خانه
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
تلاش کویت برای میانجیگری بین قطر و عربستان
همچنان بر مواضع خود جهت عدم مصالحه با قطر اصرار می ورزد. امارات متحده عربی به همراه بحرین لیبی و مصر همانند عربستان روابط سیاسی خود را با عربستان قطع کرده اند. همزمان احمد الناصر معاون وزیرامور خارجه کویت در گفت وگو با خبرنگاران ضمن اشاره به موضع اعتدالی و میانه روی کویت در قبال پرونده اختلافات عربستان و قطر گفت: کویت با رویکرد اعتدالی خود به دنبال آن است که قطر و عربستان را به پای میز ...
حملات تروریستی تهران تأثیری بر قیمت طلا و سکه در بازار نداشت
درایت مسئولین این موارد را برطرف خواهد کرد. نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران درباره ارزیابی قیمت طلا در روزهای اخیر نیز خاطرنشان کرد: بهای جهانی طلا در چند روز گذشته نسبت به هفته قبل حدود 5 تا 10 درصد نوسان داشت که این تغیر نشأت گرفته از اختلاف عربی خاورمیانه از جمله مناقشات سیاسی کشورهای عربستان، مصر و قطر بود. وی در گفتگو با سایت طلا ادامه داد: نوسانات اونس طلا در بازار ...
امارات: به دنبال تغییر نظام سیاسی قطر نیستیم
ولی این مساله تاثیر ناچیزی بر بازار قطر ئ اقتصاد این کشور داشت چرا که این اقدام شامل ممنوعیت ارتباطات حمل و نقل نشده بود. ولی این بار به نظر می رسد تبعات اقتصادی و تجاری قطع روابط عربستان و متحدانش با قطر بسیار بیشتر از سال 2014 خواهد بود.
امیر کویت عازم دبی شد
رسانی و احمد فهد الفهد مدیر دفتر امیر کویت، وی را در این سفر همراهی می کنند. امیر کویت در تلاش برای توقف تنش های بوجود آمده روز سه شنبه (دیروز) نیز به ریاض سفر کرده و با ملک سلمان دیدار کرد. گفته می شود عربستان برخی شروط از جمله قطع روابط قطر با ایران، اخراج رهبران حماس از دوحه و توقف حمایت از اخوان المسلمین مصر را برای ازسرگیری روابط با قطر تعیین کرده است. ...
رایزنی های بن علوی با مقامات کویت درباره حل بحران حاشیه خلیج فارس
به گزارش راهنمای سفر من به نقل از ایرنا بن علوی در دیدار با شیخ صباح الاحمد امیر کویت بر لزوم در پیش گرفتن سیاست گفت وگو جهت حل و فصل اختلافات میان قطر و تعدادی از کشورهای عربی تاکید کرد . امیر کویت نیز که به سیاست میانجی گری خود ادامه می دهد، نتایج سفر خود به عربستان را تشریح کرد و بر اهمیت تحقق ثبات منطقه ای و دوری از تنش تاکید کرد . منابع کویتی گفته اند که امیر کویت امروز برای ...
غرب آسیا؛ تلاش ملت ها برای عبور از نظم امپریالیستی
فریده شریفی غرب آسیا از مهمترین کانون های منازعه در جهان بوده و شاید هیچ منطقه دیگری در جهان به این اندازه بحران ساز و تنش زا نبوده است. ریشه های منازعات در این منطقه راهبردی را می توان در اختلافات مرزی و سرزمینی، اختلافات قومی و تعارضات ایدئولوژیک، منابع طبیعی به ویژه نفت و گاز و دخالت قدرت های فرامنطقه ای ... فریده شریفی غرب آسیا از مهمترین کانون های منازعه در جهان بوده و شاید هیچ منطقه دیگری در جهان به این اندازه بحران ساز و تنش زا نبوده است. ریشه های منازعات در این منطقه راهبردی را می توان در اختلافات مرزی و سرزمینی، اختلافات قومی و تعارضات ایدئولوژیک، منابع طبیعی به ویژه نفت و گاز و دخالت قدرت های فرامنطقه ای دانست که هرکدام به تنهایی بر معادلات امنیتی منطقه تاثیر می گذارد، حال آن که در برخی از کشورهای منطقه، مجموعه این عوامل یا برخی از آن ها موجب منازعه و کشمکش با دیگر کشورها شده است. در دوران جنگ سرد توجه مفرط به سطح نظام جهانی و تاثیرات آن بر امنیت ملی موجب بی توجهی به ترتیبات منطقه ای و مزایای آن شده بود. اما با پایان این دوران و افزایش نقش چند جانبه گرایی، از این زمان به بعد، منطقه گرایی، ابعاد متعدد آن، از جمله امنیت، مورد توجه قرار گرفت. لذا اهمیت یافتن نقش ساز و کارهای چند جانبه و منطقه گرایی، توجه به سطح تحلیل منطقه ای و مشترک بودن تهدیدهای امنیتی در دوران پسا جنگ سرد را می توان مهمترین دلایل توجه به ترتیبات امنیتی دانست. در رهیافت جدید امنیتی، مشروعیت سیاسی، توانمندی های نظامی، استراتژیک و اقتصادی و ملاحظات دینی، قومی و مذهبی دخالت دارند. به عبارت دیگر غرب آسیا حوزه ای ژئوپلتیکی است که فرآیندهای جهانی شدن در بستر آن با هم برخورد کرده و معادله امنیتی ویژه و پیچیده ای را برای این منطقه رقم زده است. در این معادله پیچیده امنیتی، مولفه های متعددی تاثیر گذارند و با یک مولفه نمی توان آن ها را تبیین کرد. این مولفه ها در تعامل با یکدیگر هستند و به طور مجزا از هم عمل نمی کنند، بلکه همه آن ها با هم نزدیکی و پیوستگی عمیقی دارند. در معماری امنیتی جدید، تاکید بر شکل گیری دولت فراگیر در کشورهای بحران خیز، تلاش جمعی با مشارکت همه کشورها برای حل بحران ها و عدم ورود به ائتلاف های نظامی که بین دولت ها و ملت ها قرار می گیرند ضروری است. همچنین در این چارچوب، مبارزه با افراط گرایی و تروریسم بر مبنای توسعه یک استراتژی ضد تروریسم منطقه ای با حمایت بین المللی نقطه آغازین برای تعریف و تثبیت فرهنگ امنیت منطقه می باشد.به دلیل اینکه این مسئله همزمان امنیت دولت ها و ملت ها را به چالش می کشد و مشکل مشترک منطقه و جهان است. طراحی و برنامه ریزی یک چیدمان و معماری نوین برای منطقه یک ضرورت استراتژیک محسوب می شود. سرویس خارجی غرب آسیا منطقه ای استراتژیک غرب آسیا در حال حاضر از مناطق مهم و استراتژیک جهان محسوب می شود که از لحاظ جغرافیایی، منطقه ای میان دریای مدیترانه و خلیج فارس است وشامل ترکیه، سوریه، لبنان، فلسطین، عربستان، یمن، کویت، امارات متحده، عمان، ایران، مصر، سودان و بخشی از لیبی در قاره آفریقا می شود. این منطقه محل تلاقی سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا و مشتمل بر قلمروها و آبراه هایی است که در زمره پراهمیت ترین مناطق ژئواستراتژیک جهان می باشد. اهمیت استراتژیک و نظامی غرب آسیا به لحاظ مجاورت با دو اقیانوس اطلس و هند و وجود دریاهایی مانند دریای مدیترانه، دریای سرخ، دریای خزر، دریای سیاه و همچنین خلیج فارس، از دیرباز مورد توجه کانون های قدرت جهانی بوده است به علاوه وجود کانال ها و تنگه های استراتژیکی چون کانال سوئز، تنگه هرمز، تنگه های بسفر و داردانل، تنگه باب المندب و تنگه جبل الطارق نقش برجسته غرب آسیا را دو چندان کرده است. به همین منظور، تسلط بر این منطقه یکی از اصلی ترین منازعات دو ابرقدرت شوروی سابق و آمریکا در دوران جنگ سرد بود. در میان مناطق استراتژیک غرب آسیا، آبراه خلیج فارس و تنگه هرمز به لحاظ سوق الجیشی و ژئواستراتژیکی، یکی از 14 نقطه مهم