خانه
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
غزالی از احیاء علم دین تا سیاست ورزی
در المنقذ سخن از فلسفه ی سیاسی به میان می آید، او بدون ارائه ی هیچ مستندی، اندیشه ی سیاسی فیلسوفان را سیراب شده از آبشخور وحی و تعالیم دینی پیامبران می داند. بنابراین برهان غزالی برهانی ایدئولوژی زده و مقید است؛ و بر خلاف ادعای خود او، فهم وی از عقلیات هرگز کامل و ورای بالاترین متخصصین این علوم نبوده است (غزالی، 1349، ص56). اما از طرف دیگر روش غزالی صبغه ای عرفانی نیز دارد و گرایش عرفانی ...
معتمدی خطاب به روحانی: ابتذال ظاهر ماجراست؛ به داد نسلی برسید که دچار بحران هویت شده
.... اما خود بهتر از هرکس می دانم که هنوز طفل ابجدی در این مرتبه بیشتر نیستم. مجلد اول کتاب، شش فیلسوف و نظریه پرداز را مورد نقد و ارزیابی قرار داده است که انتساب به دوران کلاسیک دارند. اما نظریه معاصر فیلم 60 فیلسوف دارد که یکی از آنها ژیل دلوز است که پیش نیاز فهم آراءاش، فلسفه زمان برگسون، ملاصدرا و میرداماد است و 10 سال است برای فهمیدن آن دست وپا می زنم. (یکی از همین نورچشمی های ...
چهار جریان اجتماعی و سه طیف سنتی فعال در نسبت و ارتباط مردم با مراسم آئینی شیعه
شعار سال: بحث و بررسی شخصیت حضرت فاطمه زهرا(س) در طول تاریخ اسلام همواره مطرح بوده است. البته آئین های مذهبی مربوط به فاطمیه بیشتر در دوران معاصر مورد توجه جدی تری قرار گرفته است. آنچه ضرورت دارد تا با شناختی درست به آن نگریسته شود، درک وضعیت کنونی جامعه ایرانی نسبت به برگزاری آئین مذهبی فاطمیه و ارتباط گروه ها و طیف های مختلف جامعه ما با پدیده های مذهبی مرتبط با عزاداری فاطمیه است. ...
بررسی اخلاق عملی در کیمیای سعادت (1)
نیز رواج داشته است- چون تهذیب الاخلاقی مسکویه- غزالی در موضوعات اخلاقی شیوه ی ارسطویی- بحث فلسفی درباره ی مفاهیم اخلاقی- را کنار نهاد و طرح نویی را درباره موضوعات مربوط به اخلاق اسلامی بنیاد کرد و حتی با تألیف کتاب تهافت الفلاسفه، متفکران مسلمان را به تکذیب فلسفه یونان و ملحد دانستن فلاسفه ترغیب نمود؛ بالنتیجه، در قرن ششم شعرای دانشوری چون سنایی و خاقانی به نکوهش فلسفه پرداختند و رستگاری بشر را ...
بررسی اخلاق عملی در کیمیای سعادت (2)
اخلاقی و راه های اصلاح آنها پرداخته است. غزالی از آنجا که معلم است و گرایش ذهنی او به واضح نمودن مطالب و بررسی زوایا و طبقه بندی کردن موضوعات برای درک بهتر مخاطب است، رذایل اخلاقی را در یک رکن تحت عنوان مهلکات مورد بررسی قرار داده است، از قبیل: خوی بد، شره، آفات زبان، خشم و ... . این رکن نیز شامل ده اصل است البته به جهت زیربنای مذهبی کتاب بعضی از رذایل در این رکن مورد دقت قرار گرفته است که فقط در ...
آثار سیاسی - اجتماعی جریان های تکفیری بر عقب ماندگی کشورهای اسلامی
رفتار و گفتار جریان های تکفیری، در ادامه، به اختصار، به برخی از آنها اشاره می کنیم: 1-2. حذف اجتهاد یکی از اصول فکری جریان تکفیری، مخالفت با عقل، فلسفه، اجتهاد، تفسیر قرآن، تصوف و عرفان است و هرگونه نوآوری را بدعت (21) تلقی می کنند. در این قسمت، فقط بحث مخالفت با اجتهاد و حذف آن از فراگرد فهم روشمند نصوص دینی را بررسی می کنیم؛ امری که مراجعه ی مستقیم به متون برای فهم دین را تنها راه درست می ...
