خانهسایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
شب فرهنگی ایران با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مسکو برگزار شد
مردم روسیه بسیار ارزشمند است، همچنان که بسیاری از دانشمندان و شخصیت های علمی، دانشگاه ها و مراکز مطالعاتی و علمی ایران به شناخت کشور بزرگ و صاحب فرهنگ روسیه اهتمام ویژه ای داشتند و در چند دهه گذشته توانستند آن را معرفی کنند. وزیر فرهنگ خاطرنشان کرد: چاپ و انتشار بیش از 1700 عنوان کتاب ترجمه شده از روسی به فارسی و فارسی به روسی در دو کشور، نشانگر علاقه ای است که بین شخصیت های علمی و فرهنگی ...
دانش آموزان ارمنی خاطرات سفر خود به ایران را منتشر کردند
بیست و چهارمین سالگرد استقلال این کشور، نشان قهرمان ازبکستان و مدال آلتین یولدوز (ستاره طلایی) را با عنوان استاد برجسته ادبیات کلاسیک دانشگاه خاورشناسی تاشکند در بخش آموزش و پرورش، به خانم سیومه غنی اوا، اهدا کرد. غنی اوا دانشمند نوایی شناس، ادبیات شناس و ایران شناس است که در آموزش آثار نمایندگان ادبیات فارسی و ازبکی به پژوهش های علمی می پردازد. وی در بیستم فوریه سال 1932 میلادی، در شهر تاشکند ...
چهارمین همایش ملی اپتیک و لیزر ایران در شاهین شهر اصفهان پایان یافت
. در کنار چهارمین همایش ملی مهندسی اپتیک و لیزر ایران، پنج کارگاه تخصصی و آموزشی و نمایشگاه تخصصی برگزار شد. مهندسی اپتیک و لیزر (Optical engineering) علم مطالعه خواص نور است. لیزر از پرتوهایی است که در موارد مختلفی مانند صنعت، پزشکی و هنر به کار گرفته می شود و بر اثر تقویت نور گسیل شده القایی به دست می آید. این رشته اولین بار در ایران در سال 1380 در دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان راه اندازی شد ...
ترجمه عثمان اف، پرطرفدارترین ترجمه قرآن به زبان روسی است
مراسم باشکوه که به همت خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) برگزار شد، سخنرانی کردند. وزیر ارشاد طی سخنانی در این مراسم ضمن تشکر از خبرگزاری ایکنا به دلیل برگزاری آیین بزرگداشت این مترجم برجسته قرآن، از اینکه توفیق دیدار حضوری استاد عثمان اف را نداشته ابراز تأسف کرد و گفت: اینکه ایشان به عنوان یک اسلام شناس، قرآن کریم را به زبان روسی ترجمه کرده است، قابل تمجید است. وی افزود: از نظر ...
مردم شناسی؛ آینه تمام نمای شناخت جامعه
انسان شناسی شکل گرفت. در موسسه ی تحقیقاتی دانشگاه تهران، تلاش می شد تا در زمینه ی بهبود وضعیت زندگی عشایر، توسعه ی سوادآموزی و خدمات بهداشتی درمانی مطالعه و پژوهش شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه ی پژوهش های انسان شناسی، به ویژه موضوع های دینی همچون مراسم های محرم، رمضان و عاشورا در فرهنگ مردم، کتاب ها زیادی منتشر شد و بررسی ها و پژوهش های بسیاری صورت گرفت. فلسفه ی تحقیقات انسان ...
عثمان اف در ترجمه قرآن از تفاسیر شیعه و سنی بهره برد
دوستانه شده بود؛ حتی زمانی که برای گذراندن دوره دکتری زبان ادبیات فارسی به دانشگاه تهران آمدم این ارتباط صمیمی و دوستانه همچنان ادامه داشت. یادآور می شود، محمد نوری عثمان اف، مترجم قرآن کریم به زبان روسی، اسلام شناس، شرق شناس و ایران شناس روس، متولد سال 1924 میلادی در شهر ماخاچ قلعه داغستان بود. وی پس از مطالعات و پژوهش های فراوان و تألیف آثاری ارزشمند، سرانجام در سن 91 سالگی بر اثر کهولت سن در روز 17 مردادماه سال 94 مصادف با هشتم آگوست سال 2015 میلادی دار فانی را وداع گفت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد. ...
رونمایی از ترجمه روسی اطلس جنگ ایران و پیشنهادات شهر کتاب برای بیبلیوگلوبوس
تاریخی به جا مانده در فارس و نقش رستم و تصاویر به وجود آمده روی این سنگ ها هر آدمی را به حیرت می آورد. این منطقه بیش از 2480 سال قدمت دارد.توجه به فرهنگ ایران متاسفانه تحت تاثیر تبلیغات غرب قرار گرفته است اما ایران آنطور که آن ها می گویند نیست. این ایران شناس برجسته گفت: هنر انتزاعی، مینیاتور ایرانی در درون خود هم رئالیسم را دارد و هم آرمانگرایی را. موسیقی کلاسیک و سنتی ایران فوق العاده ...
عاقبت ازدواج های احساسی
نظریات و تکنیک های جامعه شناسی، احساسات انسان را مطالعه کند. در یک نگاه کلی جامعه شناسی به عنوان پاسخی برای تاثیرات منفی مدرنیزاسیون به وجود آمد و حتی می شود گفت که بسیاری از نظریات کلاسیک این رشته بدون این که ادعای این کار را داشته باشند، با احساسات انسانی سر و کار داشته اند. کارل مارکس، سرمایه داری را باعث جدایی انسان از وجود خود می دانست، زیمل در مورد تاثیرات کلانشهر بر انسان می نوشت و ماکس ...
خدمات پژوهش های میان رشته ای قرآن و سلامت
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) مهدی مصری رئیس مرکز تحقیقات قرآن،حدیث و طب دانشگاه بقیه الله(عج) در نشست مطالعات میان رشته ای قرآن و سلامت عنوان کرد: مقالات این حوزه در گذشته و حال براساس علائق و شرایط سطحی محققان این حوزه شکل گرفته است. وی افزود: متدولوژی و روش تحقیق در قرآن و حدیث هم نداریم این باعث شده که تحقیق هایی مانند بررسی اثر آوای قرآن بر کاهش اضطراب و کارهای از این ...
روانی کیست؟
اجتماعی را نمی فهمیم. روان شناسان می گویند که می توان سایکوپاتی (روان آزاری) را مدیریت کرد یا با آن کنار آمد، اما نمی توان آن را درمان کرد. بنابراین اگر شما هم با یک روانی واقعی سر و کار دارید (البته نه هر کسی؛ زیرا برخی با سطحی از سایکوپاتی مواجه هستند)، پیشنهاد من این است که از آن ها دوری کنید. زیرا اگر قرار باشد شما قربانیِ اهداف آن ها شوید، مطمئن باشید که آن ها در این ارتباط تردید نخواهند کرد. زانته مالِت متخصص جرم شناسی ، انسان شناس جنایی و استاد دانشگاه نیوانگلند، آرمیدِیل و سیدنی است. نوشتار فوق حاصل تجربه شخصی زانته مالت است. ترجمه: فرادید/ ...
95 کتاب چاپ نخستی که از تعاون سخن می گویند/ از درآمدی به مردم شناسی تعاون تا سهام عدالت
تعاون عمومی بین همه مردم و قرار دادن وسایل کار در اختیار افراد کاری و بیکار از اهداف بخش تعاون است. در این گزارش بر اساس اطلاعات آماری موسسه خانه کتاب در بازه زمانی 1357 تا 1394 با کلید واژه تعاون 143 عنوان کتاب منتشر شده است که 95 عنوان آن چاپ نخست و 48 عنوان بازچاپی هستند. در این میان تالیف 133 عنوان و ترجمه 10 عنوان را دربرمی گیرد. ناشران تهرانی 126 عنوان و ناشران شهرستانی 17 عنوان کتاب ...