جهان به شمار می رود و بنا به نظریه آلفرد ماهان دریاسالار آمریکایی، خلیج فارس هارتلند زمین بوده و تسلط بر آن تسلط بر جهان است. به علاوه، غرب آسیا در سیاست خارجی قدرت های بزرگ به خصوص آمریکا جایگاه مهمی داشته و آنها با به کار گرفتن سیاست های مختلف در دوره های مختلف) چه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم درصدد تأمین منافع خود و مصادره تحولات این منطقه استراتژیک به نفع خود بوده اند. در واقع مرزهای مصنوعی امروزی در غرب آسیا، زاییده حضور قدرت های بیگانه در منطقه و ضعف عمومی حکومت هایی چون ایران و عثمانی در سال های منتهی به جنگ جهانی اول است. این نظم شکل گرفته پس از جنگ جهانی اول، زمینه را برای تنش در غرب آسیا فراهم نمود. تاسیس رژیم صهیونیستی را شاید بتوان اولین حاصل این نظم تلقی کرد. نظمی که به دلیل وجودحکومت های دست نشانده و ضعیف، آغاز بی نظمی ها در این منطقه شد. از دهه 1980 به بعد، دگرگونی هایی در ابعاد مختلف منطقه به وقوع پیوسته اند که از آن جمله می توان به جابجایی ثقل تنش ها از مرزهای رژیم صهیونیستی به خلیج فارس، گسترش جنگ های نیابتی و ظهور پیامدهای امنیتی فناوری ارتباطات در سطوح راهبردی اشاره کرد. آنچه که دست کم از لحاظ تاریخی درغرب آسیا، یک الگوی مسلط امنیت منطقه ای به شمار می رود، نظم منطقه ای رقابتی مبتنی بر واقع گرایی است. یک مجموعه امنیتی محدود نیز در این منطقه وجود دارد که ظاهراً بر خلاف روند مسلط واقع گرایانه، به سمت مشارکت و نهادسازی در تأمین امنیت منطقه ای حرکت کرده است. این مدل امنیتی شورای همکاری خلیج فارس است که طی سال های حیات خود نتوانسته به یک الگوی ترتیبات امنیت منطقه ای تبدیل شود. مهمترین دلیل این کاستی، تحت الشعاع قرار گرفتن شورا در اثر حضور و نقش پررنگ قدرت های فرامنطقه ای است. دومین دلیل عدم موفقیت الگوی مشارکتی شورای همکاری، برون گذاری مهمترین قدرت منطقه ای یعنی ایران از این شورا بوده است. گذری به پیشینه زمان بین جنگ جهانی اول تا آغاز جنگ جهانی دوم (1939 – 1918)، دورانی بسیار مهم برای غرب آسیا محسوب می شود به نحوی که پیامدهای آن هنوز بر این منطقه سایه افکنده است. غرب آسیا در این دوره شاهد رویش قارچ گونه سلطنت های خاندانی بود و این اتفاق نتیجه خواست و منافع حکومت های امپریالیستی اروپایی بود. آنها به این دلیل سیستم سلطنت مطلقه را در غرب آسیا پیاده کردند که فکر می کردند این سیستم می تواند در مراحل اولیه دولت – ملت سازی ثبات آفرین باشد. علاوه بر اینکه تداوم بهره مندی از منابع نفتی و ثروت های غرب آسیا عاملی بود که دولت های غربی به تشکیل حکومت های دست نشانده در قالب سلطنتی و پادشاهی مبادرت ورزند. وعده های نظم نوین روابط بین الملل که توسط وودرو ویلسون رئیس جمهور وقت آمریکا در 14 اصل مطرح گشت، انتظاراتی از حق تعیین سرنوشت ملی در کشورهای منطقه به وجود آورد. در عوض اعراب خود را از حق هرگونه اظهارنظری در زمینه آرایش اراضی تحت حکومت استعماری فرانسه و انگلیس محروم می دیدند. لذا در این دوره با وجود آنکه نخبگانی در منطقه با استعمارگران بریتانیایی و فرانسوی متحد شده و به عنوان واسطه از مزایای رژیم استعماری بهره می برند، با این حال جنبش های قدرتمند عمومی در تمام کشورهای غرب آسیا ظهور یافتند که متعهد به پایان دادن سلطه و اشغال استعمار برای رسیدن به استقلال ملی بودند. لذا پس از دهه 1930 بسیاری از کشورهای منطقه غرب آسیا علیه قیمومیت انگلیس و فرانسه به پا خواسته و با توجه به سلطه نظامی، سیاسی اروپا، شماری از روشنفکران به تبیین آرمان های ملی گرایانه پرداخته و با عقب نشینی استعمار، ملی گرایی فرصت ابراز وجود سیاسی به دست آورد و کشورهای جدیدی ایجاد شد. در این برهه زمانی با توجه به تضعیف عثمانی گرایی در منطقه، سیاست عرب گرایی تحت تأثیر جمال عبدالناصر در منطقه شدت گرفت. گرچه ناصر در پی احیای هویت جهان عرب بود، اما در عمل سیاست عربی وی باعث شد تا نفوذ امپریالیستی غرب در منطقه جای خود را به هژمونی مصر بدهد. لذا در برابر این تهدید، آمریکا پیمان بغداد را برای رفع تهدیدات ایجاد کرد. این پیمان، اعراب را در مهار کردن کمونیسم به ترکیه و ایران پیوند می زد. این در حالی بود که عبدالناصر، کشورهای غربی و اسرائیل را تهدید اصلی می دانست و برای ایران و ترکیه در جهان عرب نقشی قائل نبود و به جای آن دنبال تحقق یک پیمان امنیت جمعی عربی بود. به این ترتیب با وجود حکام عرب اقتدارگرا، فاسد و سرکوبگر، امیدی به بهبود وضعیت کشورهای عربی این منطقه نبود و این حاکمان تلاش می کردند تا از طریق الگوهای مبتنی بر اقتدارگرایی امنیتی ، موقعیت خود را تثبیت کنند. با شکست ناسیونالیسم عربی عبدالناصر و کشورهای متحد، توازن قدرت، سرنوشت فلسطین و جایگاه اسرائیل به عنوان یک کانون قدرت نظامی در منطقه و جهان دچار تغییر شده و صلح اعراب را در کمپ دیوید به همراه داشت. این اقدام که با وساطت جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا، میان انور سادات و مناخیم بگین برقرار شد، نتوانست به بحران غرب آسیا خاتمه دهد. در این دهه با توجه به شکست آمریکا در جنگ ویتنام، تحت تأثیر سیاست دو ستونی نیکسون ، ایران و عربستان با حمایت آمریکا به دنبال تنش زدایی و تأمین امنیت منطقه غرب آسیا بودند، اما با پیروزی انقلاب اسلامی ایران وضعیت متفاوتی در دنیا نسبت به گذشته ترسیم شد. تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، مهم ترین مسئله برای آمریکا استفاده حداکثری از نفت و گاز غرب آسیا بوده است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و درپی آن رشد اسلام سیاسی در منطقه، نگرانی های آمریکا درباره ظهور و قدرت یافتن یک رقیب ایدئولوژیک افزایش یافت. آرنولد توین بی ، متفکر انگلیسی در سال 1945 یعنی اواخر جنگ دوم جهانی گفته بود اگر اسلام بیدار شود، غرب باید بداند که روزگار بسیار سختی خواهد داشت. پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره)، تأثیرات مهمی بر منطقه غرب آسیا گذاشت که عبارتند از: تبدیل جریانات اسلامگرای غرب آسیا به بازیگران مهم در جامعه مدنی جهان عرب، شکل گیری گفتمان و هویت اسلامی در مقابل گفتمان های مسلط شامل ناسیونالیسم و غرب گرایی، شکل دهی الگوی جدید نظام سیاسی با رویکرد استقلال طلبانه و تأکید بر دوری از سلطه شرق و غرب، تقویت موج مقاومت مردمی در حمایت از آرمان فلسطین و مقابله با اسرائیل. نقش آمریکا ورود ایالات متحده به جنگ جهانی دوم در سال 1941 و تأسیس پایگاه در بخش هایی از غرب آسیا به عنوان یک قدرت بزرگ جدید با سابقه ضد استعماری که به نظر نمی رسید جاه طلبی