چرا انقلاب ناگزیر بود؟ / عباس عبدی
انقلاب و فهم مطالب آیت الله خمینی به عنوان رهبر انقلاب نائل شد. در تحلیل انقلاب اسلامی، همیشه با این مشکل مواجه هستیم که صاحب نظران بر حسب عادت گذشته کوشیده اند این واقعه را در قالب های تئوریکی کلاسیکی تحلیل و ارزیابی کنند و از این رو به درک واقعیت آن نائل نمی شوند. این مشکل را میلانی بدین صورت بیان می کند که: بسیاری از فرضیه های کوته بینانه [تاکید بر مدل های غربی توسعه یا مدل های مارکسیستی] بر ...
نظریه تربیتی غزالی؛ تلفیق معامله و مکاشفه (1)
به این پرسش پاسخ دهد که غزالی در نظریه پردازی تربیتی خود چه غایت (یا غایاتی) را دنبال کرده و عوامل و موانع دستیابی به این غایات از نظر وی کدامند. مقدمه ابوحامد محمد غزالی (505 ه ق) از استوانه های تعلیم و تربیت در اسلام است. در اهمیت غزالی همین بس که امروزه در حوزه های علمی و دینی از او به عنوان یکی از سرآمدان معرفت دینی به ویژه از منظر اخلاقی- تربیتی یاد می کنند. کتاب احیاء علوم الدین در ...
نوگرایی و ایده پردازی ویژگی بارز استاد
است و همین درست است. مهدوی راد در پایان گفت: شما در مطالعات تان به منابع جنبی بیشتر توجه کنید تا منابع مستقیم. منابع مستقیم آنقدر مورد مطالعه واقع شده است که چیزی دیگر ندارد. وقتی گفته می شود علوم قرآن همه به اتقان مراجعه می کنند. اتقان آنقدر بررسی شده است که چیزی برای گفتن ندارد. اما اگر به شرح ابن ابی الحدید مراجعه کنید نکات زیادی خواهید یافت و مطالب زیادی برای ما نگاه داشته است. ...
حکمت نظری و عملی امروز در حوزه مهجور است
موضوع دارد و هیچ علمی اعم از اعتباری و حقیقی، بدون موضوع نیست با این تفاوت که موضوع حقیقی، علم حقیقی را ایجاد می کند و موضوع اعتباری، علم را اعتباری می سازد. استاد سطوح عالی عرفان و فلسفه در ادامه، هستی را تجلی فعل و اراده تکوینی خداوند دانست و مطالعه و بررسی آن را مطالعه فعل الهی خواند و از این جهت علوم تجربی روشمند را جزو علوم دینی برشمرد و گفت: همچنان که ما در علم تفسیر یا فقه به ...
هر گونه حکمی برای هستی ملازم با پذیرش نوعی کثرت در آن است
و در مورد کتاب ارزشمند گام های پسین در فلسفه برین با نویسنده کتاب جناب حجت الاسلام حسین عشاقی عضو هیات علمی گروه فلسفه پژوهشگاه گفتگویی ترتیب دادیم که در ادامه از منظرتان می گذرد؛ *لطفا اجمالا پیرامون بخش های مختلف کتاب گام های پسین در فلسفه برین توضیح دهید. این اثر شامل یک دیباچه و دو بخش است. در دیباچه که تحت عنوان مباحث مقدماتی است، به نکات مقدماتی مثل ضرورت فلسفه سازی ...
مبارزه با اقلیتِ غالی، راهکاری جهت سلب بهانه از جریان های تکفیری
اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْمٍ... (صدوق، عیون اخبار الرضا، ج1، ص 304 و طبری، دلائل الامامه، ص 24). 100. آیت الله خامنه ای در پاسخ به سوالی در مورد نهم ربیع فرمودند: هرگونه گفتار یا کردار و رفتاری که در زمان حاضر سوژه و بهانه به دست دشمن بدهد یا موجب اختلاف و تفرقه بین مسلمین شود، شرعا حرام اکید است. مسائلی، نهم ربیع جهالت ها خسارت ها، ص 106 درباره نظر سایر مراجع و نهی آنها، ر ...
