلام و فقه نظر ندارد. در این مقام وی هنجارهای قرآن را با واقع اجتماعی عصر خویش که به عکس، این دو علم را در صدر می نشاندند- قیاس می کند. نتیجه می گیرد این علوم کم بهاتر، تنها به سبب حبّ مال و جاه در صدر نشسته اند (ص70). فاتحه، بر پایه ی روایات، مفتاح هشت باب بهشت است. نامش را نیز در زبان ملکوت به همین سبب فاتحة الکتاب نهاده اند. این دو عنوان، تنها در ...
نگاهی به شعر و شاعری ابوحامد محمد غزّالی توسی (2)
سرویس اندیشه جوان ایرانی ؛ بخش شعر و ادبیات: نویسنده: محمد ساکت ب. سروده های پراکنده ای که به غزّالی پیوند یافته اند تاکنون از شعرهای کامل غزّالی نگاشتیم. اکنون می رسیم به شعرهای پراکنده ای که بدو پیوند داده اند. بیت زیرین از ابن معتز (م: 296ه / 908م) است. فَکانَ ما کانَ ممّا لَستُ أذکُرُهُ *** فَظَنِّ خَیراً و لاتَسأل عَن الخَبرِ (1) آنچه بود ...
حیرت غزالی و شک دکارتی (1)
سرویس اندیشه جوان ایرانی ؛ بخش شعر و ادبیات: نویسنده: مهدی اخوان چکیده: چه به لحاظ تاریخی چه در تقسیم و تبویت، مباحث معرفت شناسی با پاسخ به شک و شکاکیت بنیان نهاده می شود. حالت معمولی و عرفی شک در ذهن و ضمیر و زبان هر انسانی ظهور می یابد، اما شک یا حیرتی که به سطحی فلسفی و به لباسی منطقی درآید و بخشی یا تمامی زندگی فردی را تحت الشعاع قرار دهد، بیشتر در عرصه فلسفه ورزی و یا ...
حیرت غزالی و شک دکارتی (2)
... بدین ترتیب او در دوره ای که در نظامیه ی بغداد بود با بسیاری از فرق بحث کرد و مطالعات بسیاری در علوم مطرح زمان خود (کلام فلسفه، تصوف) انجام داد و همه ی اینها نبود مگر انگیزه ی حقیقت جوی او که با احتمال آنکه حقیقت در نزد دیگران باشد وقت طولانی برای آنها صرف کرد. با توجه به گزارش و شرح حال غزّالی می توان دوره ی شک و رهایی او را به دو بخش تقسیم کرد بخشی که با بازنگری به محتوای ذهن خود و ...
حیرت غزالی و شک دکارتی (5)
آنها به قانون و اصل بداهت است. غزالی معرفتی یقینی را می جوید که هیچ شکی همراه آن نباشد و دکارت نیز با این قاعده که هر آنچه با وضوح و تمایز درک شود حقیقت دارد پیش می رود. ریاضیات برای هر دو نمونه یک علم کامل و یقینی است اما دکارت روش ریاضی را اساس همه علوم می دهد. اما غزالی چنین شأنی برای ریاضیات قائل نیست و در نقد خود از بخش های مختلف فلسفه، ریاضیات را نیز به عنوان یکی از بخش های فلسفه سنتی نقد ...
تأثیرات اندیشه های تفسیری غزالی بر صدرالمتألهین شیرازی
مبحث از مبانی تفسیر قرآن، اثرپذیری او از غزالی را مورد تحقیق و بررسی قرار می دهیم. 1. انتقاد ملاّصدرا از غزالی ابوحامد محمد غزالی با نوشتن کتاب تهافت الفلاسفه به مخالفت جدّی با فلسفه پرداخت و فلاسفه را تکفیر و خواندن فلسفه را تحریم کرد. البته او پیش از نگارشِ کتاب تهافت الفلاسفه، کتاب مقاصد الفلاسفه را نوشت، تا بفهماند که با مطالب و اصطلاحات، فلسفی آشناست و مخالفت او با فلسفه از روی ناآگاهی و ...
تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (1)
پیوند آن با علم اصول فقه- که در اسلامی بودنش تردیدی نیست- هویت اسلامی منطق قیاسی را فزونی بخشد. اگر تأیید منطق هدف اصلی غزالی بوده است، دلایل او برای انتخاب این هدف چه بوده است؟ مروری اجمالی بر اختلاف نگرش مسلمانان به منطق یونانی در زمان نگارش این کتاب توسط غزالی، انگیزه ی وی را در تأیید و حمایت از منطق با واژگان قرآنی نشان می دهد. منطق در زمره ی علوم شناخته شده نزد نویسندگان مسلمان ...
تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (2)
. نمونه هایی که غزالی به عنوان تناقض در قیاس های نادرست ذکر کرده، بی نهایت روشن اند و هیچ چیز از زمینه های فکری او به دست نمی دهند. منبع مقاله : جلیلی، سید هدایت؛ (1389)، مجموعه مقالات غزالی پژوهی، تهران: خانه کتاب، چاپ اول مقالات مرتبط : تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (1) تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (3) کلمات کلیدی : غزالی , القسطاس المستقیم , نظریه تفسیری غزالی , منطق قیاسی ...
تحلیل مبنایی و محتوایی کتاب القسطاس المستقیم (3)
الْمِیزَانِ (رحمن: 7، 3-1) و آیه ی سوم هم لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ (حدید: 25) است. سیاق هر دو آیه ی اخیر معنای دقیق واژه ی میزان را آشکارتر نشان می دهند به طوری که غزالی راحت تر می تواند آن را منطبق بر منطق تفسیر کند. در تفسیر همه ی این آیات، از آیه ی125 سوره ی نحل گرفته تا سه ارجاع اخیر به میزان، نقش قیاس در مرکز توجه قرار ...
مظلومیت حضرت زهرا(س) را فراموش نمی کنیم؛ اما دشنام هم نمی دهیم
آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی در جمع طلاب و فضلا به ارائه سخنانی پیرامون فاطمیه، عظمت مقام و مظلومیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) و انقلاب اسلامی پرداخت . وی با جایگاه شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها در نزد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اشاره کرد و گفت : ایام فاطمیه مناسبتی است که حوزه علمیه و روحانیون باید توجه زیادی به آن داشته باشند. بحمدالله از حدود 15 سال پیش، حرکت های ...
طلاب به مطالعه منطق جدید تشویق شوند
این که منطق سنتی از سه دستگاه حملی، شرطی و موجهات تشکیل شده، گفت: خلأ بحث و بررسی مستقل در مورد این سه نظام منجر به ایجاد موانعی برای درک روشن و متمایز علاقه مندان به علم منطق شده و چالش هایی را به وجود آورده است. وی با بیان اینکه هر دستگاه منطقی از دو زیردستگاه زبان و استنتاج تشکیل شده است، عنوان کرد: زبان هر دستگاه، مصنوعی است؛ به این معنا که ویژه همان دانش و دستگاه طراحی شده و برای درک ...
آیا غزّالی، یک اشعری بود؟ (1)
. او می گوید متکلمان مسلمان در ابتدا علم منطق، یکی از علوم کهن، را نفی کردند، اما بعدها به واسطه ی مساعی غزّالی و فخرالدین رازی (متوفای 1209م) منطق، قبول عام یافت: باید دانست که مسلمانان نخستین و متکلمان کنجکاو متقدم، آموختن این شاخه از دانش را قویاً نهی می کردند. آنها منطق را آماج حملات تند خود قرار داده و نسبت به آن هشدار می دادند، تعلیم و تعلم آن را جایز نمی شمردند. اما بعدها از زمان غزّالی ...
آیا غزالی، یک اشعری بود؟ (3)
آنها هم بلا انقسام خواهند بود و خود علوم عقلیه نیز باید تقسیم ناپذیر باشند. اما این سخن، باطل است. بنابراین به گمان فلاسفه، نفس انسانی به عنوان محل علوم عقلیه، روحانی است. اما غزالی در قبال این نظر فیلسوفان، چنین می گوید: "چرا انکار می آورید (شما فیلسوفان) بر آن کسی که می گوید محل علم، جوهر فرد متحیزی است که قسمت پذیر نیست، و حال آنکه این مطلب از مذهب متکلمان شناخته می شود و بعد از ...