امپریالیستی فرانسه و انگلیس را داشته باشد، مورد استقبال بسیاری از کشورها قرار گرفت. لذا هنگامی که ایالات متحده بعد از جنگ به سرعت نیروهایش را از کشورهای غرب آسیا خارج کرد، این دیدگاه مثبت تقویت شد. پس از جنگ جهانی دوم که شالوده نظام چند قطبی از میان رفت، نظام دو قطبی بر سیستم بین المللی حاکم شد. این نظام دو قطبی تحت رهبری لیبرالیسم آمریکا و سوسیالیسم شوروی مستقر گشته و با توجه به قرار داشتن اغلب کشورهای عمده اروپایی مانند فرانسه، انگلستان و آلمان غربی در جرگه بلوک غرب و همچنین نگرانی فزاینده این کشورها از تهدید کمونیسم، همکاری و همراهی اروپایی ها با آمریکا به ویژه در مسائل امنیتی در حد بالایی قرار گرفت. علاوه بر این، کشورهای کوچک نیز برای تأمین منافع خود ناگزیر به یکی از این دو قطب پیوسته و هر تغییر و تحولی در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی را تنها در سایه پشتیبانی یکی از این دو قطب محقق دانسته و هیچ کشوری خارج از این محدوده امکان فعالیت نداشت. از سوی دیگر با توجه به تب ملی گرایی در بین کشورهای غرب آسیا، سیاست شوروی نیز بر این فرض استوار بود که توده های مردم منطقه که تحت سلطه استعمار قرار داشتند، امپریالیسم را وادار به عقب نشینی از مواضع خود کرده و در نهایت راه سقوط سرمایه داری فراهم خواهد شد که این فرصت خوبی خواهد بود تا کنترل نهضت های غیر مذهبی و ملی گرا را در منطقه به دست گیرد. با توجه به این وضعیت، در سراسر دهه 1950، انگلیس و آمریکا به دنبال راه های مهار گسترش اهداف کمونیسم در خاورمیانه بودند. کشورهای غرب آسیا که یکی وابسته به شرق و دیگری دنباله رو غرب بود، بارها تا مرز جنگ تمام عیار پیش رفته و سلطه روح میلیتاریستی بر جهان به ویژه در غرب آسیا باعث شد تا درآمدهای حاصل از فروش نفت، صرف خرید اسلحه از آمریکا و شوروی شود. رقابت این دو قدرت، خاورمیانه را با تحولات بسیاری روبه رو کرده و این منطقه به بحرانی ترین نقطه جهان تبدیل شد. به علاوه استقرار رژیم صهیونیستی با حمایت انگلیس و آمریکا و جنگ های تجاوزگرانه آن علیه اعراب نیز غرب آسیا را هرچه بیشتر درگیر بحران کرد. نظم سیاسی پس از جنگ سرد آمریکا در این موقعیت برای رسیدن به نظم و ثبات مورد نظر، از یک سو درصدد برتری بر همه کشورها و حل منازعات موجود در منطقه و ایجاد آشتی بین دولت های در حال منازعه بود و از سوی دیگر می کوشید تا دولت هایی را که کوششی برای منطبق کردن خود با سیاست ها و برنامه های این کشور صورت نمی دادند، در انزوا قرار داده و تأثیرگذاری آنها بر نظم و ثبات منطقه ای را محدود سازد. هدف اساسی آمریکا از این اقدام، حفظ امنیت اسرائیل و دفاع از کشورهای عربی مدافع خود برای تأمین نفت و ایجاد زمینه های ثبات در منطقه بود. از آنجایی که ثبات در منطقه نیازمند صلح بین اعراب، اسرائیل و عادی سازی روابط بین آنها و متوجه ساختن ذهن رهبران عرب به دشمن جدید به جای اسرائیل بود، ایران و عراق به عنوان دشمن مشترک آنها معرفی شده و برای تقابل با آن به سیاست مهار دوگانه روی آورند. کنار رفتن شوروی از صحنه با توجه به کنار رفتن شوروی از صحنه رقابت های بین المللی به عنوان رقیب اصلی آمریکا، نه تنها مخالف مهمی با این سیاست وجود نداشت، بلکه اجماع بین المللی را نیز به همراه داشت. این وضعیت از نظرآمریکا زمینه مساعد و مناسبی برای ایجاد نظم نوین منطقه ای مورد نظر به حساب می آمد. از این رو دولت آمریکا با جدیت تمام تلاش می کرد از طریق مذاکره و گفت و گو با دولت های منطقه و تحت فشار قراردادن دولت ها و گروه های مخالف روند صلح، طرح خاورمیانه جدید را تحقق بخشد. بر مبنای این طرح، سعی بر آن بود که نظمی جدید در غرب آسیا مستقر گردد که دولت ها و گروه های ناهماهنگ با منافع آمریکا به حاشیه رانده و منزوی شوند و با پذیرفته شدن اسرائیل به عنوان عضوی عادی در غرب آسیا، ثبات نسبی در منطقه برقرار گردد. اولین گام عملی در این زمینه تشکیل کنفرانس مادرید و امضای قرارداد اسلو میان اسرائیل و فلسطین بود. تحولات دهه 90 در پایان دهه 1990 و اوایل هزاره سوم میلادی، تحولاتی در منطقه به وقوع پیوست که نه تنها پیشرفت سیاست های آمریکا در غرب آسیا را متوقف ساخت، بلکه واقعیت هایی را به تصویر کشید که به رغم حمایت دولت ها، از وجود موانع جدی بر سر راه این سیاست ها خبر می داد. بی نتیجه ماندن مذاکراتی که در چارچوب کنفرانس اقتصادی غرب آسیا و شمال آفریقا با هدف عادی کردن روابط اقتصادی اسرائیل با کشورهای عرب و شکل دادن مناسبات اقتصادی جدید در منطقه صورت می گرفت، عدم پیشرفت مذاکرات سوریه و اسرائیل و در نتیجه عدم تحقق صلح بین اسرائیل با سوریه و لبنان و توقف گفت وگوهای فلسطین، اسرائیل و آغاز انتفاضه دوم در فلسطین در سال 2000 از جمله این تحولات بودند، تحولاتی که گاه مذاکرات و روند صلح را تا نقطه صفر تنزل دادند. در کنار تحولات منطقه غرب آسیا، در سطح بین المللی نیز تحولاتی رخ داد که تأثیر عمیقی بر سیاست های آمریکا به ویژه در منطقه غرب آسیا برجای گذاشت. حملات یازدهم سپتامبر 2001 به آمریکا، جان تازه ای به تصمیم گیرندگان سیاست خارجی آمریکا بخشید و منشأ تغییرات مهمی در جهان و غرب آسیا شد. مهم ترین تغییر آن بود که تا قبل از این واقعه، سیاست قدرت های بزرگ به ویژه ایالات متحده در این منطقه عمدتا مبتنی بر حفظ امنیت و انرژی بوده و به صورت غیر مستقیم، به واسطه دولت های منطقه به اجرا درمی آمد. اما این واقعه بستر حضور مستقیم و دسترسی آسان تر آمریکا در منطقه غرب آسیا را فراهم آورد. تاثیر حادثه 11 سپتامبر به دلیل وقوع حادثه 11 سپتامبر، غرب آسیا به کانون روابط و مرکز ثقل نظام بین الملل تبدیل شده و تصمیم سازان و سیاست پردازان ایالات متحده، با ایجاد پیوستگی و همبستگی بین اسلامگرایی و تروریسم، علاوه بر توسل به نیروی نظامی و قوه قهریه علیه تروریسم، درصدد اصلاحات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از طریق مهندسی اجتماعی ، سیاسی و اصلاح دینی، مذهبی جوامع غرب آسیا به عنوان خاستگاه تروریسم بین المللی برآمدند. آمریکا به دنبال آن بود که خلیج فارس و غرب آسیا را به حوزه نفوذ انحصاری خود تبدیل کرده و از حضور جدی سایر قدرت های رقیب در منطقه جلوگیری کند. آمریکا که در طول دهه قبل می کوشید تا از طریق مذاکره و گفت وگو با دولت های منطقه، نظم و ترتیبات غرب آسیا را ایجاد و تثبیت کند، با حمله به افغانستان در سال 2002 و حمله به عراق در سال 2003، کوشید تمامی روندها در غرب آسیا را به زور متحول ساخته و پس از دست یابی به برخی از نتایج اولیه در سال 2004، شرایط را برای ارائه نقشه جدید در منطقه