سعید زیباکلام: نباید حوزه را تافته جدابافته ببینیم
دست کم سیاست گذاری ها و تصمیم سازی های عمده و کلان کشور، از خود سؤال کنیم آن سیاست، برنامه یا تصمیم از کدام مبانی اندیشگی سرچشمه گرفته و به علاوه چه میزان متأثر از همان ”تجارب زیستن عرفی“ متأثر است. واضح است که همین ”تجارب زیستن عرفی“ هم در فضایی خالی از زمینه و زمانه مورد توسل قرار نمی گیرد. هم آن ”تجارب“ بسیار لایه لایه و ذوسطوح اند و هم تکیه بر آنها به طور گزینشی صورت می گیرد، گزینشی که تابع ...
تفسیر به رأی از نگاه غزالی در احیاء علوم الدین
شهر طابران طوس دیده به جهان گشود. وی که پدرش را در کودکی از دست داده بود، از همان ابتدا تحت آموزش علی احمد رادکانی درآمد و سپس علوم مختلف را از استادانی چون ابونصر اسماعیلی (د 477)، امام الحرمین جوینی (د 478) و دیگران آموخت. با تلاش و کوشش فراوان توانست به تحصیل فنون خلاف، جدل، کلام و مقدمات فلسفه بپردازد. غزالی در سال 484 بنا به دعوت خواجه نظام الملک (د485) برای تدریس در مدرسه ی نظامیه ی ...
تحلیل جغرافیایی- سیاسی علل شکل گیری و گسترش بنیادگرایی اسلامی
که جغرافیای سیاسی، هویت فرهنگی و سامان اجتماعی خاورمیانه را دست خوشِ تغییر و تحول کرد شکل گیری صورت بندی جدید تحت عنوان حکومت های ملی جدید در قرن بیستم بوده است. این ساخت جدید سرزمینی، هویتی و اجتماعی که محصول شرایط خاص تغییر و تحول اروپا از قرن پانزدهم به بعد بوده است، الزامات جدیدی را ایجاب می کند که از جمله آن برابری شهروندان ذیل یک حکومت، شناسایی اصل حاکمیت سرزمینی با مرزهای مشخص ذیل چنین ...
بازخوردهای ضد امنیتی هستی شناسی اجتماعی سلفیت جهادی
شناسی خواهد بود. هستی شناسی اجتماعی نیز از مهم ترین حوزه های فکری است که باید در صلب تلاش ها برای خوانش و فهم جهان بینی و فلسفه رفتاری هر بازیگر سیاسی در نظر گرفته شود. این نوع هستی شناسی، به نحوه صورت بندی نگاه هر بازیگر به واقعیت های اجتماعی اشاره دارد که به نوبه ی خود، کار ویژه و مأموریت بازتنظیم واکنش و رفتار متقابل وی در برابر آن حقایق، را بر عهده دارد، در نتیجه هستی شناسی اجتماعی در عین ...
انقلاب اسلامی؛ محصول علوم انسانی اسلامی
سایه افکند و برای اولین بار همه علوم اسلامی در یک شهر و یک حوزه علمیه تدریس می شد. در این میان صدرالمتألهین شیرازی توانست این همگرایی را نه فقط در حوزه آموزش و تدریس، بلکه در نظام فکری خود سازماندهی کند و براساس معارف و علوم اسلامی، نظام فلسفی جدیدی را پایه گذاری کند. نظامی که چهار راه فلسفه مشاء، فلسفه اشراق، عرفان و کلان را به حکمت متعالیه ختم کند. حکمت متعالیه با تأثیرپذیری از روش های ...
برخی بازیافت های غزالی از تصوف شرعی
شافعی به روش جدلی مناظره نمود. درباره ی زندگی او کتاب های بسیار نوشته شده که ما از میان آنها کتاب فرار از مدرسه (مرحوم دکتر زرین کوب) را توصیه کرده، در اینجا فقط به چند نکته ی درخور از سلوک فکری و مشی کل زندگی وی (و نه برهه ای از آن) اشاره می کنیم: 1. تحصیل علم را با انگیزه ی معاش آغاز کرد، اما در پایان آن (- علم آموزی) را با انگیزه ی خدمت به دین ادامه داد. 2. با نظر انتقادی و تحقیقی به ...
