سایر خبرها
نفوذ فرهنگی، کم هزینه ترین و پرسودترین راه تسلط دشمن بر جامعه اسلامی
قوه مجریة تنظیم می کنند و برای هر قوه ای مدیریت های مختلفی را در نظر می گیرند. برای مثال، قوه مجریه کابینه ای با تقریبا بیست تا سی عضو است که در کشورهای مختلف، هر کدام از این ها مسئولیت مستقلی دارند؛ وزیر راه، وظیفه ای در حوزه بهداشت ندارد و هر عضوی وظیفه خاص خود را دارد؛ اما همة این ها یک دولت و کابینه را تشکیل می دهند که بین آن ها وحدت و انسجام وجود دارد. به هر حال، بر اساس نوع فعالیت هایی که هر ...
درس های اخلاق سال تحصیلی 94-95؛ تحلیلی روان شناختی از تحولات صدر اسلام جلسه دهم؛ دنیا؛ مطلوب و مذموم
فرمایشات امیرمؤمنان در نهج البلاغه، به این نتیجه رسیدیم که هوای نفس، دنیا، و شیطان سه عامل انحراف و سقوط انسان اند. چند جلسه درباره هوای نفس صحبت کردیم، و از این جلسه می خواهیم درباره دنیا صحبت کنیم. دنیا، صفتی برای حیات در زبان فارسی واژه دنیا را تقریبا مرادف جهان به کار می بریم و گاهی حتی از تعبیر دنیای حیوانات، دنیای وحوش و دنیای پرندگان نیز استفاده می کنیم؛ یعنی وجه جامعی ...
معرفت اشراقی در حکمت سهروردی - آشنایی با نظام فکری شیخ اشراق
معرفت اند. بدون خودآگاهی، هیچ علمی نمی توان داشت. (17) به نظر سهروردی، شناخت خود هم در سطح نظری صورت می گیرد و هم در سطح عملی محقق می شود. قوه عقلانی از سویی در حد قوه استدلالی است و از سویی قوه ادراک بی واسطه همه حقایق آفاقی و انفسی، و لذا معرفت شناسی مبتنی بر استدلال و مشاهده اشراقی است. استدلال عقلی، امری اقناعی و مشاهده عقلی، امری قاطع و یقینی. عقل شهودی در تضاد با عقل ...
مرتضی آوینی :وقتی بشر به موسیقی عادت می کند، دیگر قابل اعتماد نیست
اینها حرف های منتشر نشده ای از سیدمرتضی آوینی است که گویا در نمازخانه روایت فتح در جمع عده ای از علاقه مندان و دوست داران هنر و تبلیغات مطرح شده است. موضوع اصلی این بحث ها هنر غربی و هنر اسلامی و وجوه تفاوت این دو است. آوینی در این جلسه های خودمانی درباره موسیقی و تبلیغات حرف می زده که هنوز [...] اینها حرف های منتشر نشده ای از سیدمرتضی آوینی است که گویا در نمازخانه روایت فتح در جمع عده ای از علاقه مندان و دوست داران هنر و تبلیغات مطرح شده است. موضوع اصلی این بحث ها هنر غربی و هنر اسلامی و وجوه تفاوت این دو است. آوینی در این جلسه های خودمانی درباره موسیقی و تبلیغات حرف می زده که هنوز کهنه نشده و انگار همین دیروز گفته شده است. به گزارش خبرگزاری دانشجو، نگاه شهید آوینی به موسیقی به نوبه خود نگاه بدیعی است که سعی کرده هنر واقعی را مطرح کند و تمایز آن را با مقوله تبلیغات که امروز به طور گسترده ای در غرب جای هنر را گرفته است بپردازد؛ سید مرتضی آوینی: درباره موسیقی حداقل دو جور می شود بحث کرد؛ این دو جور، یکی بحث فقهی درباره موسیقی است که اصلا در حد بنده نیست و آدم هایی مثل ما اصلا نباید به خودشان اجازه بدهند که وارد بحث های فقهی شوند، مسایلی کاملا تخصصی است و به هیچ وجه در حیطه ما نیست. مسایل کاملا تخصصی به تحصیلاتی در همان زمینه احتیاج دارند. به این دلیل است که اصلا از نظر فقهی درباره موسیقی بحث نمی کنیم؛ یعنی این وجه مطلب را به طور کلی کنار می گذاریم. بنابراین اگر ضمن بحث، این سوال پیش بیاید که موسیقی مجاز است یا نیست؟ حرام است یا نه؟ به طبع نمی توانم به این سوال ها جواب بدهم. باید از حضرت امام (ره) سوال کرد. البته از ایشان هم سوال شده و جواب هم داده اند. اما می شود درباره این بحث کرد که چرا در تلویزیون، به نظر امام (ره) عمل نمی شود؟ اینها بحث های فقهی نیستند؛ به مسایل اجتماعی و سیاسی برمی گردند و از بحث فقهی خارج می شوند. اگر از وجه فقهی شان خارج شوند، می شود درباره آنها بحث کرد. ولی هر چیزی که وجه فقهی به خود بگیرد، اصلا در محدوده ما نیست و وارد آن نمی شویم. بنابراین از اول مشخص است بحثی که می کنیم، بحثی نسبتا اعتقادی، از غیر وجه فقهی است. تبلیغات در غرب از بین رفته است حیوان ها و گیاهان که پایین ترین مرتبه عقل را هم ندارند؛ موسیقی بر آنها موثر است! دلیلش این است که اصلا برای دریافت موسیقی هیچ احتیاجی به عقل نیست. یعنی عقل نیست که محتوای موسیقی را ادراک می کند، بلکه اعصاب است. امروزه تبلیغات در غرب جای هنر را گرفته است؛ یعنی بدون هیچ شکی می شود گفت هنر در غرب مرده و به طور کلی اثری از هنر در غرب باقی نیست. از بعد رنسانس این اتفاق به تدریج افتاد و هنر در غرب از بین رفت. تا جایی که عقلم می رسد عرض می کنم که چرا از بین رفت. تبلیغات امروز در دنیای غرب جای هنر را گرفته است. مثال های خیلی ساده می توانند این مطلب را اثبات کنند. نگاهی به سینمای خوب می تواند این مطلب را به طور کامل به ما نشان بدهد، یا مثلا نگاهی به آثار هنری که در قرن های اخیر از به اصطلاح هنرمندان غربی صادر شده اند، خیلی راحت نشان می دهد که هنری در غرب باقی نمانده است. آخرین پدیده های هنری در غرب آپارت و پاپارت هستند. خودشان این اسم ها را گذاشته اند. آپارت از آپتیک است، یعنی آپتیک آرت و فقط به بازی های بصری ختم می شود؛ بازی های چشم؛ آن هم فقط در حد فیزیک چشم؛ در حد قوه باصره ظاهری ما و مشخصاتی که دارد؛ یعنی با توجه به مشخصات فیزیکی چشم، بازی های بصری اختراع کرده اند که اسم اینها را آرت –هنر- گذاشته اند که اصلا هنر نیست؛ مثلا کارهای وازرلی را ببینید که خیلی هم مشهورند و از آنها زیاد صحبت می کنند و از او به عنوان بزرگ ترین هنرمندان غرب اسم می برند. در تلویزیون هم گاهی پشت گوینده ها از تابلوهای او استفاده می کنند که در موزه هنرهای معاصر و جاهای منور الفکری هم هست. این کارها فقط مقداری کارهای بصری اند، مثلا خواسته کره را با تعداد دایره دربیاورد و با حالت هایی که به آنها داده، کره را تجسم کرده است. چیزهایی که ممکن است برای چشم قشنگ باشد ولی به هر ترتیب خودشان هم اسمش را با توجه به چیزی که هست، گذاشته اند: آپتیک آرت . یعنی هنر بصری. فقط هم مقداری بازی است. یعنی از محتوا به طور کامل خالی است و اصلا محتوایی باقی نمانده است. از بازی های چشمی چه چیزی دستگیر آدم می شود؟ تابلوهایی هست که از کنار نگاه شان می کنید، یک چیزند و از سوی دیگر که نگاه می کنید، چیز دیگر و به نسبت جهت هایی که می گیریم، صورت های جدیدی دارند. در این تابلوها چه محتوایی هست؟ آثار خیلی ضعیفی موجودند، اما نه به این مفهوم که هنر باشند. پاپارت هم که می گویند چیزی در همین حد است. یعنی اصلا ریشه این هنر تبلیغات است؛ تبلیغات تلویزیونی. یک مجسمه همبرگر جزو آثار هنری شان است که با گچ ساخته اند. کاملا مثل همبرگر است. همان رنگ ها را هم به آن زده اند؛ گوشت، پنیر، کاهو و... خیلی بزرگ ساخته شده اند. به کتاب های هنری شان مراجعه کنید –من دیده ام، کارم این بوده- این را به عنوان اثر هنری نمایش می دهند. پاپ از پاپیولار می آید؛ یعنی مردمی. هنر مردمی آنها هم صرفا ریشه در تبلیغات دارد و از آن نتیجه شده است. کاری به این معنا نداریم و نمی خواهیم به طور خاص درباره هنر غرب بحث کنیم. اصلا کاری نداریم، چون هنری در غرب باقی نمانده است. دلیل این اتفاق کاملا روشن است. چون هنر مستقیما تجلی روح انسان است. آثار هنری که از انسان ساطع می شوند، همان برتری روح انسان را دارند؛ یعنی همان قدر نسبت به حقیقت عالم و ذات مقدس پروردگار قرب و بعد دارند. از انسان کاملی همچون حضرت علی(ع)، نهج البلاغه صادر می شود که البته گزیده ای از فرمایشات و خطبه های ایشان است، ولی به هر ترتیب مشخص است که کلیت آن چه بوده و در تعریف آن گفته اند: دون کلام الخالق و فوق کلام المخلوق . از انسان بدبختی مثل وازارلی هم صرفا یک سری بازی بصری صادر می شود، چون تمدن غرب کلا از محتوای هنری خالی شده است. محتوای هنر هم همان حقیقت عالم وجود است. ولی در این که محتوای هنری مستقیما تجلی روح بشر است، هیچ شکی نیست. در بعضی کتاب های غربی درباره این بحث می کنند که چه طور گیاهان مقابل موسیقی رشد بیشتری دارند. حتی شنیده ام وقتی برای گاوها موسیقی گذاشته اند، دیده اند شیر گاوها بیشتر شده است. این چه چیزی را می رساند؟ اصلا برای دریافت موسیقی هیچ احتیاجی به عقل نیست. یعنی عقل نیست که محتوای موسیقی را ادراک می کند، بلکه اعصاب است. بنابراین همان مرتبه ای که روح نسبت به حقیقت عالم دارد، در اثر هنری ظاهر می شود و به هیچ وجه نمی شود کلک زد. همان طور که بیان انسان – حرف ها و کلام او- بیان کننده روح اوست، همان قدر اثر هنری هم مبین روح انسان است؛ بیان کننده روح هنرمندی که اثر هنری از آن ناشی و صادر شده است. اصلا هم نمی شود کلک زد. یعنی کسی که خمیرمایه درونی ندارد و روحش خالی از محتواست، نمی تواند کلک بزند و یک اثر هنری عظیم از خود خلق کند؛ محال است. یعنی اثر هنری درست با روح هنرمند متناسب است و اصلا نمی شود در این زمینه کلک زد و آدم را لو می دهد؛ مثل بیان. می گویند: تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد عینا همین طور است. تا هنرمند محتوای درونی اش را بیان نکرده باشد، نهفته است ولی وقتی بیان کرد دیگر خود را لو می دهد. یعنی درونش را لو می دهد و نفسانیت خود را بیرون می ریزد. موسیقی نتیجه روح کسی است که آن را ساخته است این یک بحث مقدماتی درباره موسیقی است که لازم است بدانیم. چون اگر فعلا در مقدمه به عنوان هنر به موسیقی نگاه کنیم، موسیقی هم از محدوده ای که گفتیم خارج نیست. موسیقی مستقیما نتیجه روح کسی است که آن را ساخته است و از روح آن هنرمند موسیقی دان ناشی می شود. البته در غرب، آثار ضعیفی از هنر هست. اگر اینجا بگویم، زیاد درست نیست. ولی مثالی می زنم که همیشه زده ام و چیزی غیر از آن نمی گویم. در رمان های غربی و نویسندگانی که آنجا کار داستان نویسی می کنند – داستان نویسی بلند- در دوره بعد از رنسانس اصلا به هنر برخورد نکرده ام. ما به آثار بعد از رنسانس یعنی قرن های اخیر کار داریم. در این آثار به هنر برخورد نکرده ام جز نوشته های کسی به اسم هرمان هسه که آلمانی است و کتاب هایی نوشته ازجمله گرگ بیابان ، دمیان ، سفر به شرق و... در آثار داستایوسکی هم تا حدودی می شود هنر پیدا کرد. البته مساله روسیه اصلا جداست. هنر روسیه را به طور کلی باید از مقوله ای که درباره اش بحث می کنیم، جدا کرد. روسیه در قرن های اخیر جایگاهی دارد که مخصوص خود اوست و به طور جدی باید درباره اش حرف زد. به همین دلیل اگر داستایوسکی را وارد این مقوله نکنیم، خیلی بهتر است. چون ما در قرن های قبل از انقلاب اکتبر روسیه، آدمی به اسم تولستوی هم داشته ایم که مذهبی و مسیحی معتقدی است و اعتقادهایش در کتاب هایش هم ظاهر است و می شود از نوشته های او به عنوان اثر هنری نام برد و شکی نیست که هنرمند است. اصلا به روسیه کاری نداریم، درباره تمدن غرب بحث می کنیم و روسیه را در سال های اخیر است که می شود به تمدن غرب پیوند زد و قبلا جزو این تمدن نبوده است. آثار داستایوسکی را هم که ببینید، کاملا مشخص است. حالتی داشته اند مثل 60 سال پیش ما که چه طور فرهنگ غرب به این مملکت می آمد، همان طور کشمکشی بین فرهنگ قدیم شان و فرهنگ جدیدی که از طریق غرب وارد می شده، در نوشته های داستایوسکی خیلی صریح مشخص است. این بحث به عنوان مقدمه برای بحث موسیقی لازم بود و عرض کردم موسیقی هم نتیجه روح هنرمند است. یعنی تجلی روح هنرمند و عین ذات اوست و اصلا از ذات هنرمند قابل تفکیک نیست. همان رتبه ای که