موسوم به طرح خاورمیانه بزرگ مناسب دید. این طرح مدعی نشر دموکراسی و آزادی در غرب آسیا و شمال آفریقا بود. دولت بوش و نومحافظه کاران بر اساس این طرح، برخلاف گفتار و کردار دولت های گذشته در آمریکا که همکاری و ائتلاف با دولت های اقتدار گرای منطقه را با استدلال حفظ ثبات در اولویت قرار می دادند و همواره حقوق بشر و دموکراسی را فدای منافع خود می کردند، تلاش کردند با اجرای این طرح، اهداف خود را در منطقه محقق سازند. در این طرح که دارای ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بود، آمریکا به دنبال اهدافی بود که مهم ترین آنها عبارتند از: فراهم کردن نفوذ اندیشه و فرهنگ غربی از طریق دموکراتیزه کردن جوامع اسلامی حتی با اجبار حکومت ها به اعمال دموکراسی، آزادی بیان، آزادی دینی، رعایت حقوق بشر،کنترل کامل و تضمین امنیت صدور نفت و انرژی خاورمیانه، حفظ بازار مصرف منطقه، تداوم بحران در غرب آسیا به منظور ادامه فروش تسلیحات، مدرن کردن جوامع اسلامی از طریق اشاعه فرهنگ غربی، به ویژه در میان نسل جوان و تضمین امنیت اسرائیل و مهار کشورهای غیر همسو با سیاست های واشنگتن. موانع موجود بر سر طرح خاورمیانه بزرگ با وجود تلاش ایالات متحده در اجرای طرح خاورمیانه بزرگ و برگزاری چندین انتخابات در سطح منطقه، مخالفان آمریکا در منطقه به پیروزی های قابل توجهی دست یافتند که این، بیانگر مخالفت افکار عمومی نسبت به حضور آمریکا و دولت های طرفدار آنها در منطقه بود. به عنوان مثال در مصر گروه اخوان المسلمین تعداد زیادی از کرسی های مجلس آن کشور را به دست آورد. در فلسطین، گروه حماس توانست با تکیه بر آرای مردم دولت را به دست بگیرد. به علاوه پیروزی مجاهدین افغان و تشکیل مجلس قانون گذاری اسلامی در افغانستان، پیروزی ائتلاف یکپارچه در انتخابات پارلمان عراق و روی کار آمدن دولت شیعی حامی ایران در این کشور، پیروزی اسلامگرایان شیعه در انتخابات شهرداری استان های شرقی عربستان و همچنین پیروزی حزب الله در انتخابات پارلمانی لبنان و مشارکت در دولت این کشور، تسلیم شدن گروه اکثریت 14 مارس وابسته به غرب در مقابل گروه اقلیت به رهبری حزب الله و تشکیل دولت وحدت ملی لبنان، پیروزی شیعیان بحرین در انتخابات پارلمانی و مسائلی از این قبیل باعث شد تا طرح خاورمیانه بزرگ با موانع بسیار جدی مواجه شده و حتی مشروعیت سیاسی برخی دولت های وابسته به آمریکا نیز زیر سؤال رفت. ایالات متحده آمریکا که بر خلاف راهبردهای اصلاحی خود به موفقیت چندانی در راستای افزایش نفوذ خود یا تضعیف رقبا و دشمنانش در غرب آسیا دست نیافته بود، روابط خود با متحدان دیرینه اش در منطقه را تقویت و با ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی در راستای حفظ نظم موجود در منطقه تلاش کرد. بی تفاوتی نسبت به ساختارهای اقتدارگرای عرب در منطقه از جمله عربستان سعودی، مصر، یمن و غیره، چشم پوشی از نقض حقوق بشر در این کشورها، تلاش برای دامن زدن به اختلافات میان موافقان و مخالفان آمریکا و ایجاد بلوکی برای مقابله با کشورهای مخالف آمریکا از مهم ترین سیاست های آمریکا در این دوره بوده و در این راستا آمریکا با افزایش فشارها بر جمهوری اسلامی به دنبال انزوای بیشتر ایران در غرب آسیا و تضعیف متحدانش بود. موضوعی که از راه های مختلفی همچون راه های اقتصادی و به بهانه های گوناگونی مثل برنامه هسته ای، حقوق بشر، حمایت از تروریسم و... تعقیب می شد استقرار نظم جدید پیروزی انقلاب اسلامی در غرب آسیا ، استقرار نظمی جدید مبتنی بر ارزش های دینی بود. جامعه ای که ارزش های غربی، آن را دچار بحران هویت کرده بود. رهبران ایران با انتقاد از دستاوردهای تمدن غیر دینی غرب، طرح پیشین نوسازی را آماج حمله های خود کردند و به تعبیر برخی صاحب نظران، این همان سیاست بازگشت به خویشتن است که اندیشمندان مسلمانی نظیر علی شریعتی آن را دنبال و تبلیغ می کردند. برای رسیدن به نظم مطلوب با ویژگی های ذکر شده اقداماتی لازم است. تضعیف دشمنان در منطقه گام اول است. جمهوری اسلامی ایران در راس محور مقاومت مهم ترین رقیب برای نظم مطلوب تلقی می شود. آمریکا و رژیم صهیونیستی به دنبال تثبیت نظم دلخواه خود با ضربه زدن به محور مقاومت هستند. مهم ترین گام، قطع رابطه ژئوپلتیک محور مقاومت است. این گام در کنار ایجاد تفرقه بین سنی و شیعه و تهاجم فرهنگی پیگیری می شود. در مقابل محور مقاومت سعی در ایجاد یک ائتلاف برای به بازی گرفتن بازیگران فروملی و فراملی و دولتی منطقه دارد تا به نحوی پازل تغییر منطقه را تکمیل نماید. قطع پیوند جغرافیایی محور مقاومت که ژئوپلتیک مقاومت را شکل داده است منجر به قطع ارتباط لجستیکی بین بازیگران محور مقاومت خواهند شد و از سوی دیگر نعل وارونه برای انتقال کانون درگیری از مرز رژیم صهیونیستی به مرز ایران است. قطع کانال تامین لجستیکی حزب الله لبنان از طریق قطع رابطه با سوریه رخ می دهد و اختلال در مسیرلجستیکی تهران، دمشق با ایجاد سدی در عراق اتفاق می افتد. این انقطاع جغرافیایی با ایجاد کمربند حائل کاملا عملیاتی می شود. کمربندی که ابتدا با تجزیه عراق و سپس سوریه ایجاد شده و منطقه غرب آسیا را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم خواهد کرد. ایجاد کشور کردی و همچنین عراق سنی محور اصلی آن خواهند بود که امروز نیز با حضور داعش اتفاق افتاده است. نظم مطلوب منطقه ای اگرچه به نام قوم و مذهب نامگذاری می شود، اما به نظر می آید رژیم صهیونیستی در بین ملت های منطقه دوستی ندارد پس بهترین راه برای تضمین و تثبیت امنیت رژیم صهیونیستی ضعف عمومی کشورهای منطقه است. یعنی هیچ کشوری نه قدرت تهدید رژیم صهیونیستی را داشته باشد و نه نظم نوین منطقه ای این فرصت را برای ایجاد قدرت تهدیدکننده صهیونیست ها فراهم نماید. کشورهایی که درگیر دغدغه حیات و امنیت باشند و قدرت هماوردی با رژیم صهیونیستی را نداشته باشند. خط کشی جدید منطقه با تفکر تخلیه منطقه از تجمیع منابع قدرت، به دنبال تجزیه منابع قدرت منطقه است. آب، انرژی و موقعیت جغرافیایی ابزارهایی برای قدرتمند شدن است. کشور عراق با زمین های حاصلخیز و همچنین بهره مندی از ذخایر انرژی یک ظرفیت برای به چالش طلبیدن رژیم صهیونیستی است. هدف از ایجاد سه کشور کردی، شیعه و سنی در عراق، تجزیه قومی و مذهبی صرف نیست. دجله و فرات دو منبع اساسی آب برای کشورهای عراق و سوریه هستند. این دو رودخانه از ترکیه و از مناطق کردنشین این کشور سرچشمه می گیرد. از سوی دیگر مناطق کردی فاقد موقعیت جغرافیایی مناسب و دسترسی به آب های آزاد هستند. این در کنار تمرکز منابع عمده انرژی عراق و همچنین ایران، کویت و عربستان در