دیوان شرقی دروازه اروپا به فرهنگ غنی ایران
حیات و پیشرفت انسان هایش است. گفتنی است؛ یوهان ولفگانگ فون گوته (به آلمانی: Johann Wolfgang von Goethe) (زادهٔ 28 اوت 1749 در فرانکفورت – درگذشتهٔ 22 مارس 1832 در وایمار) شاعر، ادیب، نویسنده، نقاش، محقق، انسان شناس، فیلسوف و سیاست مدار آلمانی بود. او یکی از کلیدهای اصلی ادبیات آلمانی و جنبش وایمار کلاسیک و همچنین رمانتیسیسم به شمار می رود. وی یکی از مردان بزرگ فرهنگی قرون 18 و 19 اروپا و ...
عشق در فرهنگ ازدواج ایرانی ها
...> اگر چه عشق یک حالت روانشناختی است، اما تحولات و ساختار اجتماعی بر عشق تاثیرگذار است. درواقع ساختار اجتماعی می تواند نوع و محتوای عشق را تعیین کند و بر آن اثر بگذارد. عشق یک پدیده اجتماعی است و نمی توان آن را به عنوان یک پدیده مستقل مورد بررسی قرار داد. اگر چه پژوهش های روانشناسی به انواع عشق و حالات مختلف عشق در زندگی زناشویی و تأثیرات آن اشاره داشتند، اما سیر تحول عشق در جامعه سنتی و مدرن در ایران ...
گزارش نشست: کاربرد الگوهای انسان شناسی در مطالعه قرآن کریم
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست کاربرد الگوهای انسان شناسی در مطالعه قرآن کریم پیش از ظهر امروز (8 شهریور 1394) با حضور احمد پاکتچی ، مهدی مطیع و محمدحسین شیرزاد و فروغ پارسا در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد از سید جمال الدین اسدآبادی تا محمد عبده پاکتچی گفت: انسان شناسی علمی است که از دو شاخه طبیعی و فرهنگی تشکیل شده است در حال حاضر قرآن ...
چه کتاب هایی از ایران در نمایشگاه مسکو با استقبال مواجه شد؟
مسئولان غرفه ایران اعلام کرده اند استقبال از کتاب هایی چون: فیه مافیه (شامل مقالات مولانا به زبان روسی؛ قرآن نفیس، کتب هنری و ایرانشناسی، کتاب روی ماه خدا را ببوس نوشته مصطفی مستور است. گفتنی است امروز و از دقایقی پیش نشست دانشگاه علامه طباطبایی تهران با دانشگاه روسنو روسیه آغاز شده است. * در سومین روز نمایشگاه کتاب مسکو: عطر فرهنگ و هنر تهران در پایتخت روسیه می پیچد عصر ...
فرهنگیان ایرانی و ایران شناسان روس مهمان رزیدانس سفارت ایران +عکس
واقع ارتقای آن مورد مطالبه دو کشور است. ایران شناسان روس، نقش مهمی در شناخت ایران و فرهنگ آن و شناساندن آن به مردم روس داشتید. همچنان که بسیاری از دانشمندان و شخصیت های علمی ایران به شناخت کشور و صاحب فرهنگ و تمدن روسیه اهتمام ویژه ای داشتند و در طول چند دهه گذشته توانسته اند در معرفی فرهنگ، سنن و آداب و تاریخ روسیه به مردم کشور ما کمک کنند. وی گفت: چاپ و انتشار حدود 1700 عنوان کتاب که از ...
بزرگداشت شرق شناس و مترجم قرآن کریم
به گزارش دولت بهار به نقل از تسنیم، بعد از ظهر پنجشنبه نشست بزرگداشت نوری محمد عثمان اف، شرق شناس و مترجم قرآن کریم، شاهنامه و مثنوی معنوی به زبان روسی در محل کتابخانه خارجی بنیاد ایران شناسی دانشگاه مسکو برگزار شد. در این نشست استاد میرجلال الدین کزازی شاهنامه پژوه، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد، مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه، رئیس ...
رئیس جهاد دانشگاهی خواستار شد : واگذاری بازار داخلی در پساتحریم در مقابل انتقال تکنولوژی باشد
دکتر حمیدرضا طیبی در آیین دانش آموختگی 200 فارغ التحصیل دانشگاه علم و فرهنگ که صبح امروز در تالار وحدت برگزار شد، اظهارکرد: امروز روز مهمی برای فارغ التحصیلان است زیرا آنها در این روز نتیجه تلاش های خود را می بینند همچنین این روز برای مسئولان دانشگاه علم وفرهنگ نیز حائز اهمیت است زیرا نتیجه کار و تلاش خود را مشاهده می کنند. رئیس جهاد دانشگاهی ادامه داد: امروزه شرایط دنیا و کشور ایران ...
عملکرد دولت یازدهم/ شمار گردشگران خارجی به 5 میلیون نفر رسید
نظام مدیریتی و اختصاص منابع بیشتر و تعیین برنامه استراتژیک برای آینده پژوهشگاه را به عنوان اتاق فکر آماده کنیم تا برای سازوکار های پژوهشی سازمان، بتواند نقش های موثرتری را ایفا کند. **مشارکت با بخش خصوصی برای احیاء و مرمت بناها سلطانی فر در ادامه با اشاره به فعالیت های مشترک این سازمان با بخش خصوصی خاطرنشان کرد: میزان اعتباری که برای مرمت و بازسازی بناها و مکانهای تاریخی اختصاص ...
انجمن ورزشکاران منادی وحدت تأسیس می شود
مهم دارد که از طرق جامعه ورزشی به عنوان الگوهای اجتماعی می توان این محصولات فرهنگی را به جامعه تزریق کرد. گفتنی است مراسم اختتامیه نخستین جشنواره ورزشی بین شعب دانشجویان دانشگاه مذاهب اسلامی و رونمایی از آرم انجمن ورزشکاران منادی وحدت با حضور چهره های برجسته ورزشی از ساعت 9 صبح روز شنبه 14 شهریورماه در سالن شهید ماموستا شیخ الاسلام دانشگاه مذاهب اسلامی واقع در تهران، خیابان فلسطین جنوبی، خیابان شهید مهرداد روانمهر، پلاک 3 برگزار می شود. ...
انصاری: افسوس که حائری تاریخ جامع کتابخانه مجلس را ننوشت!/ هم وغم استاد در نگهداری نسخه های خطی به شکل ...
مجموعه باغ زیبا وابسته به وزرات فرهنگ و ارشاد برگزار شد. در این مراسم مهدی محقق(فقیه و کتابشناس)، سید علی آل داوود(نسخه شناس)، نوش آفرین انصاری(استاد گروه کتابداری دانشگاه تهران)، منوچهر صدوقی سها(حقوقدان)، سید مصطفی محقق داماد(مجتهد و حقوقدان)، حجت الاسلام محمد ابهری و علیرضا میرعلینقی(پژوهشگر موسیقی) درباره خدمات استاد فقید عبدالحسین حائری در زمینه کتابشناسی و تصحیح متون سخن گفتند ...
غوغای کتاب های ایرانی در روسیه +عکس
تخصصی فیلسوفان شرق شناس با گرایش اسلام را برگزار کردیم که آن به دانشجویان مدرک تحصیلی دانشگاهی ارائه دادیم، البته در این دوره ها دانشجویان در تالیف آثار با مولفان روسی همکاری می کنند. مدیر انتشارات صدرا در روسیه افزود: کتاب های ما در حوزه های عرفان، فلسفه و خانواده است؛ البته چندین سال است آثار تعلیم و تربیتی خوبی هم منتشر کردیم و جالب اینجاست که بیشتر مشتریان این آثار نیز مسیحیان هستند ...