ذات هنرمند موسیقی دان دارد، موسیقی هم که از او صادر می شود، همان رتبه را دارد. هیچ عاملی در تبلیغات غربی به اندازه موسیقی مهم و موثر نیست عامل اصلی برای هنر و تبلیغات غرب و هیچ عاملی دیگر هنری یا تبلیغاتی این قدر در تبلیغات غربی مهم و موثر نیست که موسیقی هست. موسیقی در تبلیغات غرب یک عامل اصلی است و می شود گفت که اصلی ترین عامل به شمار می رود در تبلیغات غربی که عین هنر غرب است، موسیقی یک عامل اصلی است. عامل اصلی برای هنر و تبلیغات غرب و هیچ عاملی دیگر هنری یا تبلیغاتی این قدر در تبلیغات غربی مهم و موثر نیست که موسیقی هست. موسیقی در تبلیغات غرب یک عامل اصلی است و می شود گفت که اصلی ترین عامل به شمار می رود. این مقدمه ها را می گوییم چون قبل از این که وارد اصل بحث موسیقی بشویم، لازم است. به عنوان نمونه در یک فیلم غربی -هریک از فیلم ها که باشد، فرقی نمی کند – در هر جای دنیا که ساخته شده باشد، موسیقی در آن اصل است. راه راحتی هم دارد که می شود تشخیص داد چه طور اصل است. در فیلم ها و تبلیغات غربی، احساساتی را که می خواهند به تماشاچی منتقل کنند، از روش دیگری جز موسیقی انتقال نمی دهند. اگر احساس غم و اندوهی هست که می خواهند آن را به تماشاچی منتقل کنند، عامل اصلی آن هم موسیقی است. اگر می خواهند شادی را به تماشاچی منتقل کنند، عینا همین طور است و عامل اصلی آن موسیقی است. همین طور درباره هیجان و خیلی از مسایل دیگر. ان شاء الله در اینجا به بحثی درباره قالب و محتوا می رسیم؛ درباره قالب و محتوا و نسبت آنها با هم که اصلا در هنر قالب و محتوا چه نقشی دارند و نسبت آنها با هم باید چه طور باشد. گاهی در سینمای غرب می بینید صرفا چهارچوب اس وقس داری که هنرمند یا فیلم ساز، انتخاب و فیلمش را بر آن مبتنی کرده، ریتم موسیقی است. یعنی اصلا ریتم موسیقی است که به فیلم حیات داده و آن را ساخته. چهارچوب اصلی، فیلم است و بقیه فیلم روی این چهارچوب بنا شده است: ریتم موسیقی . نمونه اش الان در ذهنم نمی آید. اگر ذهن تان یاری می کند، یک نمونه بگویید، ولی لااقل در قسمت های هیجانی فیلم این مطلب کاملا واضح است. این روح تبلیغات غرب است، منتها کم کم ظاهر می شود. در کارهای اوایل اختراع سینما این مساله بروز چندانی نداشت. ولی رفته رفته ظاهر شده و می شود پیش بینی کرد که در آینده سینمای غرب خیلی شدیدتر از این خواهد بود. به عنوان نمونه، فیلم های کارتون از این دست زیاد دیده اید. فیلم های والت دیسنی که حتی براساس موسیقی تصویرگذاری شده اند. یعنی متناسب با موسیقی برایش تصویر گذاشته اند. مثلا باله قو را دیده ام که بر این اساس ساخته اند و برایش تصویر گذاشته اند. عقل نیست که محتوای موسیقی را ادراک می کند، بلکه اعصاب است موسیقی به هر ترتیب عامل اساسی تبلیغات غرب است. دلیل این که از موسیقی به این شکل استفاده می کنند، این است که موسیقی برای تاثیرگذاری بر بشر، مانع عقل را برابر خود ندارد. موسیقی فقط به وسیله اعصاب دریافت می شود. یعنی احساساتی که در موسیقی موجود است، فقط از راه اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک دریافت می شود- که توضیحش را بعد عرض می کنم. در بعضی کتاب های غربی درباره این بحث می کنند که چه طور گیاهان مقابل موسیقی رشد بیشتری دارند. حتی شنیده ام وقتی برای گاوها موسیقی گذاشته اند، دیده اند شیر گاوها بیشتر شده است. این چه چیزی را می رساند؟ نمی خواهم از این مطلب استفاده کنم که در دام داری ها باید موسیقی پخش کرد. البته روشی هم که الان در دام داری ها وجود دارد، غلط است و ریشه در تمدن غرب دارد. فعلا به روش های غلطی که اعمال می شود، کاری نداریم. موسیقی اصلا از راه عقل دریافت نمی شود. بلکه به طور مستقیم روی اعصاب موثر است و از راه اعصاب، تاثرات به انسان منتقل می شود. تاثراتی که در موسیقی موجود است، یک دلیل خیلی ساده دارد. بچه ای که اصلا رقص ندیده، به هیچ وجه ندیده کسی برقصد – نمونه اش را خودم دیده ام- بچه ای که از اول بچگی اصلا رقص ندیده و موسیقی هم نشنیده است؛ اگر عده ای دوروبرش شروع کنند به دست زدن، ببینید چه حالتی از خودش بروز می دهد؟ کاری هم نداریم که در اثر موسیقی، رشد گیاه بیشتر می شود یا کم تر؟ یا اصلا این افزایش رشد چه دلیلی دارد؟ یا اگر در دام داری ها شیر گاوها بیشتر می شود، دلیلش چیست؟ می دانیم که گیاهان عقل ندارند. حیوان ها به مفهومی که درباره انسان مطرح است، عقل ندارند. یعنی حتی از مراتب پایین عقل هم که فاهمه و واهمه است، برخوردار نیستند. درباره عقل ان شاء الله بحث می کنیم؛ یعنی حیوان ها و گیاهان حتی پایین ترین مرتبه عقل را هم ندارند که در زبان معمولی به آن فهم یا هوش می گوییم. پس چه طور است که موسیقی بر آنها موثر است؟ دلیلش این است که اصلا برای دریافت موسیقی هیچ احتیاجی به عقل نیست. یعنی عقل نیست که محتوای موسیقی را ادراک می کند، بلکه اعصاب است. در حالی که در یک کلام با محتوا – که هر دو صدا هستند- کسی که حرف می زند و کلمه ها را مبتنی بر محتوایی به کار می برد، طرف مقابل این محتوا را چه طور دریافت می کند؟ مسلما از طریق عقل. آن قضاوتی که انسان نسبت به آن بیان می کند، وجودش از آن محتوا تاثیرپذیری دارد. محتوا را می گیرد، درباره آن قضاوت می کند. حالا یا تصدیق می کند یا رد می کند، اگر تصدیق کرد، وجودش متناسب با آن محتوا متاثر می شود. الان من که حرف می زنم، کلمه های ویژه ای را به کار می برم. معنای آن مورد نظرم است. شما معنا را از چه طریقی می گیرید؟ علامت ها، کلمه ها و اسم ها تمثیل و بیان حقیقت هایی هستند، چه قراردادی چه غیرقراردادی. آیا زبان صرفا قراردادی است یا ریشه های غیرقراردادی هم هست که قرارداد براساس آن ریشه ها برپا شده است؟ همین طور است. منتها فرض کنیم کلمه هایی که از آنها استفاده می کنیم، براساس قرارداد است. شما این قراردادها را در ذهن تان تنظیم می کنید؟ هریک از این قراردادها مقابل مفهوم دیگری وضع شده است. اصلا قرارداد به عربی می شود وضع. وقتی وضع را در علم نحو تعریف می کنند، می گویند وضع یعنی این که مقابل شیئ، شیئ دیگر را قرار دادن، آن چنان که وقتی شیء اول می آید، شی ء دوم در ذهن متبادر شود. چه طور؟ مثلا شما می گویید قرارداد مقابل وضع، معنی قرارداد، وضع است یا معنی وضع، قرارداد است. وقتی کسی می گوید وضع، در ذهن شما قرارداد هم می آید. مقابل این مایع شفافی که با باران نازل می شود، گفته اید آب که هر وقت این شی می آید، دیگری هم به خاطرتان می آید. وقتی آب می بینید، می خواهید آن را بیان کنید و می گویید آب. وضع یعنی این قرارداد در زبان که می گویند، همین است. ولی کلمه هایی که می گویم، هریک مقابل معنایی هستند و برای معنایی وضع شده اند. وقتی من یک کلمه می گویم، معنایش در ذهن شما متبادر می شود. اما این معنا را از چه راهی می گیرید؟ به وسیله عقل. راه دیگری ندارد. در موسیقی این چیزی که الان موجود است، جلسه های شب نشینی است که همه در فعل حرام صرف می شوند. اینها اصلا بوی دود تریاک می دهند و بوی گند مشروب و عرق کشمش از آن بلند است. این نی هایی را که کسایی به صورت تک نوازی زده گوش کنید و ببینید چه اندوهی در آن موجود است؛ چه اندوه یأس آمیزی! شما تاثیر گریه را به وسیله اعصاب نمی گیرید و گریه از راه اعصاب بر شما تاثیر نمی گذارد. از طریق اعصاب – یعنی اگر گریه را برای گیاه هم بگذارید- روی آن تاثیر بگذارد یا اگر گریه را برای گاو هم بگذارید، متالم شود، اصلا گریه بر اعصاب تاثیر نمی گذارد. اگر نوای نی، تناسب هایی بین صوت ها برقرار کند که این تناسب ها درست مثل موسیقی به وسیله اعصاب دریافت شوند، هیچ فرقی ندارد. چون