حاشیه خلیج فارس است. از این رو تجزیه منطقه به معنی تقسیم منابع قدرت است. منابعی که با حیات منطقه ارتباط پیدا می کند. از این رو تشکیل مناطق تجزیه شده زمینه وابستگی متقابل برای ادامه حیات را ایجاد می کند. تبدیل کشورهای قدرتمند و یا بالقوه قوی به مناطق کوچک محتاج به یکدیگر. یکی نفت دارد راه صدور ندارد و دیگری دریا دارد نفت و آب ندارد. تجزیه عراق دومینوی فروپاشی خط کشی های پیشین منطقه را در پی خواهد داشت و تشکیل کشور کردی زمینه را برای گسترش عمق راهبردی و فضای تنفس رژیم صهیونیستی فراهم می کند. چرا که صهیونیست ها نسبت به حضور در کردستان خوش بین هستند و براین مسئله نیز سرمایه گذاری کرده اند و تشکیل کردستان را فرصتی برای حضور در همسایگی کشورهای قدرتمند منطقه از جمله ایران می دانند. نظم مطلوب منطقه ای از دیدگاه کنشگران غرب آسیا سیاست ها و اهداف کنشگران در کلان موضوع های امنیت منطقه، معیار خوبی برای برآورد همگرایی یا واگرایی بین ایشان است. اگر دو کنشگر در تمام کلان موضوع ها با یکدیگر تفاهم و همگرایی داشته باشند، می توانند در یک جبهه امنیتی قرار بگیرند. اگر دو کنشگر در تمام کلان موضوع ها تعارض داشته باشند، به هیچ وجه قابلیت هم نشینی در یک قطب را نداشته و قطعاً در تقابل با هم قرار خواهند گرفت. بنا به تحلیل کارشناسان، کنشگران فعال و موثر بر ترتیبات امنیت منطقه ای در غرب آسیا طی سال های آینده به این شرح خواهند بود: * کنشگران دولتی منطقه ای: ایران، عربستان، ترکیه، مصر، عراق، قطر و رژیم نامشروع صهیونیستی * کنشگران دولتی فرامنطقه ای: آمریکا، انگلستان، فرانسه، روسیه * نهادها و سازمان های بین المللی و منطقه ای: سازمان ملل، شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه اروپا * کنشگران غیردولتی: گروه های فرقه گرای افراطی (داعش)، حکومت اقلیم کردستان و گروه های کردی می توان کنشگران فعال و اثرگذار دیگری همچون حزب الله لبنان را نیز نام برد، اما این کنشگر همسو با ایران فعالیت می کند و به نوعی در حوزه نفوذ ایران جای می گیرد. در این منطقه ژئوپلتیک و ژئو استراتژیک هر چه همگرایی ها بیشتر و واگرایی ها کمتر باشند، کنشگران با یکدیگر همسویی بیشتری خواهند داشت. بنابراین هر قطب امنیتی از مجموعه ای از کنشگران تشکیل می شود که در کلان موضوع های امنیتی، همگرایی بالایی دارند. زمانی می توان انتظار داشت که ترتیبات امنیتی پایداری بر منطقه حاکم شود که تمام کنشگران فعال در امنیت منطقه، از همگرایی و همسویی بالایی برخوردار باشند. در غیر این صورت، ترتیبات امنیتی محدود، بخشی و ناپایدار خواهد بود. ایران در مجموعه امنیتی منطقه غرب آسیا با رژیم صهیونیستی، آمریکا، انگلیس، فرانسه، عربستان و واگرایی زیادی داشته و در درجه بعدی با اتحادیه اروپا، قطر، و ترکیه اختلاف نظر دارد. عربستان سعودی فقط با ایران و روسیه واگرایی قابل توجهی دارد و با عراق و حکومت اقلیم اختلاف نظر دارد. ترکیه از همگرایی خوبی با کنشگران دیگر برخوردار است و فقط با ایران، عراق، روسیه و حکومت اقلیم کردستان اختلاف نظر جزیی دارد. چهار کنشگر فرامنطقه ای شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، اتحادیه اروپا، و دو کنشگر منطقه ای شامل رژیم صهیونیستی و ترکیه، در کنار هم یک مجموعه بسیار همگرا را تشکیل می دهند، به نحوی که هر کدام از آنان با تمام پنج کنشگر دیگر، همگرایی قوی دارند. قطر، ترکیه و عربستان نیز از سویی دیگر، مجموعه ای همگرا را تشکیل می دهند. بر پایه همگرایی ها و واگرایی های کنشگران در مورد کلان موضوع های امنیت منطقه ای، دو قطب بندی در منطقه ایجاد شده که عبارتند از قطب آمریکا شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، اتحادیه اروپا، رژیم صهیونیستی، ترکیه، عربستان، مصر، قطر و قطب ایران شامل ایران، روسیه، عراق ایران به دلیل مواضعش نسبت به حضور و نفوذ قدرت های فرامنطقه ای، امنیت رژیم صهیونیستی، رقابت تسلیحاتی، رقابت گفتمانی و جنبش های اجتماعی، و امنیت انرژی، تحت فشار کنشگران قطب آمریکا است. روسیه نیز در مسائل مربوط به حضور و نفوذ قدرت های فرامنطقه ای، رقابت گفتمانی و جنبش های اجتماعی و نهایتاً رقابت تسلیحاتی، با کنشگران دیگر تعارض دارد. ایران در کلان موضوع های امنیت منطقه، با بیشتر کنشگران جنبه واگرایی دارد. دولت مرکزی عراق اگرچه با ایران همگرایی خوبی دارد لیکن با آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا هم مواضع نزدیکی دارد. با نزدیک تر شدن این کنشگر به ایران و روسیه و فاصله گرفتن از آمریکا و کنشگران غربی، می توان بیش از پیش به تقویت قطب ایران امیدوار بود. هم اکنون هیچ کنشگر دیگری مستعد ورود به قطب ایران نیست. ترکیه، قطر و اتحادیه اروپا سه کنشگر مهم هستند که واگرایی کمی با ایران دارند. می توان از واگرایی با این کنشگران کاست و اعتمادسازی را در دستور کار قرار داد. دست کم از این طریق، زمینه های تخاصم با سه کنشگر به فرصت های تعامل تبدیل خواهند شد. تروریسم تکفیری از جمله مهم ترین زمینه های همگرایی ایران با کنشگران دیگر است.تروریسم در کنار سه کلان موضوع دیگرِ رقابت گفتمانی، هویتی و جنبش های اجتماعی، ثبات سیاسی، اجتماعی دولت ها و آثار منطقه ای آن، و حضور و نفوذ قدرت های فرامنطقه ای در منطقه، از کلان موضوع های اثرگذار منطقه است. ایران می تواند در مسئله ثبات دولت ها و رقابت های گفتمانی هم نقش سازنده تری در منطقه ایفا کند که سبب همگرایی بیشتر با دیگران باشد. اگرچه زمینه های واگرایی در قطب آمریکا چندان پررنگ نیست، استفاده تاکتیکی از شکاف بین رقبا ممکن است. با این حال ایران باید به طرح های فریب رقبا توجه داشته باشد و هزینه های منطقه ای خود را به دقت مدیریت کند. یکی از راهبردهای رقبا، پراکنده کردن انرژی ایران در مسائل مختلف منطقه و در پی آن افزایش هزینه های ایران است. برای مثال بحران یمن می تواند هزینه مادی و معنوی بالایی برای ایران به همراه داشته باشد و واگرایی با کنشگران دیگران را افزایش دهد. دیپلماسی هوشیارانه ایران از ایران هراسی و شیعه هراسی خواهد کاست. مبارزه ایران با داعش، نه به عنوان جنگ شیعه و سنی که باید در چارچوب دغدغه های عام انسانی و حقوق بشر نمایانده شود. ایران با وانمایی گفتمان خود به عنوان یک گفتمان فرانژادی و فرامذهبی می تواند جامعه جهانی را با سهولت بیشتری با خود همراه کند. اعتمادسازی و تنش زدایی، لازمه دستیابی به الگوی امنیت منطقه ای مشارکتی است، و این امر با حفظ منافع و تکیه بر اصول انقلاب اسلامی از جمله گفتمان تقریبی امکان پذیر است. توصیه های راهبردی با توجه به مولفه های یاد