آل داوود: استاد حائری در ارائه نسخه خطی سختگیر اما بردبار بود/ روایت محقق داماد از تاسیس حوزه علمیه قم
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ، مراسم بزرگداشت زنده یاد عبدالحسین حائری با حضور چهره های برجسته همچون ادیب برومند، دکترمهدی ماحوزی(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران)، سیدهادی خسروشاهی(مولف، محقق و مرجم)، نجفقلی حبیبی(پژوهشگر فلسفه اسلامی و عضو هیات امنای کتابخانه ملی) و برخی نسخه شناسان و مصححان کتب خطی چهارشنبه یازدهم شهریورماه در مجموعه باغ زیبا وابسته به وزرات فرهنگ و ارشاد برگزار ...
کارکرد مساجد در تحقق شعار دولت و ملت، همدلی و همزبانی
.../6/12 - 08:47 483613 خبرگزاری شبستان: در عصر کنونی، قدرت رسانه ها بر سراسر جهان اخاطه پیدا کرده است و نقش بی بدیل آنها در تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و اقتصادی بر کسی پوشیده نیست. امروز، رسانه ها از توان و ظرفیت بسیار بالایی برای جهت دهی و قالب سازی اندیشه ها و تصورات برخوردارند. از این رو رسانه ها در راستای هماهنگی و هم سویی با نظام سیاسی، با هدایت افکار عمومی در جهت ...
قیام رئیسعلی دلواری سوژه قلم زنی تاریخ پژوهان جنوب/ از تاج سر کرانه تا ظهور و سقوط خاندان تنگستانی
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- امروز دوازدهم شهریور سالروز شهادت رئیسعلی دلواری مردی از خطه جنوب است. مردی از دلوار که نماد مقاومت، ایثار و استعمارستیزی مردم ایران است و به همین دلیل امروز در تقویم ایرانی روز مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است. در کنار مرد پرآوازه دلوار مردان جان برکف دیگری چون شیخ حسین خان چاه کوتاهی و زایرخضرخان اهرمی نیز برای آزادی جنوب ایران جنگیدند که متاسفانه ...
تفاوت نظریه اخلاق هنجاری مطلوبیت گرا با اقتصاد اسلامی
و جرح و تعدیل هایی در مطلوبیت گرایی نخواهد بود (Gensler, 2004, p. 18)؛ که در هر سه صورت، یا اخلاقی بودن نظریه مطلوبیت گرا زیر سؤال می رود و یا اینکه دیگر از آن به عنوان یک نظریه اخلاق هنجاری نمی توان یاد نمود. از همین رو، منتقدانِ بسیاری بر تضاد دلالت های اخلاقی این نظریه با قضاوت های اخلاقی بیشتر مردم به عنوان علتی برای عدم پذیرش آن اشاره کرده اند (Brock, 1999, p. 943). در همین زمینه و به علت ...
ریاست اداری و اجرایی خانواده به عهده مرد است
) مقاله ها ایازی، محمدعلی، 1391، حقوق زن و سرپرستی مرد در نگاه مفسران قرآن ، حدیث وحی، پایگاه اطلاع رسانی قرآن پژوه معاصر ایازی، چ 3. عظیم زاده اردبیلی، فائزه، 1383، بررسی معناشناختی و جایگاه قوامیت مرد و حقوق انسانی زن از نظر قرآن و مقایسه با کنوانسیون رفع تبعیض ، کتاب نقد، ش 31، ص 35 20، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. کریم پور قراملکی، علی، نگاهی به قیمومیت ...
قرابت معنایی اعتدال و اخلاق محوری
ما بارها به این نکته اشاره شده است. اگر دین و اخلاق به معنای واقعی درون سازی شود همواره نظام اجتماعی خوبی خواهیم داشت و به دنبال آن انسان خوب،ازدواج خوب،خانواده خوب،دانشگاه و مدرسه خوبی خواهیم داشت از این رو همه بخش های زندگی ما بر اساس مولفه درونی شدن ارزش های اخلاقی شامل باید ها ونباید ها تعریف می شود و آنچه در تعریف مبانی دینی و اخلاقی از آن به عنوان فرمول دقیق یاد می کنیم، می تواند ...
به پاس و احترام دانشمندی پارسا و مردمی / تصویر
هستند که افزون بر نگارش آثار فراوان در حوزه فرهنگ اسلامی، سالهاست با بر عهده داشتن مقام امامت جماعت و جمعه در قم از یکسو و نیابت رئیس مجلس خبرگان از سوی دیگر، در زمینه فرهنگ و سیاست به فعالیت پرداختهاند. خوشبختانه نقش ایشان در سیاست، هیچ گاه به عنوان یک مدیر دولتی یا سیاسی نبوده، اما در جای جای تصمیمگیریهای مهم درون نظام جمهوری اسلامی از جمله مجلس خبرگان و مسائل و جریانهای دیگر حضوری فعال ...
بررسی موسیقی بیرونی شعر پایداری سپیده کاشانی
علی اصغر سلطانپور / میرملاس : چکیده از جمله جلوه های مختلف موسیقی شعر می توان به موسیقی بیرونی (وزن عروضی) آن اشاره کرد که بخشی از زیبایی شعر است. از دیرباز موسیقی شعر تأثیر فراوانی در رساندن هرچه بهتر مفهوم مورد نظر شاعر و برانگیختن عواطف و احساساتش داشته است. سپیده کاشانی [...] علی اصغر سلطانپور / میرملاس : چکیده از جمله جلوه های مختلف موسیقی شعر می توان به موسیقی بیرونی (وزن عروضی) آن اشاره کرد که بخشی از زیبایی شعر است. از دیرباز موسیقی شعر تأثیر فراوانی در رساندن هرچه بهتر مفهوم مورد نظر شاعر و برانگیختن عواطف و احساساتش داشته است. سپیده کاشانی ازجمله شاعران معاصر انقلاب اسلامی و دفاع مقدّس است،که برای القا و تفهیم هر چه بهتر افکار و اندیشه های انقلابی و اسلامی خود به انواع موسیقی شعر توجه داشته است. بررسی موسیقی بیرونی اشعار سپیده کاشانی، علاوه بر معرفی و شناخت ادب انقلاب و دفاع مقدّس، یکی از شاخصه های سبکی این شاعر انقلاب را جلوه گر می سازد. اوزان و بحور عروضی مجموعه آثار سپیده کاشانی نشان می دهد که از انواع وزن ها با مضمون جویباری، آرام، خیزابی و تند استفاده نموده که شعر او را آهنگین و تأثیرگذار کرده است؛ بطوری که او برای سرودن مرثیه از وزن تند استفاده نموده است نه وزن شاد و ضربی. او پیوندی را که میان موسیقی بیرونی با موضوع و مضمون شعر وجود دارد، حفظ کرده است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی و تحلیل موسیقی بیرونی یا وزن و بحور عروضی شعر پایداری سپیده کاشانی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که این شاعر در حوزه ی موسیقی بیرونی (وزن عروضی) از اوزان پر کاربرد بحور رمل، رجز، هزج ، مضارع، مجتث، سریع، خفیف و ... بهره برده است. کلید واژگان: اوزان عروضی، بحر، موسیقی شعر، شعر معاصر، سپیده کاشانی مقدمه: موسیقی از برجسته ترین عناصر شعری است تا جایی که می توان گفت در نگاه اوّل آنچه به یک شعر، هویّت می بخشد، موسیقی است. موسیقی به معنای وسیع کلمه، علم تناسب ها و سازگاری هاست. توجّه به موسیقی در شعر و اهمیت آن تا جایی است که منتقدان بر این باورند که بحور عروضی یادگار الحان معروفی از روزگاری است که شعر و موسیقی با یکدیگر پیوند داشته اند (شفیعی کدکنی، 1373: 46). مشخصّ ترین جنبه ی موسیقی شعر، عروض و یا همان موسیقی بیرونی آن است. موسیقی بیرونی، نخستین پل ارتباط برقرار کردن با دنیای شاعر است. به محض گوش سپردن و یا خواندن شعر آن گاه