وقتی آدم می خواهد ضجه بزند، با موسیقی ضجه می زند. آدم در خیلی از موارد به درگاه حضرت پروردگار که دعا می کند، با موسیقی است. اصلا آدم با موسیقی دعا می کند. موسیقی آهنگی است که به دعایش می دهد که در دستگاه های موسیقی فارسی هم هست. اگر آن دعا را بیاورید، می شود گفت که در کدام دستگاه است. یعنی موسیقی دارد. کاری به این معنا نداریم. منظورم این است که دلیل آن که اینها در تبلیغات چنین استفاده ای از موسیقی می کنند، این است که موسیقی اصلا از راه عقل دریافت نمی شود. بلکه به طور مستقیم روی اعصاب موثر است و از راه اعصاب، تاثرات به انسان منتقل می شود. تاثراتی که در موسیقی موجود است، یک دلیل خیلی ساده دارد. بچه ای که اصلا رقص ندیده، به هیچ وجه ندیده کسی برقصد – نمونه اش را خودم دیده ام- بچه ای که از اول بچگی اصلا رقص ندیده و موسیقی هم نشنیده است؛ اگر عده ای دوروبرش شروع کنند به دست زدن، ببینید چه حالتی از خودش بروز می دهد؟ کسی که موسیقی گوش می دهد، خودش را دست موسیقی می سپرد و بنده آن می شود دلیلش این است که تاثراتی که انسان از موسیقی می گیرد، فقط از راه اعصاب است و بعد تصمیم می گیرد آیا از آن متاثر شود یا نه. خودش را دست این موسیقی بسپرد یا نه. چون اصلا مساله، خود را دست موسیقی سپردن است، موسیقی گوش دادن نیست. اشتباه نشود. اصلا موسیقی گوش دادنی نیست. کسی که موسیقی گوش می دهد، خودش را دست موسیقی می سپرد و بنده آن می شود. یعنی تصمیم گرفته که موسیقی، خوب چیزی است و من می توانم موسیقی گوش کنم و تاثرات عصبی آن را بگیرم. به این دلیل دیگر عقلش کنترل ندارد. کسی که این طور است، مانع عقل را از همان اول از سر راه برداشته و تصمیم گرفته که خودش را به دست موسیقی بسپرد. دلیل خیلی ساده ای دارد؛ چه موسیقی را برای حضرت امام (ره) بگذارید، چه برای من، تفاوتی نمی کند. با این که مراتب عقلی مان متفاوت است ولی موسیقی را برای هریک بگذارید، تفاوتی نمی کند. ایشان هم اگر یک موسیقی شاد را بشنود، همه تاثیرهای موسیقی به ایشان منتقل می شود. منتها بعد تصمیم می گیرد و موسیقی را قطع می کند و خودش را دست موسیقی نمی سپرد. اگر کسی خودش را دست موسیقی بسپرد، خب لذت هم می برد. ولی اگر کسی خودش را دست موسیقی نسپرد، موسیقی برایش عذاب آور است. جدی می گویم. این طور نیست که موسیقی برای همه مردم لذت بخش باشد. این یک اشتباه است. اما متاسفانه موسیقی گوش کردن آن قدر در روزگار ما اشاعه دارد که اصلا نمی شود این حرف را به کسی زد. چون برایش این تجربه پیش نمی آید که مدتی موسیقی گوش نکند، بعد برایش یک موسیقی شادی آور – به قول خودشان – بگذارید و ببینید اصلا احساس شادی به آدم دست می دهد یا نه. چیزی غیر از عذاب نیست، غیر از تکرار اصواتی که اعصاب آدم را خرد کرده و جدا او را ناراحت می کند. کسی که خود را دست موسیقی نمی سپرد،یعنی معیارهایی را قبول نمی کند که در موسیقی هست و بنده موسیقی نمی شود – احساسی که در موسیقی موجود است به او منتقل نمی شود که هیچ، بلکه اصلا حالت اشمئزاز به انسان دست می دهد. ولی اگر خودش را بسپرد و مانع عقلش را از سر راه بردارد، به وسیله اعصاب به راحتی تاثرات آن منعکس می شود. بهترین دلیل آن که از طریق زیست شناسی -به قول خودشان – موجود است، این که وقتی برای گیاه موسیقی گذاشتند، رشد بیشتری پیدا کرد. این دلیل خوبی نیست. یعنی دلیل به نفع موسیقی نیست، ضدموسیقی است. یعنی موسیقی به وسیله اعصاب گیاهی هم درک می شود، یعنی به وسیله اعصاب حیوانی هم درک می شود. وقتی از راه اعصاب حیوانی درک شد، یعنی اصلا واسطه عقل را نمی خواهد. وقتی واسطه عقل را نخواهد، بحث کاملا فرق می کند. کسانی که موسیقی گوش می کنند، اولا موسیقی اعتیادآور است، خیلی شدید و اعتیادش از هر چیز دیگر هم شدیدتر است و حالت تخدیری آن خیلی