شده، آینده خاورمیانه و نظم های سیاسی، امنیتی موجود در آن وضعیتی پیچیده تر خواهد یافت و مسیری پر فراز و نشیب و نامعلوم در پیش است. با این حال آنچه مشخص است کشورهایی خواهند توانست جایگاه منطقه ای خود را مستحکم سازند و از گردنه های پرچالش عبور کنند که با رویکرد منطقی و سیاست گذاری اصولی از تشدید بحران ها دوری گزینند و با کنار نهادن گزینه های تاریخ مصرف گذشته همچون تهاجم نظامی و لشکرکشی های پرهزینه مدیریت و کنترل بحران های منطقه را در دست گیرند. کاخ سفید نیز اکنون دریافته است که در تغییر ثقل راهبردی از غرب آسیا به شرق آسیا دچار اشتباه محاسباتی شده و با غافل گیری راهبردی در جنگ نیابتی خسارت های جبران ناپذیری به آمریکا تحمیل شده است. به همین دلیل به این نتیجه تلخ رسیده که ایران به سرعت در حال پر کردن خلأ قدرت در منطقه است. روسیه به منطقه غرب آسیا بازگشته است ، ترکیه و عربستان قربانی جنگ نیابتی می شوند، توازن راهبردی در منطقه تغییر کرده است و تداوم پیروزی های ائتلاف چهارگانه، رژیم صهیونیستی را نا امن تر می سازد و اما از نگاه جمهوری اسلامی ایران نیز عامل ایجاد تنگنای امنیتی غرب آسیا در دو بعد قرار می گیرد. بعد اول، حضور و مداخله کشورهای فرامنطقه ای است که به دلیل تعقیب منافع خود و اصطکاک منافع با کشورهای منطقه اوضاع امنیتی را پیچیده تر می کنند. اما در بعد دوم، بی کفایتی و خیانت خصوصا سران کشورهای به ظاهر مسلمان غرب آسیا است. اذعان، آموس یادلین رئیس پیشین اطلاعات ارتش اسرائیل به همکاری بین عربستان و اسرائیل علیه تهدیدات ایران، نامه صمیمانه محمد مرسی به شیمون پرز در اوج شروع بیداری اسلامی در مصر، و اذعان پرز مبنی بر اینکه عربستان امروز، اسرائیل را تهدیدی برای بقای خود نمی بیند، بلکه از بنیادگرایی اسلامی واهمه دارد و سرکوب مردم بحرین توسط رژیم آل خلیفه و موارد متعدد دیگر، در این بعد از تحلیل قرار می گیرد. در جایگاه مقابله با این دو بعد جمهوری اسلامی ایران باید ترکیبی از عوامل مادی و ذهنی را مدنظر قرار دهد. از یک سو در بعد مادی، توجه جدی به لزوم قوی شدن در زمینه های اقتصادی و استحکام سایر ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مدنظر است. معیارهایی از قدرتمند شدن که وابستگی های اساسی به خارج را کاهش دهد. در بعد ذهنی نیز، تلاش نخبگان در تغییر ذهنیت غلط برخی از مردم منطقه از جنگ شیعه و سنی در دنیای اسلام است. تصوری که از سوی رسانه های مورد حمایت عربستان با عنوان تلاش ایران شیعی برای بازیابی قلمرو دوران صفوی و بالاتر از آن بازیابی قلمرو امپراتوری پارس مطرح گردیده است از این رو تا زمانی که نگاه تقابل شدید به خصوص از لحاظ ایدئولوژیکی وجود داشته باشد هرگونه تقویت امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران با برداشت های ناصحیح القا می شود در معماری امنیتی جدید منطقه غرب آسیا، تلاش جمعی با مشارکت همه کشورها برای حل بحران ها و عدم ورود به ائتلاف های نظامی، همچنین مبارزه با افراط گرایی و تروریسم در راستای تامین امنیت منطقه ضروری است. چون این مسئله همزمان امنیت دولت ها و ملت ها را به چالش می کشد و مشکل مشترک منطقه و جهان است. نتیجه گیری تحولات شکل گرفته در منطقه استراتژیک غرب آسیا موجب بر هم خوردن نوعی نظم سنتی یا به عبارت دیگر واپسگرا در منطقه بود که سال ها با هدف تامین منافع قدرت های فرامنطقه ای، حیاتی لرزان داشت. به عنوان مثال سقوط دیکتاتورهای مصر و تونس به عنوان متحدان سنتی غرب، رژیم صهیونیستی و دولت های مرتجع عربی و سپس روی کار آمدن دولت های مردمسالار در این کشورها منجر به سقوط برخی کانون های تقابل منطقه ای با ایران شد. هر چند اتحاد سه گانه غربی، عربی، عبری توانست در کشوری چون مصر با کودتا مسیر بازگشت دیکتاتورها را هموار سازد. از سوی دیگر رسیدن توفان بیداری اسلامی به کشورهایی چون یمن و بحرین به معنای آشفته شدن خواب راحت سعودی ها به عنوان پاسبان واپسگرایی و منافع دولت های غربی در منطقه بود تا جایی که خیزش مردمی بحرین، سعودی ها را سراسیمه به فکر سرکوب کردن اکثریت معترض بحرینی انداخت و هواپیماهای آل سعود را برای بمباران قیام مردم یمن به این کشور گسیل داشت. سعودی ها که می کوشند در پی تجاوز نظامی به یمن به نوعی برای این اقدام خود مشروعیت سازی کنند و نهادی را بر مبنای الگوی ائتلاف تحت رهبری خود در این حمله برای تجارب بعدی پایه ریزی کنند و به تشکیل ارتش مشترک عربی امید بسته اند. این در حالی است که کشورهایی نظیر مصر و قطر حاضر به قرار دادن زمام چنین ارتشی به دست رهبران ریاض نیستند و به آن به چشم ابزاری برای اهداف محدود و مشخص می نگرند. برخی دولت ها همچون بغداد نیز اصولا قصد همسو شدن با ماجراجویی های آل سعود را در منطقه ندارند و به این ترتیب ناکارآمد بودن اتحادها و ائتلاف های عربی در اینجا نیز نمود خود را آشکار می سازد. اما شکل گیری گروه هایی چون داعش ، جبهه النصره ، جیش الاسلام و... که نسل تازه گروه های تروریستی می باشند و برخلاف القاعده مدعی کشورداری و تشکیل دولت هستند ، مهم ترین و تهدیدزاترین پدیده های آغاز هزاره سوم میلادی به شمار می روند که چهره غرب آسیا را در هم فشرده اند. به همین دلیل به جرات می توان گفت تنها کشوری که می تواند درآینده غرب آسیا و نظم های سیاسی، امنیتی موجود در آن نقش موثری داشته باشد و پازل امنیتی این منطقه حساس و مهم را با راهبردهای امنیتی و هوشیارانه خود چیدمان ساز ایران است. با در نظر گرفتن این ملاحظات که در پیچ و خم بحران های موجود در منطقه که غالبا تحمیلی و ساختگی هستند گرفتار نشود و بحران ها را هوشیارانه و مدبرانه مدیریت کند. منابع: 1- الهی، همایون، 1384، خلیج فارس و مسائل آن، تهران، نشر قومس. 2-خالدی، رشید، 1385، تجدید حیات امپراتوری، ترجمه محمود مهدوی فر و مهدی علی آبادی، تهران، ابرار معاصر. 3-دهقانی فیروزآبادی، سید جلال 1383، طرح خاورمیانه بزرگ و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 25، پاییز. 4-زکریا، فرید، 1384، آینده آزادی، تهران، نشر نی. 5-سلیمانی، محمد باقر، 1379، بازیگران روند صلح خاورمیانه، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی. 6-صادقی، حسین، 1386، طرح خاورمیانه بزرگ، تهران، نشر میزان. 7-کامروا، کامران، 1388، خاورمیانه معاصر، ترجمه محمد باقر قالیباف و سید موسی پورموسوی، تهران، قومس. 8- واعظی، محمود و دیگران، 1387، سیاست خارجی قدرت های بزرگ و اصلاحات در خاورمیانه، تهران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک. 9- خبرگزاری فارس،1/4/1395 10- ماهنامه آینده پژوهی، 23/5/ ...