که تحت تأثیر تناسب و تکرار هجاهای کوتاه و بلند قرار می گیریم، متأثر از این نظم و توالی هجاها احساس خاصی به ما دست می دهد این همان نخستین ضربه ای است که شاعر بر روح خواننده اش وارد ساخته او را به دنیای درون شعر خود فرا می خواند (اتحادی، 1390: 113). منظور از موسیقی بیرونی شعر، موسیقی حاصل از هرگونه نظمی در یک واحد کامل (شعر) است و به طور خاص جانب عروضی وزن شعر را موسیقی بیرونی می گویند؛ یعنی نظم خاصّی که در یک مجموعه آوایی به لحاظ کوتاه و بلندی مصوّت ها و یا ترکیب صامت ها و مصوّت ها وجود دارد (فیاض منش، 1384: 167). شاعر با توجه به موضوع، درونمایه و مضمون شعر، موسیقی کلام خود را انتخاب می کند تا با آهنگ خاص و ویژه آن بتواند به بهترین وجهی مقصود و مراد ذهنی خود را به خواننده القا کند. انتخاب وزن متناسب با محتوا، وسیله ای برای قدرت بخشیدن به منظور شاعر است (همان، 175). از مهمترین عناصر روساختی شعر، موسیقی و آهنگ کلام است و اساسی ترین عنصری که ژرف ساخت شعر را می سازد، همانا محتوا و درونمایه اثر است. پس تناسب و هماهنگی این دو رکن در شعر اساسی ترین و ضروری ترین عامل در تاثیر، لذت بخشی و خلق زیبایی است (فضیلت و نوروزی، 1389: 278). شاعران معاصر در هماهنگی بین موسیقی و محتوا و انتقال مفاهیم از راه وزن و موسیقی نهایت دقت را داشته اند. به قول نیما یوشیج وزن باید پوششی مناسب برای مفهومات و احساسات باشد (همان، 280). شعر دوران انقلاب و جنگ تحمیلی، از دوره های پر افتخار شعر فارسی به شمار می رود. مقاومت و پایداری مردم انقلابی ایران و ایثارگری های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس مضمون شعر شاعران متعهد قرار گرفته است به گونه ای که می توان بهترین و ناب ترین اشعار حماسی را در میان سروده های این دوره جستجو نمود. سپیده کاشانی از شاعران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، او به همراه دیگر شاعران به ندای حق طلبانه ی رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی (ره) پاسخ مثبت داد و با سلاح قلم و اندیشه به جنگ با دشمنان پرداخت (مبارک و سلطانپور، 1392: 27). اوزان و بحور عروضی مجموعه آثار سپیده کاشانی نشان می دهد که از انواع وزن ها با مضمون جویباری، آرام، خیزابی و تند استفاده کرده که شعر او را آهنگین و تأثیرگذار کرده است. درواقع شعر سپیده پرتوی از درونیات و روحیات اوست چراکه تفکر او، برداشتی از اوضاع اجتماعی و سیاسی حاکم بر زمانه اش است. این تحقیق در پی آن است به این سؤالات پاسخ دهد: 1- چرا سپیده کاشانی به عنوان شاعر ادب مقاومت، موسیقی بیرونی (وزن) را برای شعر خود برگزیده است؟ فرضیه تحقیق: مفروض است که کاشانی برای بیان افکار و اندیشه های انقلابی و اسلامی خود به انواع موسیقی شعر توجه داشته است؛ چراکه انتخاب وزن برانگیخته از روحیات خاص او است و اندیشه ی او برداشتی از اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره و عصر خویش است. 2- آیا سپیده کاشانی در نوآوری های بحور عروضی و پرداختن به آهنگ مرتبط با معانی اشعار اهتمام داشته است؟ ضرورت و اهمیت تحقیق: توجه به اوزان مناسب و تصاویر هنری و شاعرانه بخش بسیار مهمی از هنر شعری شاعران را تشکیل می دهد و در کنار قوه تخیل و ساخت ترکیبات و به کارگیری واژگان برای انتقال معنی و پیام، زبان شعر را می سازد. لذا با توجه به اهمّیت و جایگاه شعر معاصر با موضوع ادبیات پایداری، اوزان عروضی و آفرینش مضامین، پرداختن به چنین موضوعاتی به عنوان مقاله ادبی ضروری و با اهمیت می نماید. پیشینه ی تحقیق: تاکنون پژوهشها و مباحث ارزنده ای در مورد شعر و زندگی سپیده کاشانی نوشته شده است از جمله موارد زیر: مقاله ی چاپ شده در همایش ادبیات تطبیقی، دانشگاه رازی تحت عنوان (جلوه های مقاومت در اشعار سپیده کاشانی و فدوی طوقان) اثر یحیی معروف و مریم مطهری؛ و مقاله ی چاپ شده در نشریه ادبیات پارسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تحت عنوان (بررسی سنجشی مضامین سیاسی اشعار سپیده کاشانی و نازک الملائکه) اثر معصومه نعمتی قزوینی و طاهره ایشانی. و پایان نامه-ای با عنوان بررسی محتوا، موسیقی و صور خیال در شعر سپیده کاشانی توسط نگارنده این مقاله (علی اصغر سلطانپور) با راهنمایی دکتر وحید مبارک انجام شده است. اما زمینه ی تازگی پژوهش در مقاله ی حاضر، بررسی موسیقی بیرونی شعر پایداری سپیده کاشانی می باشد که در مقالات پیشین به آن اشاره ای نشده است. موسیقی بیرونی: 1-1- وزن وزن نوعی از تناسب است. تناسب کیفیتی است، حاصل از ادراک وحدتی در میان اجزای متعدد (خانلری، 1361: 24). وزن، جزء مهمّی از ذات شعر است که شاعر آن را با رعایت توازن و تناسب بین اجزای سازنده ی شعر، ایجاد می کند. وزن شعر باعث می شود ذهن آسان تر روابط بین مجموعه ی کلمات و معنی کلام را دریابد و همچنین موجب التذاذ نفس می شود زیرا هر نوع تناسب و قرینه ای میان اجزاء پراکنده، وحدتی پدید می آورد که ادراک مجموع اجزاء را سریع تر و آسان تر می کند و همین نکته خود سبب احساس آسایش و لذت می گردد (گنجعلی و همکاران، 1393: 78). تقی وحیدیان کامیار با تأکید بر هماهنگی موضوع و وزن، اوزان و مفاهیم شعر فارسی را به چند گروه تقسیم می کند: 1٫ اوزان نرم و سنگین که در معانیی مانند مرثیه، هجران، درد، حسرت و گله به کار رفته است: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (فع لن).- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (فع لن).- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن. 2٫ اوزان ضربی و تند که معانی شورانگیز و پرجذبه و حال را القا می کند: -فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن.- مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن . 3٫ وزن حماسی: فعولن فعولن فعولن فعل (وحیدیان کامیار، 1374: 72). شفیعی کدکنی در کتاب موسیقی شعر، اوزان زبان فارسی را به جویباری، شفاف و کدر دسته بندی کرده است. او در این باره می-گوید: 1- اوزان جویباری: از ترکیب نظام ایقاعی خاصی حاصل می شود که با همه ی زلالی و زیبایی، شوق به تکرار در ساختمان آنها احساس نمی شود و ساختار عروضی افاعیل نیز در آنها به گونه ای است که رکن های عروضی در آن عیناً تکرار نمی شود مانند وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلات. 2- اوزان شفّاف و اوزان کدر: بعضی وزن ها را چندین بار باید مورد دقت قرار دهیم تا تناسب نظام ایقاعی آنها بر ما روشن شود من این گونه اوزان را شفاف می خوانم. در عوض وزنهایی را که به دشواری بتوان نظام ایقاعی آنها را دریافت اوزان کَدِر می خوانیم (شفیعی کدکنی، 1370: 397-396). اوزان غزلیات، مثنوی ها، قصاید و قطعات سپیده کاشانی: 1- بحر رمل: در علم عروض بحری است که اجزاء آن از تکرار فاعلاتن است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 71). 