فدک انقلابی که تاریخ پس از خود را تشکیل داد/ فاطمه خود یک امام بود
موضوع در محضر پیامبر بود و چون این مطلب را شنید مشتاقانه پرسید چرا؟ پیامبر فرمود: چون خداوند متعال دخترم فاطمه و نسل او را از آتش دور و جدا قرار داده است.(ذخائر العقبی، ص26) باید توجه داشت که یکی از معنا های بلند و ارجمند کلمه فاطمه یعنی بازدارنده، جدا کننده و جدا شده از شرور و بدی ها؛ بدین لحاظ معنای بیان رسول خدا درباره جدایی فاطمه(ع) از آتش بهتر و روشن تر قابل درک و فهم خواهد بود ...
ضربه گیری انتخاباتی عارف برای اصلاح طلبان/ تلاش یک زن برای بدفرجامی دولت روحانی!
و جریان های ارزشی و انقلابی به مسئله حصر فتنه گران هم سخت نیست... فتنه گران ظلم بزرگی را به نظام و مردم روا داشته اند که حاضر به عذرخواهی از آن هم نیستند. ضمن اینکه در بحث حصر نیز مورد رأفت و سماحت نظام اسلامی قرار گرفته اند و گرنه مجازات آنها علی القاعده چیز دیگری بود. در اشاره به اظهارات مطهری که شخص وی اخیراً از سوی یکی از نشریات اصلاح طلب بعنوان ضربه گیر روحانی نامیده شد ...
ارزش افزوده تربیت معلم"همان دانش افزوده"دانشجومعلمان است
روش شناسی تاکید ویژه ای شده، مفهوم فلاح و رستگاری در این آیه معادل ارزش افزوده است که تقوا پیشه کردن روش دستیابی به آن محسوب میشود. وی با تاکید بر اینکه باید تمامی مفاهیم متعالی را در قرآن جستجو کرد، افزود: گاهی از قرآن فاصله گرفته و به دنبال مطالب در دیگر مطالعات هستیم؛ شایسته است مفاهیم متعالی قرآن را دریافت و با مطالعات، درک مطالب، جستجو و پژوهش تکمیل نماییم. معاون فرهنگی ...
چیستی فلسفه ی فقه
پیش گفته (فلسفه های مضاف) و بررسی مسائل و مباحث آنها، درمی یابیم که این علوم به دو دسته از مسائل مربوط به مضاف الیه خود (علومی که به آنها ناظر هستند) توجه دارند: 1. تحلیل مبادی آن علوم؛ 2. تبیین مسائلی همچون مبادی تصوری، موضوع، غایت، قلمرو، تاریخ و تطورات و ... که بخش قابل توجهی از این مسائل را قدما تحت عنوان رئوس ثمانیه مورد بحث قرار می دادند. برخی از اندیشه وران، هر یک از دو دسته مسائل پیشین ...
فلسفه ی فقه
اضافه می فهمیم عبارت از علمی است که از حقیقت وجود بحث می کند (ملاصدرا، [بی تا]، صص 1 و 20 / طباطبایی، [بی تا]، ص 4 / مطهری، 1404، ج 1، ص 10)، لکن آیا این خاصیت یعنی بحث از هستی و وجود در فلسفه های مضاف نیز باید در نظر گرفته شود؟ در این صورت باید دانش هایی که عنوان فلسفه مضاف را دارند، الزاماً از هستی و حقیقت مضاف الیه خود بحث نمایند و مسائل آن، با این نگاه تعیین شود. البته نوع کسانی که در ...
گفتمان فلسفه ی فقه
های مضاف را با فلسفه به معنای متافیزیک و هستی شناسی یکی دانست و ویژگی ها و احکام یکسانی برای آن ها قائل شد. فلسفه های مضاف در جایگاه علوم درجه دوم به تأملات نظری و عقلانی درباره پدیده های علمی یا غیرعلمی می پردازد. بر این اساس، باید خود را به اصول حاکم بر موضوع و مضاف الیه مقید سازند؛ یعنی فلسفه ی فقه برخلاف فلسفه مطلق و متافیزیک که بدون پیش فرض و بی طرفانانه به بیان احکام و عوارض موجود بما هو ...