منجم و حکیمی که رصدخانه و کتابخانه مشهور مراغه را تاسیس کرد
محمدبن محمد الطوسی است. رحمه اله علیه که مدتی نزد اسمعیلیان و رفقا می زیسته و چند کتاب به نام ناصرالدین محتشم رییس قهستان تالیف کرده است که مهم ترین همه ترجمه و تهذیب طهارت الاعراق تالیف ابن مسکویه است به فارسی که به اخلاق ناصری شهرت دارد. کتاب اخلاق ناصری مورد استفاده نویسندگان و متفکران بسیار قرار گرفته است. خود خواجه نیز برای تالیف این کتاب مباحث آن را از کتاب های دیگر اقتباس کرده، چنانکه ...
رده بندی دانش ها از دریچه ی چشم امام محمد غزالی (1)
بندی دانش ها پیوند دوسویه میان علوم و جایگاه آنها در سامانه ی شناختی است که ویژگی های موضوعات مورد بررسی و پژوهش دانش های گوناگون را بازتاب می دهد و پایه های تعریف شده ی آنها را معیّن می کند؛ همچنین پیوند میان این موضوع ها را نیز نشان می دهد.(1) رده بندی، دانش ها کار فیلسوفان بود. همیشه فلسفه در اندیشه ی علمی روزگارش به سر می بُرد، زیرا هیچ گاه فلسفه در سرشت و مایه ی خود از دانش جدا و رها نبود ...
رده بندی دانش ها از دریچه ی چشم امام محمد غزّالی (3)
، یادی نکرده است. فلسفه دانش مستقلی نیست غزّالی در احیاء، به وارونه ی دیدگاهش در مقاصد، فلسفه را دانشی مستقل و روی پای خود نمی شناسد، بلکه آن را بافته از چهاربخش زیر می داند: 1. هندسه و حساب؛ 2. منطقی؛ 3. الاهیّات: 4. طبیعیّات.(6) همان گونه که می بینیم، غزّالی منطق را پاره ای از فلسفه و نه تنها دست افزاری برای دیگر دانش ها، قرار داده است و در احیاء راهی را نمی ...
رده بندی دانش ها از دریچه ی چشم امام محمد غزالی (2)
مصطفی ابوالعلاء، قاهره، بی تا) ص224. 21- غزّالی، المستصفی من علم اصول الفقه، ج1، ص3. 22- همان، ج1، صص5-6. 23- غزّالی، احیاء علوم الدین، ترجمه مؤیدالدین خوارزمی به کوشش حسین خدیوجم (تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم 1372)، ج1، ص44. برچسب ها: بندی دانش دریچه امام محمد غزالی X اشتراک گذاری فیس نما Stumble Upon Delicious کلوب ...
غزالی و اخلاق داوری (1)
...، تو کافر هستی. آنگاه این داوری با اصل عقاب بلابیان و منطق قرآن کریم ناسازگار خواهد بود که می فرماند. وَ مَا کُنَّا مُعَذَبِینَ حَتَّی نَبعَثَ رَسُولاً؛ ما هرگز عذاب نمی کنیم، مگر آن که رسولی فرستاده باشیم. (16) از کفر ارسطو بگذریم، به گفته غزالی، هیچ کس مانند فارابی و ابن سینا، در ترویج فلسفه ارسطو در میان مسلمانان نکوشید. آنان نیز به نوبه خود آن ته مانده عقاید کفرآمیز ارسطو را در حد ...
غزالی و اخلاق داوری (2)
انکار شود. (1) آن گاه غزالی فلسفه را به شش بخش تقسیم می کند: 1. علوم ریاضی که نفیاً و اثباتاً کاری به دین ندارد؛ 2. منطق که آن هم در حکم ریاضی است؛ 3. علوم طبیعی که باز شایسته نیست انکار شود. مگر در بخشی از مسائل نادرست آن که در کتاب تهافت الفلاسفه باز نموده شده است؛ 4. الهیات که بیشتر خطاها و نادرستی های فیلسوفان در آن رخ داده است و آنان شرائطی را که خود در منطق پیش کشیده بودند، در استدلالات خویش ...