1-1- فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف): این وزن دارای آهنگی ملایم و ریتمی آرام بخش می باشد و با مضامینی بلند، سنگین و موقر مناسبت دارد. این بحر دارای چهارده زحاف است که از این میان، زحاف کفّ، خبن، شکل، قصر، حذف بیشترین استعمال را دارند (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی روشنگر، 1390: 71). این وزن یکی از پرکاربردترین اوزان شعری کاشانی است. در شعر زیر شاعر یأس و ناامیدی خود را با وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن که وزنی سنگین است بیان کرده است: عندلیب عشق از ویرانه ی سنگر گذشت / بال بر هم زد ز شوق ازسنگر آخر گذشت (کاشانی، 1389: 40) 1-2- فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فَعِلُن (رمل مثمن مخبون محذوف): که جزء اوزان سنگین و جویباری است و چهارمین وزن پرکاربرد در میان اوزان زبان فارسی است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 72). صبح دیدار تو زد شعله و افروخت مرا /شب هجران تو در آتش غم سوخت مرا (کاشانی، 1389: 24) 1-3- فعلات فاعلاتن فعلات فاعلاتن (بحر رمل مثمن مشکول): وزنی دوری و شاد و خیزابی است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی روشنگر، 1390: 72). به تو باد تهنیت، ای گل سرخ پرپر من / که طلوع فجر سر زد از کران خاور من (همان: 100) 1-4- فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مسدس مخذوف): وزنی است نرم و جویباری که شاعر برای بیان مضامینی چون یأس و ناامیدی از آن سود برده است. وا مصیبت، وا مصیبت، وای ما / اله می ریزد کنون از نای ما (کاشانی، 1389: 127) 1-5- فاعلاتن فاعلاتن فاع (بحر رمل مسدس مجحوف مسبَغ): خاست از جا، رهبری محبوب / روح ما، آن خوب تر از خوب (همان: 146) 1-6- فاعلاتن فعلاتن فعلن (بحر رمل مسدّس مخبون اصلم): چارده قرن، بسی گل واشد / از یکی روح خدا پیدا شد (همان: 154) 1-7- فاعلاتن مفعولن فع لن (بحر رمل مسدس مخبون): در شبی دلگیر و وهم انگیز / سینه ها از درد و غم، لبریز (همان: 177) 1-8- فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مسدس محذوف): وه، چه غمگین رفت سالی بی امام! / باز ماندیم و راهی نا تمام (همان: 189) 1-9- فاعلاتن مفاعیل فع لن (بحر رمل مکفوف مخبون محذوف): ای بسیجی بسیجی بسیجی! / دختر خاک و مهر خلیجی (سپیده،1389: 228) 1-10- فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فَعِلُن (بحر رمل مثمن مخبون محذوف): فروردین آمده امروز، به رخسارِ دگر / گل فروشان بخروشند، به بازار دگر (همان:255) 2- بحر مجتث: بحری است که دارای اوزان بسیار دلنشین و مطبوع می باشد (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 76). 2-1- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فَعِلُن (بحر مجتث مثمن مخبون محذوف): پرکاربردترین وزن، در میان اوزان شعر فارسی و وزنی نرم و سنگین و جویباری است (همان). دلا، بگو ز چه امشب بهانه می گیری / چرا به قلّه ی غم آشیانه می گیری (همان:120) 2-2- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (بحر مجتث مثمن محذوف): از اوزان جویباری است. رُخت بر پرده ی اشکم، دوباره می شکند / چنان حباب که از یک اشاره می شکند (کاشانی،60:1389) به جستجوی چه اند دو دیده ی تر من (همان: 102)2-3- مستفعلن فاعلاتن مستفعلن فاعلاتن (بحر مُجتثّ مثمن سالم): بر خیز بر خیز و بنگر در باغ گل ها غریب اند /بر گونه شان شبنم اشک، در سوگ تو، بی شکیب اند (همان: 56) 2-4- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (بحر مجتث مثمن مخبون): واژه هایی که هجاهای کوتاه آنها، بیشتر است حالت سنگین تری دارند. این از اوزان ملایم و جویباری است. به روی خیمه ی شب، چون گل مهتاب می روید / به دامانم گل حسرت ز موج آب می روید (همان: 67) 2-5- مفاعلن فعلات فاعلات فاع (بحر مجتث مثمن مقصور مسلوخ): چگونه وصف کنم گلوی پاره ی تو؟ / چگونه دیده ی من کند نظاره تو (همان:110) 2-6- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلات (بحر مجتث مثمن مخبون مقصور): شکوفه های شبق را چه کس به موی تو بسته؟ / کدام دست به روی تو، جام ماه شکسته؟ (همان: 112) 2-7- مفاعلن فعلاتن فع / مفاعلن فعلاتن فع (بحر مجتث مسدس اصلم): وزن دوری است که به جای دوپایه از سه پایه استفاده کرده است. نهالِ عشق گل آذین بود، اگر ز عدل ثمر می داشت /جهان ز عدل پر آوا بود، اگر حقوق بشر می داشت (همان:150) 2-8- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فَعِلُن (بحر مجتث مثمن مخبون محذوف مقصور): قسم به فجر، قسم بر طلوع صبح ظفر / عزم دلیران، به راهبان سحر (کاشانی،1389 :263) 3- بحر مضارع: مضارعت در لغت به معنی مشابهت است و از بحور مختلف الارکان می باشد (تجلیل، 1378: 30). 3-1- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): که وزنی نرم و سنگین و جویباری است. کاشانی با استفاده از این وزن، فضایی غم انگیز را ایجاد نموده است: فانوس مه شکسته بر امواج آب هاست / از برکه های واهمه، جاری حباب هاست (کاشانی، 1389: 33) 3-2- مفعول فاعلاتن مستفعلن فعولن (بحر مضارع اخرب) که به صورت مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن هم تقطیع می شود. ای رهگذر پرسی از حال ما که چون / از پایداری ما خصم دغل، زبون است (همان: 29) 3-3- مستفعلن مفاعیل مستفعلن فعل (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): در ما خزان دمیده و شوق بهار نیست / بر بوته ی کویر مگر نیش خار نیست (همان: 36) 3-4- مستفعلن مفاعل مستفعلن فعل(بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): عشق خدا به جاذبه ای پاک می رسد این سینه ریز نور ز افلاک می رسد (همان: 54) 3-5- مستفعلن مفاعیلُ مستفعلن فعلَ (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): دیرست، که عشق تو از سر به در کنیم / در انتظار سبز تو جان را سپر کنیم (همان :91) 4- بحر رجز: این بحر را از آن جهت رجز گویند که رجز در لغت، اضطراب و سرعت و عرب بیشتر اشعاری که در معرکه و جنگ ها و در مفاخرات