جایگاه و کارکرد شک در فلسفه های دکارت و غزالی
.... جمع بندی نویسنده آن است که به رغم تفاوت در برخی لوازم متافیزیکی، پاسخی که این دو متفکر به شکاکیت داده اند، اساساً مشابه است. *** دو مسئله عمده فلسفه عبارت اند از شیوه کسب معرفت و روش یا روش هایی که در نهایت، چنین معرفتی را توجیه می کنند. در مسئله نخست درباره صور شناخت، از قبیل ادراک حسی، استنتاج منطقی، و شهود بی واسطه تحقیق می شود؛ در صورتی که در مورد دوم از اعتبار باور و پذیرش ...
جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی - اجتماعی اسلام
تدوین و تصویب چنین قانونی، اهداف بلند تربیتی، اخلاقی و عدالت طلبی در جامعه را مد نظر دارد. مزایای بسیار زیاد این سازوکار، احتمال سوء استفاده موردی از آن را تحت الشعاع قرار می دهد. 2. خشونت های غیرانسانی در صورتی مصداق می یابد که ناشی از حقارت ها، عقده گشایی ها و جمودها باشد؛ وگرنه آن جا که هدف، تأمین سعادت جامعه است و این سعادت، قابل اغماض نیست، نباید عنوان خشونت را به کار برد. فقیهان شیعه ...
بررسی ساختار فقه
، تقسیم کرده است (محمصانی، 1358، ص 20). مشکل این دسته بندی ها نیز همچون دسته بندی های گذشته در سلیقه ای بودن آن است؛ چه اینکه به فلسفه ی فقه بیشتر توجه شده است تا آنچه را که به طور معمول ابواب فقهی به دنبال آن هستند. فقه، وظایف مکلف را یا از جهت عبادت یا از جهت معامله مورد ملاحظه قرار می دهد و اگر بحث نکاح را نیز مطرح می کند، از این جهت است که وظیفه او را به لحاظ نوع معامله، صحت شرایط و ...
عوامل پویایی فقه
، مبتنی بر این است که ما غایات تمام احکام شرعی را احکام عملی و اجرایی یک حاکم شرع بدانیم که طبیعتاً انسانی متدین است و مصالح و مفاسد را در نظر گرفته است (لاریجانی، 1377، ص 209). بدون تردید چنین نگرشی راه گشایی بزرگی برای تفقهی دوباره درباره ی ملاکات احکام خواهد بود و بهترین راهکار پویایی فقه را به دست خواهد داد که کشف ملاکات احکام باشد. 4. کاوشی نو در ملاکات احکام در تفکر کلامی شیعی ...
غزّالی: ژرفنگر و پژوهشگر خستگی ناپذیر
.... غزّالی فیلسوفان را کسانی توصیف می کند که مدعی اند اهل منطق و برهان اند. این در توصیف با فلسفه ی مشّایی بسیار سازگار است، ولی دبستان های هرمسی/ فیثاغوری را از این چهارچوب بیرون می آورد، زیرا رویکرد روش شناسی اش نخست، تفسیر ماورای طبیعی و رمزی اشیاء است. با اینهمه غزّالی نگاشته های اخلاقی اخوان الصّفا را در بحث خویش از دانش های اخلاق فیلسوفان می گنجاند. او ضمنی اخوان الصّفا را نیز داعیه دار ...
نقد نظریه حداقلی در قلمرو فقه اسلامی
نویسندگان دین و شریعت آسمانی عموماً، و دین اسلام خصوصاً، در همه ی زمینه های الاهیات فقه و حقوق، اخلاق و جهان شناسی به بیان حداقل مطالب بسنده کرده، و حداکثر آن را به عقل و دانش بشر واگذاشته است. در این نوشتار به نقد و بررسی این نظریه در حوزه فقه خواهیم پرداخت. برای آن که بتوان این کار را به صورت متقن و روشن انجام داد، بخش های این نظریه را تحت عنوان دیدگاه نقل کرده؛ آن گاه تحت عنوان نقد آن را ...