3 بندر ایران آماده صادرات میوه و غذا به قطر از هفته آینده
در شرایط کنونی به امارات و کویت است اما این توانمندی را داریم که علاوه بر کشورهای یاد شده و قطر به عربستان و دیگر کشورهای اسلامی و همسایه نیز محصولات کشاورزی و غذایی خود را صادر کنیم. وی با بیان اینکه وضع کیفی محصولات غذایی و کشاورزی ما در حوزه لبنیات و میوه و تره بار بسیار مطلوب است اضافه کرد: البته موردی که موجب شد در بازار روسیه موفق نباشیم به علت تعرفه های بالا و وجود بروکراسی اداری در ...
از تحقیق و تفحص از بانک مرکزی تا مؤسسه اعتباری که غیر مجاز اعلام شد
ریال قیمت گذاری شد که نسبت به روز سه شنبه، 5 ریال گران تر فروخته شد. کاهش بهای نفت با افزایش تولید آمریکا روز چهارشنبه قیمت نفت، کاهش یافت و همچنان زیر 50 دلار ماند. نگرانی تجار از عدم کفایت توافق اوپک برای کاهش تولید نفت و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا با وجود شکاف سیاسی میان قطر و چندین کشور عربی دیگر از جمله عربستان سعودی و همچنین افزایش تولید نفت آمریکا، علت اصلی کاهش قیمت ...
نفت از حال رفت!
به گزارش پایگاه خبر ی جامعه خبر ، در حالی که بازارهای سوخت همچنان با بازار عرضه مواجه اند، قیمت نفت امروز کاهش داشت و نفت برنت به حدود 50 دلار رسید، هرچند که تنش در خاورمیانه و کاهش میزان ذخایر نفت آمریکا مانع افت بیشتر قیمت نفت شد. بر اساس این گزارش، قیمت هر بشکه نفت برنت امروز با 4 سنت کاهش به 50 دلار و 8 سنت رسید. قیمت نفت برنت نسبت به قیمت روز 25 ماه می، یعنی روزی که اوپک اعلام کرد ...
صادرات آلومینیوم قطر متوقف شد
بیزینس ریکوردر اعلام کرد: پس از اینکه بنادر کشورهای عربی روی کالاهای قطری بسته شد صادرات آلومینیوم این کشور به بن بست خورد. به گزارش فارس به نقل از بیزینس ریکوردر پس از افزایش تنش ها بین قطر و کشورهای عربی، امارات بندر مهم جابل علی را بست و صادرات آلومینیوم قطر که با سرمایه گذاری مشترک نروژی ها انجام شده بود به بن بست خورد. سالانه این کارخانه 600 هزار تن آلومینیوم تولید می کند. ...
مشارکت ایران با رقیب گازی از دو نگاه
صادرات گاز ید طولایی دارد و پس از بازار اروپا برای ورود به بازار آسیا نیز درحال تلاش است، این سوال مطرح می شود که شراکت با کشور رقیب چه چالش هایی به همراه خواهد داشت؟ فریدون اسعدی، کارشناس اقتصاد و انرژی در پاسخ به سوال نخست می گوید: هند دومین مشتری بزرگ نفت خام ایران پس از چین است به طوری که بر اساس آمارهای موجود این کشور در سال 2016 روزانه 473 هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است که ...
قطر به ژاپن برای تامین گاز طبیعی مایع اطمینان داد
به گزارش راهنمای سفر من به نقل از ایرنا، در پی نگرانی های ژاپن در خصوص بروز اختلال در واردات گاز از قطر، شرکت ملی گاز قطر با شرکت ژاپنی جی یی آر آ بزرگترین خریدار گاز طبیعی مایع (ال ان جی) جهان تماس گرفت و به این شرکت اعلام کرد که تنش های موجود ربطی به فروش گاز به ژاپن ندارد. همزمان شرکت ژاپنی در بیانیه ای آورده است که موضوع قطع رابطه چند کشور عربی با قطر می تواند بر بازار انرژی تاثیر گذار ...
بلومبرگ: دعوای آل سعود با قطر پیشینه ای 22 ساله و ریشه در گاز دارد
به گزارش راهنمای سفر من به نقل از گروه بین الملل خبرگزاری دانشجو، بلومبرگ در مطلبی به قلم مارک چمپیون می نویسد: برنامه ریاض برای انزوای قطر از سال 1995 در حال آماده شدن است. در آن سال پدر امیر کنونی قطر پدر طرفدار سعودی خود را سرنگون کرد و این شبه جزیره کوچک خلیج فارس نخستین محموله گاز طبیعی مایع خود را از بزرگترین میدان گازی جهان که با ایران شریک است تحویل داد. پس از آن بود که قطر با ...
قطر به توافق کاهش عرضه نفت اوپک پایبند می ماند
به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از خبرگزاری رویترز، عصام الرزوق اعلام کرد که با وجود تنش دیپلماتیک اخیر میان کشورهای عربی، قطر همچنان به توافق کاهش تولید نفت پایبند است. وی گفت: قطر به تصمیم کاهش تولید نفت پایبند است و نرخ پایبندی آن، میان 93 تا 102 درصد نوسان دارد. چند کشور عربی، از جمله عربستان، امارات، بحرین و مصر، با متهم کردن قطر به حمایت از افراط گرایی، روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با این کشور قطع کردند. انتهای پیام/ ...
طرد قطر، فرصت معدنی یا بحرانی زودگذر؟
با توجه به اینکه این کشور برای اتمام پروژه های مربوط به جام جهانی 2022میلادی (1401 خورشیدی) به حجم زیادی از مواد معدنی نیاز دارد؟ عربستان سعودی، مصر، بحرین و امارات متحده عربی با وارد کردن این اتهام به قطر که باعث بی ثباتی در منطقه می شود روابط دیپلماتیک خود را با این کشور قطع کردند. این کشورها قطر را به حمایت از گروه های تروریستی متهم کرده اند، علاوه بر این 4 کشور دولت مورد حمایت ...
یگان های ارتش قطر ائتلاف سعودی را ترک کردند
ارتش قطر در این ائتلاف را متوقف کرده است. کشورهای عربستان، بحرین، مصرائتلاف و امارات روز دوشنبه طی بیانیه هایی جداگانه قطع تمام روابط دیپلماتیک و ارتباط های زمینی و هوایی خود را با کشور قطر به علت آنچه حمایت دوحه از تروریسم و دخالت در امور دیگر کشورها نامیده اند، اعلام کردند. همچنین پس از این اقدام عربستان، مصر، امارات، و بحرین، دولت های مالدیو، لیبی، و دولت غیرقانونی و فراری یمن نیز اعلام کردند که روابط خود را با قطر را قطع کرده اند. ...
ترکیه به دنبال اعزام ارتش به قطر
عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر، رابطه با قطر را قطع کرده اند و تحریم های اقتصادی سیاسی را علیه این کشور اعمال کرده اند رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گفته است که به دنبال ارتقاء سطح روابط با ترکیه است. 4 کشور مرزهای خود را به روی قطری ها و وسایل حمل و نقل قطر بسته اند و شهروندان قطری را نیز از کشورهای خود اخراج کرده اند. قطر همپیمان ترکیه است و هر دو کشور حامی اسلام سیاسی ...