از مردانگی خود و قوم خود می خوانند، در این بحر است و در چنین اوقات آواز مضطرب و حرکات تسریع می باشد، پس از این جهت این بحر را رجز نام کردند (فشارکی، 1372: 42). سپیده در مجموعه اشعار خویش بیش از 18بار از بحر رجز و زحافات مربوط به آن استفاده کرده است؛ زیرا این بحر با اشعار حماسی او نیز هماهنگ است از این بحر برای تهییج و ترغیب رزمندگان علیه دشمن بعثی، در دوران دفاع مقدس بهره گرفته است. 4-1- مفاعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (بحر رجز مثمن مخبون مطوی): وزنی است خیزابی و تند که محتوایی حماسی و انقلابی دارد: برادر مبارزم، زمزمه کن بهار را بچین ز شاخه یقین، میوه ی انتظار را (همان: 21) 4-2- مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (بحر رجز مثمن سالم) یکی از اوزان نرم و با وقار است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 78). شاعر این وزن را بجا و مناسب برای بیان غم و اندوه خود به کار برده است: سالی گذشت و کاروان منزل به منزل می رود / با کاروان لاله ها، صد کاروان دل می رود (همان: 62) 4-3- مستفعلن مفاعلین مستفعلن فعل (بحر رجز مثمن): امروز کن شکوفه ی مهرت نثار من / فردا شوم غبار و نیاید به کار من (همان:96) 4-4- مستفعلن مستفعلن مستفعلاتن (بحر رجز مسدس مرفل): تا سرزمین کربلا راهی نمانده است / در سینه ی دشمن به جز آهی نمانده است (سپیده،1389: 149) 4-5- مستفعلن مستفعلن فع لن (بحر رجز مسدس احذّ): زندانی زندان غم بر خیز / ای مانده در بند ستم بر خیز (سپیده،1389 :174) 5- بحر هزج: در فن عروض بحری است که از تکرار مفاعیلن حاصل می شود و اکثر آوازها و سرودهای خوش اعراب در این بحر است (فشارکی، 1372: 35). 5-1- مفاعلین مفاعلین مفاعلین مفاعلین (بحر هزج مثمن سالم): بحری است نرم و سنگین که جزء اوزان دلنشین و شیرین و متناسب با مضامین آرام بخش می باشد (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 74). سپیده کاشانی تعدادی از غزلهایش را به این وزن سروده است. وزنی است خیزابی و تند (اوزانی که شوق تکرار در آن به طور خاصی احساس می شود) که غالباً پویا و پر جنبش است. این وزن با محتوای ادب پایداری که باید شورانگیز باشد، هماهنگ و متناسب است. زمان بسته است بر بال صبا، افسانه ی مارا / که افشان بال، گل باران کند دامان خضرا را (همان: 19) این وزن که محتوایی حماسی و انقلابی دارد. در شعری دیگر، سپیده وزنی متناسب با درونمایه را به کار می گیرد که با آهنگ نوحه خوانی تناسبی بجا و شایسته دارد: محرّم آمد از سفر، طلوع سرخ آن نگر / شد از شکوفه های خون، درخت عشق پر ثمر (همان: 69) 5-2- مفاعیلن مفاعیلن فعولن (بحر هزج مسدس محذوف): که وزنی جویباری، دلنشین و آرام است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 74). چو سایه سار ظهر تابستان / چتری است بر رفتار ما قرآن (همان: 193) 5-3- مفعول مفاعلن فعولن (بحر هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف): که وزنی شاد و خیزابی است (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 75). شاعر مضامینی چون عشق را در این وزن به کار برده است از جمله: ای نور یقین، سلام بر تو / ای محور دین سلام بر تو (همان: 196) 6- بحرخفیف: 6-1- فاعلاتن مفاعلن فَعِلُن (بحر خفیف مسدس محذوف مخبون): وزنی خیزابی است. اشکم آن گونه شد ز سر که مپرس / هست این غم، غمی دگر که مپرس (همان: 74) 7- بحر سریع: 7-1- مفتعلن مفتعلن فاعلن (بحر سریع مطوی مکشوف): وزنی تند و خیزابی است. سینه پر از عطر دعا کرده ام / سیل زهر دیده رها کرده ام (همان: 79) 8- بحر متقارب: 8-1- فعولن فعولن فعولن فعولن (بحر متقارب مثمّن سالم): وزنی مناسب مضامین حماسی، رزمی و مفاخره می باشد (جدیدالاسلامی قلعه نو و صفائی کشتگر، 1390: 81). دمی جستجو کن، که در دفتر من / بیابی مرا ای گل خاطر من (سپیده،1389: 98) شاعر در این اشعار، برای بیان حماسه و رزم افتخارآفرین رزمندگان دفاع مقدس، این وزن را به کار برده است. 9-فاعلاتن مفاعلن فع لن (بحر خفیف مخبون محذوف): بر تو ای خاک سرخ آبادان / بر تو ای سرزمین جاویدان (همان: 201) 10- بحر مقتضب: این بحر را می توان جزء بحور کم کاربرد در دیوان سپیده دانست. این وزن در دسته وزن های خیزابی قرار دارد. 10-1- فاعلات مفاعلن فاعلات مفعولن (بحر مقتضب مثمن مطوّی): جاودان بتاب ای فجر! وه چه عالم آرایی باز تاب دیروزی، جلوه ای ز فردایی (همان: 116) - اوزان دوری در اوزان دوری سخن از نیم مصراع است و اوزان دوری معمولاً دو پایه هستند ولی با این حال اوزان دوری بلند نیز سروده شده است. اوزان دوری معمولاً در اشعاری که دو پایه هستند ظاهر می شود. راه تشخیص وزن دوری این است که اگر شاعر در وسط مصراع، صامت اضافه آورده باشد، بتوانیم آن را حذف کنیم و وزن صحیح باشد و اگر نیاورده باشد، بتوانیم یک یا دو صامت به وسط شعر بیفزاییم و در وزن خللی ایجاد نشود (فضیلت، 1387: 109). وزن: مستفعلن مفاعلن فع لن / مستفعلن مفاعلن فع لن: بحر رجز مخبون احذ، وزن دوری است که به جای دو پایه از سه پایه استفاده کرده است، بعضی از شاعران به طور محدود از این اوزان بلند استفاده کرده اند. ای نام تو طلیعه ی آغاز! وی یاد تو نهایت پرواز / افتاده ام ز پای، تو بنواز!سرگشته ام به خویش بخوان باز (همان: 267) 1- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (بحر مجتث مثمن محذوف): همای عشق ز افلاک بی کرانه هنوز / گشوده بال به سودای آشیانه هنوز (همان: 269) 2- مفاعلن فع لن مفاعلن فع لن (بحر هزج مقبوض محذوف): به باغ زد آذر، خزان غارتگر / هزار دامن گل، به شاخه شد پَرپَر (همان: 253) 3- مفاعیلن مفاعلین فعولن (بحر هزج مسدّس محذوف): شهیدان خدایی رهبر آمد / طیب لاله های پر پر آمد (همان: 297) 4- مستفعلن مفاعلن فع لن / مستفعلن مفاعلن فع لن (بحر رجز مخبون احذ): وزن دوری است که به جای دو پایه از سه پایه استفاده کرده است، بعضی از شاعران به طور محدود از این اوزان بلند استفاده کرده اند. ای نام تو طلیعه ی آغاز! وی یاد تو نهایت / فتاده ام ز پای، تو بنواز!سرگشته ام به خویش بخوان باز (همان: 26) 5- مستفعلن فاعلاتُ فَع لُن (بحر منسرح مسدس مطوّی احذّ): اینان ز کاروان کسایند / ای نسل شوم، قوم بد اختر (همان: 291) - وزن رباعی ها وزن اصلی رباعی مفعول مفاعیلُ مفاعیُل فعل است و معروف ترین وزن، نزد عامه مردم برای رباعی لا حول و لا قوّة اِلاّ باللّه بر وزن مفعول مفاعیل مفاعیلن فاع است. باید دانست که این یکی از اوزان رباعی است نه وزن اصلی آن (تجلیل،17:1378). 1- مفعول مفاعیلُ مفاعیلن فع (هزج مثمن اخرب مکفوف ابتر): ای شمع شبستان وَلا، یا زینب! / ای اختر صحرای بلا، یا زینب دریاب که از کف نرود دامن صبر / سوگند به خون شهدا، یا زینب (سپیده،1389 :306) 2- مفعول مفاعلن مفاعیلُ فعول (بحر هزج مثمن اخرب مقبوض مکفوف اهتم): ای بر شده بر سریر افلاک زخاک / جای تو نبود روی این تیره مغاک بهر تو سزد که قدسیان افشانن / گل های ستاره بر حریر افلاک (همان: 313) 3- مفعول مفاعلن مفاعیلن فاع (بحر هزج مثمن اَخرب مقبوض ازل): هنگام سحر سروش غیبم در خوا / در داد ندا: نگر در آیینه ی آب دیدم متجلی ست در او موج به موج / گلباران شد ز اشک من، دامن خواب (همان:314) 4- مفعول مفاعلن مفاعیلن فع (هزج مثمن اخرب مقبوض ابتر): رزمنده ی ما به نور ایمان می رفت / می رفت و به دست، هدیه ی جان می رفت(همان: 311) 5- فاعلاتن فاعلاتن فَعِلُن (بحررمل مثمن مخبون محذوف): زندگی تیره شبی بود که در خواب گذشت مرغ شب بود که بر دامن مهتاب گذشت قایقی بود که توفان زده بر آبی گذشت اشک بر دامنم از دیده ی بی تاب گذشت (همان:306) - وزن عروضی دوبیتی های سپیده کاشانی ترانه یا دو بیتی اشعاری هستند، دارای چهار مصراع که در ولایات ایران با لهجه های مختلف محلی رایجند. وزن ترانه یا دو بیتی مفاعیلن مفاعیلن فعولن است (تجلیل،18:1378). از آنجایی که وزن دوبیتی (مفاعیلن مفاعیلن فعولن) است، از آوردن شواهد شعری با اوزان تکراری خودداری شد. - اوزان عروضی چهارپاره های سپیده کاشانی چهارپاره ها، اشعاری هستند که هر بند آن از چهار مصراع تشکیل می شود، امّا از نظر ارائه مفهوم بند ها، یک مضمون واحد را ارایه می کنند (مکارمی نیا، 117:1383). 1- بحر مضارع: 1-1- مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلات (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف مقصور): اینک نشسته بین من وتو به خیرگی / راه دراز فاصله، سنگین و بردبار جای تو را به هستی من سبز می کنند / آن کوچه، آن درخت، آن جوی بی قرار (همان: 323) 1-2- مفعول فاعلاتن مفاعیل فاعلن (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): بدرود ای پرنده ی مهتاب کوچه ها / بدرود ای شکوه شب انتظار من بدرود کوچه های قسم، قهر،آشتی / بدرود ای عزیز فراموشکار من (سپیده،1389: 323) شاعر برای بیان غم و اندوه خود این وزن را بکار برده است. 1-3- مفعول فاعلات مفاعیلُ فاعلن (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): ای دوست، آن فروغ و صفای گذشته ها / در چشم های مست تو خاموش گشته است بیگانه شد نگاه تو، ای آشنا مگر از خاطرات گذشته فراموش گشته است؟! (کاشانی،1389: 330) 1-4- مفعول فاعلات مفاعیلن (بحر مضارع مسدس اخرب مکفوف): موسی صفت، بهار گل افشانم / افکند دست عشق تورا در نیل تا خود دلیل شب زدگان گردی / ای برتر از ستایش و از تجلیل (همان: 342) 1-5- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف): یاد آن یاد بهار دور که شب ها غبار ماه / بود از فراز تیرگی آوار کوچه ها یاد آن شبان خوب که طرح من و تو / مهتاب می کشید به دیوار کوچه ها (همان:347) 2- بحر رجز: 2-1- مستفعلن مستفعلن فع لن (بحر رجز مسدس احذّ): سعدی، بیفشان گل، بیفشان گل / گلها ز بستان و گلستانت(همان: 324) بار دگر با نغمه ی توحید / شوری فکن در بزم یارانت (همان:324) 2-2- مستفعلن مفاعلن فاعلن (بحر رجز مسدس مخبون مرفوع): بس روزها گذشت و به یاد تو / خواندم دعای موکب باران را امّا نیامدی تو و چشم من / آرد به یاد، ابر بهاران را (همان:350) 3- بحر خفیف: 3-1- فاعلاتن مفاعلن فعَلن (بحرخفیف مسدس مخبون مقصور): جان شیرین ما وداع،وداع! / یار دیرین ما وداع وداع! در فراقت گسست سلسله ها / مهر زرّین ما، وداع، وداع! (همان:332) 3-2- فاعلاتن مفاعلن فع لن (بحرخفیف مسدس مقطوع): کودکم! شعر لای لاییها / گریه از صبح آشناییها رمز معراج سرخ لاله وشان / راز پرواز ماسواییها (همان:332) 3-3- فاعلاتن مفاعلن فع لن (بحر خفیف مسدس مخبون اصلم): لحظه ها، لحظه ها چه سنگین اند / روزها، روزها،چه غمگین اند! ماه خاموش، اختران مبهوت / ز آنچه بر خاک تیره می بینند (سپیده، 1389: 332) فاعلاتن مفاعلن فعلن (بحرخفیف مسدس مخبون محذوف): وزنی خیزابی است. لحظه ها شعله زار فاجعه بود / پر می افشاند گل به دامن باد دشت ها بستر شقایق ها روزها، برگ برگ دفتر باد (سپیده،1389 :334 ) 4- بحر منسرح: 4-1- مستفعلن مفعول مفاعیلن (بحر منسرح مسدس مرفوع): از تار و پود جسم پر از دردم / گویی صدای پای تو بر می خاست از بیت بیت سرخ غزلهایم عطر دل آشنای تو بر می خاست (همان:341) 4-2- مستفعلن مفاعلن فاعلن (بحر منسرح مخبون مرفوع): پیری، خبر ز طالع سعد ما / می داد در قبیله بیداری یونس به کام ماهی و، ساحل بود / چشم انتظار مر غ گرفتاری (همان: 342) 5- بحر رمل: 5-1- فاعلاتن فعلاتن فع لن (بحر رمل مسدس مخبون اصلم): مگر از تربت او سر زده ای که فرو بسته لبی، غمگینی؟ (همان:345) 5-2- فاعلاتن فعلاتن فع لن (بحر رمل مسدس اصلم): ای گل سرخ، چه عطرآگینی / آشنا چون سخن پروینی مگر از تربت او سر زده ای/ که فرو بسته لبی، غمگینی؟ (همان:345) 6- بحر مجتث: 6-1- مفتعلن فاعلات مفتعلن فاع (بحر مجتث مثمن مجحوف یا مطموس): دیر زمانی ست روی ماسه ی ساحل / طرح قدم های مهربان کسی نیست در پس دیوار کلبه های شکسته / سایه درد آشنای هم نفسی نیست (همان:352) 6-2- مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (بحر مجتث مثمن مجحوف): پنجره بگشا که جای پای زمان را / بر رخ درماندگان راه ببینی پنجره بگشا که برگ های خزان را / از بدن شاخه های سبز بچینی (همان: 352) - اوزان عروضی نو نیمایی سپیده کاشانی وزن شعر نو از آنجا که ابداعی معاصران است، معمولاً در قالب بحور عروضی کلاسیک و کهن چندان یافت نمی شوند. وزن شعر نو: وزن شعر نیمایی وزن عروضی است. چنان که می دانید در اشعار نیمایی مصراع ها کوتاه و بلند هستند و لا جرم غالباً تعداد هجاها یا ارکان یک مصراع با مصراع بعد مساوی نیست (شمیسا،66:1387). 1- مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (بحر مجتث مثمن مخبون): من از شکاف زمان / ز فصل های عقیم / ز امتداد شبان بلند بی انجام / ز خاطرات کسل در دفتر یاد / ز آفتاب زباد / زدانه دانه ی گل های باغ / پرسیدم (کاشانی، 1389: 363) سپیده با کاربرد این وزن، یأس و اندوه خود را بیان کرده است. 2- فاعلاتن فعلاتن فاع (بحر رمل مسدس مخبون مجحوف): آه! / من نیمه تمامم بی تو/ بی تو ای دور از من! / ای در من! / تا میان من و تو فاصله ها برخیزند/ به سر انگشتانم، شمع دعا می سوزد (همان: 397). 3- فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فع (بحر رمل مثمن مجحوف): یک شب مهتابی روشن / سایه ی دست تو را دیدم / که می لغزید (همان: 366) 4- فاعلاتن فاعلاتن فع (بحر رمل مسدس مطموس): آه... ای جنگل! / ما برودت را پذیرفتیم (همان: 467) 5- فعلاتن فعلاتن فعلاتن فع لن (بحر رمل مثمن مخبون اصلم): نام شب را چه کسی گفت به تو؟/ که تو این سان در شب /گذری بس بی پایان داری (همان: 376) 6- مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (بحر مضارع مثمن مکفوف محذوف): دیشب که در خیال تو چون ماهیان سرخ / هر پولک تنم / در آرزوی لحظه ی دیدار می گداخت /خواب صدف شکفت زباران چشم من (همان: 378) 7- مستفعلن مفاعلن مستفعلن فعولن (بحر رجز مثمن مخبون مخلّع): پروانه های شب / در زیر داربست بلند / ستاره ها / حرفی است بر کتیبه ی این قصر کاغذین (همان: 360) 8- مستفعلن مفاعلن مستفعلن مفاعلن (بحر رجز مثمن مخبون): می دانم ای دریغ / این انتظار تلخ به پایان نمی رسد!/ وین درد سینه سوز، به درمان نمی رسد! (همان: 410). 9- مستفعلن مستفعلن فعولن فعولن (بحر رجز مثمن مخلوع): خرّمشهر! رازیست در سکوت تو پنهان / رازی مهیب (همان: 448) 10- مسفعلن مفاعلن فع لن (بحر رجز مخبون اصلم): هر شامگاه، غرق در ظلمت! / آن گه که مر غ شب / سر می دهد، غمگین نوای جاودان خویش (همان: 454) 11- مستفعلن مفاعیلُ مفاعلن (بحر منسرح مسدس مخبون): گفتند: از پله های نور می آید / با پشته های هیزم (سپیده،1389: 418) - اوزان سروده های سپیده کاشانی 1- مستفعلن مفاعلن فَعَلن (بحر رجز مسدس مخبون): ای زن، حجاب تو سلاح توست! / را ه سعادت و فلاح توست (همان: 482) 2- مفاعلن مفاعلن مفاعلن (بحر رجز مسدس مخبون): قسم به نون و حرمت ِ قلم، بخوان / خوان به نام آن کریم مهربان (همان: 490) 3- مستفعلن مستفعلن مستفعلاتن (بحر رجز مسدس مرفل): بر خیز با یاد خدا، ای مرد دهقان! / / بر مزرعه پاشیده زر، خورشید تابان (همان:496) 4- فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن (بحر رمل مثمن سالم): شب شکست و بهمن آمد، رستخیز اختران شد / در بهار ماه بهمن، پر شکوفه ارغوان شد (همان: 484) 5- فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (بحر رمل مثمن محذوف): هان، شهیدان ره عشق، کجایید؟! کجا؟ / گل خورشید شکفته ست، نیایید چرا؟ (همان: 488) نتیجه گیری: از جمله جلوه های مختلف موسیقی شعر می توان به موسیقی بیرونی (وزن عروضی) آن اشاره کرد. شعر دوران انقلاب و جنگ تحمیلی، از دوره های پر افتخار شعر فارسی به شمار می رود. در این راستا سپیده کاشانی ازجمله شاعران ادبیات پایداری معاصر ایران و شاعری خوش قریحه و نیکوپرداز است که به سبک کلاسیک و نو هر دو شعر می سروده؛ او برای تفهیم هر چه بهتر اندیشه های انقلابی و اسلامی خود به انواع موسیقی شعر ازجمله موسیقی بیرونی توجه داشته است؛ به گونه ای که می توان بهترین و ناب ترین اشعار حماسی را در میان سروده های این دوره جستجو نمود. در حوزه ی موسیقی بیرونی، اوزان شعری او با توجه به مضمون اشعارش متنوع است. او از انواع وزن ها؛ با مضمون جویباری و آرام، خیزابی، تند و شور انگیز مانند بحر رمل، رجز، هزج ، مضارع، خفیف، سریع، مجتث، متقارب، مقتضب و منسرح استفاده کرده، که بحر رمل در شعر او پرکاربردترین بحر می باشد و بعد از آن به ترتیب دو بحر مجتث و مضارع که جزء وزن های جویباری است که این امر خود نشانگر علاقه و توجه ویژه ی شاعر به اوزان جویباری است و نیز بیانگر این مطلب است که شاعر در آرامشی باطنی به سرایش پرداخته است. از طرفی دیگر اوزان دوری نیز در اشعار سپیده حضری پر رنگ دارد. شعر سپیده پرتوی از درونیات و روحیات اوست چراکه تفکر او، برداشتی از اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره و عصر آنان است. در این زمینه او پیوندی میان موسیقی بیرونی با موضوع و مضمون شعرش را حفظ نموده است بطوری که او برای سرودن مرثیه از وزن تند استفاده نموده است نه وزن شاد و ضربی. منابع و مآخذ: 1-اتحادی، حسین، (1390)، بررسی مقایسه ای موسیقی بیرونی و کناری غزل های انوری و خاقانی ، فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، شماره 32٫ 2-اصلانی، محمد رضا، (1390)، لاله کویر – زندگی نامه داستانی سپیده کاشانی ، تهران، انتشارات سوره مهر. 3- تجلیل، جلیل، (1378)، عروض و قافیه ، تهران، ناشر سپهر کهن. 4-جدیدالاسلامی قلعه نو، حبیب، نسرین صفائی کشتگر، (1390)، موسیقی بیرونی دیوان بیدل دهلوی ، فصلنامه ی مطالعات شبه قاره، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال سوم، شماره ی ششم. 5-خانلری، پرویز، (1361)، وزن شعر فارسی ، تهران، توس، چاپ چهارم. 6- رازی، شمس الدین محمدبن قیس، (1373)، المعجم فی معایرالاشعارالعجم ، به کوشش: (سیروس شمیسا)، تهران، انتشارات فردوس. 7-شفیعی کدکنی، محمدرضا، (1370)، موسیقی شعر ، تهران، انتشارات آگاه. 8-شمیسا، سیروس، (1378)، آشنایی با عروض و قافیه ، تهران، چاپخانه رامین. 9-فشارکی، محمد، (1372)، رساله عروض سیفی و قافیه جامی ، تهران، مؤسسه ی انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. 10-فضیلت، محمود، (1387)، آهنگ شعر فارسی ، کرمانشاه، نشر ذرّه. 11-فضیلت، محمود، یعقوب نوروزی، (1389)، تاملی در تناسب موسیقی و مضمون در شعر معاصر ، ادب فارسی، دوره ی جدید1، شماره ی 5-3، ص294-277٫ 12-فیاض منش، پرند، (1384)، نگاهی دیگر به موسیقی شعر و پیوند آن با موضوع، تخیل و احساسات شاعرانه ، دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره جدید، شماره چهارم، صص 186-163٫ 13- گنجعلی و همکاران، (1393)، بررسی تطبیقی موسیقی شعر معروف الرصافی و فرخی یزدی ، 14-مبارک، وحید، علی اصغر سلطانپور، (1392)، بررسی محتوا، موسیقی و صورخیال در شعرسپیده کاشانی ، پایان نامه، دانشگاه رازی کرمانشاه. 15-ماهیار، عباس، ( 1378)، عروض و قافیه فارسی شیوه ای نو برای آموزش عروض وقافیه ، تهران، انتشارات نشر قطره. 16-وحیدیان کامیار، تقی، (1370)، بررسی منشأ وزن شعر فارسی ، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم. *علی اصغر سلطانپور / کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی-آموزش و پرورش شهرستان کوهدشت درج شده توسط : امین آزادبخت (مدیر سایت ) ...