روشنایی شب های بغداد و بصره با گاز ایرانی
افزایش حجم صادرات گاز و دستیابی به سهم 10 درصدی از بازار جهانی این سوخت پاک که از اولویت های برنامه ششم توسعه نیز به شمار می آید، در سال های گذشته به طور جدی در دستور کار وزارت نفت ایران قرار گرفته است. توسعه زیرساخت های صادراتی از جمله اجرای خط لوله انتقال گاز ششم سراسری و تاسیسات تقویت فشار گاز روی این خط را می توان از برنامه های جدی ایران برای افزایش سهم خود در بازار تجاری گاز به ویژه ...
کشور آفریقایی کومور روابط خود را با قطر قطع کرد
پایگاه خبری 'سان' نیجریه' روز چهارشنبه اعلام کرد که کشور کومور نیز به چند کشور آفریقایی و عربی پیوست در پی تنش به وجود آمده میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس با قطر، رابطه خود با دولت آن کشور را قطع کرد. براساس این گزارش، مجمع الجزایر کومور به تبعیت از کشور همسایه خود موریس و کشورهای آفریقایی چون لیبی، مصر و موریتانی که سیاست خارجی آنها معمولا تابعی از عربستان سعودی است، از امروز سفارت ...
امیر کویت عازم دبی شد
تنش های بوجود آمده روز سه شنبه (دیروز) نیز به ریاض سفر کرده و با ملک سلمان دیدار کرد. گفته می شود عربستان برخی شروط از جمله قطع روابط قطر با ایران، اخراج رهبران حماس از دوحه و توقف حمایت از اخوان المسلمین مصر را برای ازسرگیری روابط با قطر تعیین کرده است. انتهای پیام/
نگرانی بازار از عدم کارآیی توافق اوپک قیمت نفت را کاهش داد
به گزارش گروه اقتصاد بین الملل بی باک به نقل از رویترز، قیمت نفت امروز به علت تجدید نگرانی ها در مورد کارآمدی کاهش تولید اوپک به علت افزایش تنش ها در میان گروه صادرکنندگان بر سر قطر و همچنین افزایش تولید آمریکا کاهش یافت. هر بشکه نفت برنت با 59 سنت کاهش 49.53 دلار فروخته شد و هر بشکه نفت خام آمریکا با 50 سنت کاهش 47.69 دلار معامله شد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا روز سه شنبه ...
بحران قطر و هوشیاری ایران
پروازی بدون توجه به ابزارهای مورد نیاز بیداد می کند و چنگ و دندان نشان دادن الگوی سلاطین شده است. تب تندی که شاهد آن هستیم نتیجه سرکشی کشوری کوچک با داشته های اقتصادی بی شمار است؛ کشوری که در سرتا سر جهان دارای سهام بوده و خود را مستحق بیشتر از آنچه که هست می داند. دخالت در سوریه، لیبی، مصر و عراق بخشی از فعالیت های او هستند و این امروز برای برادر بزرگتر( عربستان) هیچ خوشایند نیست. قطر از ...
دلایل فعالیت چینی ها در گردشگری ایران
مدتشان را حفظ کرده اند، از انتخاب مجدد حسن روحانی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری و حضور وزیر اقتصاد ایران در نشست یک کمربند، یک جاده در پکن، به عنوان شواهدی بر چشم انداز مثبت روابط دو کشور یاد کرد. یانگ سن درباره طرح یک کمربند-یک جاده که در سال 2013 مطرح شده و قرار است بر اساس ایده کهن جاده ابریشم راه اندازی شود، نیز توضیح داد: ما با این طرح اهداف استراتژیک مهمی را دنبال می کنیم و البته به صورت ...
عقب نشینی نفت در واکنش به تنش های خاورمیانه
. نفت برنت که قیمت پایه بازار بین المللی است، با 20 سنت یا 4/0 درصد کاهش نسبت به قیمت نهایی روز دوشنبه، در 27/49 دلار در هر بشکه معامله شد. بهای معاملات برنت 9 درصد از 25 ماه مه کاهش نشان می دهد.قدرت های جهان عرب شامل عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی روز دوشنبه با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم، روابط دیپلماتیک شان با این کشور را قطع کردند. اقداماتی که به دنبال این قطع رابطه صورت گرفت ...
آیا مراودات 114 میلیون دلاری ایران و قطر متحول می شود؟
وجود دارد. در حقیقت، محاصره اقتصادی قطر توسط چهار کشور عربستان، امارات، مصر و بحرین در حالی همچنان ادامه داد که ارتباط زمینی این کشور منحصر به ارتباط با عربستان بوده و در حوزه حمل ونقل دریایی نیز کاملاً به امارات وابسته بوده است. بر این اساس با قطع ارتباط اقتصادی عربستان و امارات با قطر، عبور روزانه نزدیک به 600 تا 800 کامیون از مرز زمینی این دو کشور مختل و حمل ونقل دریایی کالا از امارات به ...
بحران منطقه، دیپلماسی ایران- دیاکو حسینی*
حرا- در سال های گذشته جمهوری اسلامی ایران در یک برخورد مشابه شاهد قطع شدن روابط دیپلماتیک خود با شماری از کشورها به رهبری عربستان سعودی بود. در همان زمان به اثبات رسید که این شیوه مواجهه غیراصولی نمی تواند راهگشای اختلافات میان کشورهای منطقه بویژه در شرایطی باشد که همکاری میان دولت ها به منظور غلبه بر ناملایمات ضروری است. در این زمان نیز قطع ارتباط کشورهای مزبور با قطر هرچه که باشد ...
رکس تیلرسون و بحران قطر
سرانه با قید برابری قدرت خرید، هم در آمارهای صندوق بین المللی پول و هم در آمارهای بانک جهانی، ثروتمندترین کشور جهان محسوب می شود. این در حالی است که آمریکا در همین جدول، رتبه دهم را به خود اختصاص می دهد. کشور قطر که از اعضای فعال اوپک، GECF و شورای همکاری کشورهای خلیج فارس می باشد با آنکه تا دهه 1980 میلادی صرفا متکی بر اقتصاد نفت پایه بود اما با همکاری شرکتهای بزرگ نفتی، عملیات گسترده ای را برای ...
گفتمان تقریب و وحدت، گفتمان غالب جهان اسلام است
محور سازی کنند، از جمله محور عربستان سعودی، مصر، قطر، ترکیه که هرکدام جریانی را به دنبال داشت. از سوی دیگر تلاش کردند که در جهان اهل سنت بگویند این انقلاب شیعی است و در جهان عرب بگویند این انقلاب فارسی و ایرانی است. در مقابل، باید تأکید کرد که ذات حرکت انقلاب یک حرکت وحدت زاست، و هرجا انقلاب حضور پیدا کند طبیعت حرکت انقلابی، مردم را متحد می کند. امروز پرچم وحدت در جهان اسلام را نیروهای ...
خرید صندوق های سرمایه گذاری و پوشش ریسک تاثیر زیادی بر افزایش قیمت طلا دارد
شبه جزیره کره می تواند تاثیر زیادی بر افزایش تقاضای مکان امن سرمایه گذاری برای طلا داشته باشد. انتخابات پارلمانی بریتانیا و فرانسه نیز در پیش است. نگرانی های زیادی نسبت به نتایج انتخابات این دو کشور وجود دارد. وقوع حملات تروریستی در لندن و قطع روابط عربستان و سایر کشورهای عربی با قطر نیز از مهمترین تحولاتی است که می تواند بر بازارهای بین المللی به خصوص بازار فلزات گرانبها تاثیرگذار باشد ...
تاثیر مناقشه قطر بر بازار انرژی
قطع روابط چند کشور عربی از جمله عربستان، مصر، امارات و بحرین با قطر در بازار انرژی جهان تاثیرات و تبعاتی خواهد داشت. بازار جهانی نفت در روز نخستی که این خبر اعلام شد با افزایش قیمت نفت خام مواجه گشت اما در دو روز گذشته، قیمت ها روند کاهشی به خود گرفت. مناقشه چند کشور عربی با قطر موجب خواهد شد تا در کوتاه مدت، نوساناتی را در قیمت های نفت و گاز شاهد باشیم، اما اگر این مناقشه تداوم پیدا کند با ...