عمیق تر از هر چیزی است؛ مثل تریاک، مشروب و... حالت تخدیری آن همچنان زیاد است که اصلا قابل ترک نیست. البته ما بحث فقهی نمی کنیم، اما چون خیلی از اصول فقه مبتنی بر مبحث های فلسفی است، شاید به بحث فقهی شبیه شود، ولی ما بحث فقهی نمی کنیم؛ به هیچ وجه. بحث اعتقادی می کنیم، شبیه بحث های فقهی می شود، ولی ما از آن نتیجه فقهی نمی گیریم. یکی از دلیل ها این که در اسلام بیشتر مرجع ها، موسیقی را مطلقا حرام می دانند، همین است. البته بیان نمی کنند و این موضوع از سوی مراجع بیان نشده. ولی منظورم این است که دلیل این که چنین برخوردی با موسیقی هم موجود است، ریشه اش در حدیث هایی است که از حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار(ع) رسیده است. یک دلیل همین است. دلیل های دیگر را هم عرض می کنم. ولی یکی از دلیل هایی که می شود برایش متصور شد، همین است که چرا اسلام چنین برخوردی با موسیقی دارد. یکی این است که وقتی انسان نتواند از راه عقلش بر چیزی نظارت کند، آن چیز قابل اعتماد نیست؛ به هیچ وجه. چون انسان اصلا موجودی عقلانی است. عقل مشخصه اصلی و فصل انسان است؛ یعنی اگر عقل را از انسان بگیرید، دیگر انسان نیست. عقل چیزی است که انسان را از موجودات دیگر جدا می کند. اگر بخواهید در تعریف انسان وارد شوید، عقل را باید به عنوان فصل ذکر کرد. فصل یعنی چیزی که اگر از آن موجود بگیرید، چیزی نمی ماند؛ یعنی مشخصه ای که آن موجود را از موجودات دیگر سوا می کند و فاصله می دهد. بنابراین آنچه انسان نتواند به وسیله عقل بر آن نظارت داشته باشد، اصلا قابل اعتماد نیست و نباید سراغش رفت. فرض کنید جذابیت هایی که از غیر راه عقل بر انسان تحمیل می شود، آیا اینها قابل اعتمادند؟ خیر. نمی شود به آنها اعتماد کرد. معاذالله اگر کسی صور قبیحه ببیند، خب جذابیت دارد. فیلم های پورنوگرافیک جذابیت دارند. آیا این جذابیت، جذابیتی است که به وسیله عقل بر انسان تحمیل می شود؟ خیر. می دانید که عقل این وسط کاره ای نیست. فقط خصوصیت های حیوانی را در بشر تحریک می کند. چون این غریزه، کشش و جاذبه در بشر موجود است، وقتی این تصویرها را نشانش می دهند، تصور لذتی که از جمع شدن با جنس مخالف موجود است، باعث گرایش انسان و جذابیت در بشر می شود. آیا این جذابیت به وسیله عقل به او تحمیل شده است؟ خیر. حالا که از راه عقل تحمیل نشده، اصلا قابل اعتماد نیست، این را به عنوان جاذبه کاذب می شناسیم و آن را کنار می گذاریم. چون اصل بر این است که ما در محدوده انسانیت باقی بمانیم. اگر کسی سر این اصل شک دارد، اصلا کاری با او نداریم. وقتی کسی در تعریف انسان می گوید حیوان ناطق، ما کاری با او نداریم. بگذارید تعریف کند حیوان ناطق. فقط آن ناطق را فصل انسان با حیوان می داند و ما کاری به او نداریم و کسی که انسان را حیوان ابزارساز تعریف می کند، به او هم کاری نداریم. با اینها اصلا کاری نداریم و بحثی هم نمی کنیم. ولی آن چیزی که در اسلام مطرح است، باید همیشه سعی کنیم در محدوده انسانی خودمان بمانیم و تکامل ما هم در همین محدوده است. گذشتن از این حد، سقوط و هبوط است. تکامل ما در محدوده انسانیت است؛ بنابراین از حد طریق عقل – که فصل انسان با اشیا و موجودات دیگر است- نمی شود خارج شد. یکی از بحث های اساسی درباره موسیقی، تناسب بین محتوا و قالب موسیقی است در ضمن همین مطلب که به آن اشاره هم شد، درباره دعا بود که وقتی انسان با تمام وجودش به فقر ذاتی اش مقابل حضرت پروردگار پی می برد و با حالت احتیاج و نیاز رو به درگاه حق می آورد، خب دعای انسان با موسیقی همراه است؛ یعنی اصلا موسیقی را با خود دارد. یا همین طور درباره قرآن خواندن که صوت خوش قرآن سفارش هم شده است. در حدیث های زیادی دیده ام – به ویژه حدیثی که فکر می کنم از امام سجاد(ع) باشد- نقل شده حضرت رسول(ص) صدای شان را سر نماز به قدر طاقت مأموم بلند می کردند، صوت خوش را به قدر طاقت مأموم از خودشان بروز می دادند. این طور نبوده با آهنگی که برای خودشان نماز می خوانند، برای مردم هم بخوانند. چون می گفتند و نقل شده از امام سجاد(ع). می گفتند اگر می خواستند با آن بیان بخوانند، همه از شدت لذت، غش می کردند. نقل شده ایشان صدای خوش حضرت داوود(ع) را داشتند. درباره اینها چه می شود گفت؟ این یکی از بحث های اساسی درباره موسیقی است. یعنی تناسبی که بین محتوا و قالب موسیقی موجود است و اگر این نسبت یا ارتباط قطع شود، آن وقت است که ما موسیقی را به طور کلی طرد می کنیم و حرام می دانیم. ولی تا وقتی این محتوا را دارد و ارتباط ظاهر و قالب آن با محتوا حفظ شده است، سفارش هم شده در حدیث ها درباره این که مثلا انسان قرآن را با صوت خوش بخواند یا نمازش را با صوت خوش بخواند. دلیلش این است که وقتی در آن دعا انسان با تمام وجودش مشغول دعاست، محتوای دعا ریشه ای صوتی است که انسان به بیان و لحن خود می دهد. موسیقی که در دعا از انسان صادر می شود، متناسب با محتوای دعاست که به نیاز و فقر ذاتی انسان برابر خداوند مربوط است. وقتی بشر به موسیقی عادت می کند، دیگر قابل اعتماد نیست. اعتیادش خیلی شدیدتر است و فقط باید خودش را به موسیقی بسپرد؛ موسیقی چنین طلبی از انسان دارد. طلب بندگی و معبودیت می کند چون باید خودش را بسپرد، اعصابش را در اختیار آن بگذارد تا آن تاثر در او ایجاد شود. بنابراین از اول انتخاب کرده و بنده وار تاثیر موسیقی را پذیرفته است. مثل دیگر؛ الان صحبت سر این بود که از نظر فنی دعای آدمی که با کمال نیاز دعا می کند، جزو یکی از دستگاه های موسیقی ایرانی است. ولی چه طور است که حرام نیست؟ در حالی که شجریان مثلا حرام است. هیچ شکی هم در آن نیست. بحث فقهی نمی کنیم، ولی شکی نداریم که شجریان را نمی شود گوش داد. چون این حضراتی که این قدر لیبرال هم هستند، شجریان را در تلویزیون پخش نمی کنند، رادیو را نمی دانم. ولی در تلویزیون پخش نمی کنند؛ یعنی قشنگ معلوم است که این قدر آش شور است که خود اینها هم فهمیده اند. منتها چه طور این قدر شور است؟ در حالی که همان دستگاه ها را ممکن است ایشان هم بخواند. وقتی انسان در قرآن صوت خوش دارد، حتما از نظر فنی در یکی از دستگاه های موسیقی فارسی است. چه طور این کار حرام نیست، اما وقتی این موسیقی ارتباطش را با محتوای معنوی قطع می کند، حرام می شود. چرا؟ اگر دیدید موسیقی بر محتوا غلبه دارد، گوش نکنید، برای این که باعث گناه می شود حتی در ظاهرش هم مشخص است. یعنی وقتی ظاهر، ارتباط خودش را با آن محتوای الهی، روحانی و معنوی قطع می کند، هرچند از نظر فنی در همان دستگاه های موسیقی است، منتها با این حال دیگر قابل گوش دادن نیست و حرام است، یعنی گناه دارد. اصلا مساله اساسی در موسیقی همین جاست. اگر این مساله ادراک نشود، نمی شود فهمید چرا برخورد اسلام با موسیقی این طور است. بله، از نظر فنی مثل این است که ما 32 حرف در فارسی داریم. کلامی که انسان می گوید، از این 32 حرف خارج نیست. حتی شعر از نظر عروضی در وزن های خاصی است. فعولن، فعولن، فعولن فعول. چنین گفت رستم به اسفندیار فعولن فعولن فعول بر این وزن است و هرکس بخواهد شعر بگوید به هر ترتیب از این وزن های عروضی خارج نیست. اما آیا هر شعری قابل گوش دادن است؟ نیست. هر شعری هم خوب نیست. نمی شود گفت شعرهایی را که در وزن فعولن فعولن فعولن فعول است، کسی گوش نکند، ولی اگر در وزن های عروضی دیگری آمد، گوش کند. این طور نیست. درباره موسیقی هم همین طور است. دستگاه های موسیقی ایرانی از نظر فنی شبیه همین وزن های عروضی شعرند. اصل محتواست که در این دستگاه ظاهر می شود؛ محتوایی که در این قالب ریخته می شود. وزن های عروضی یا دستگاه های موسیقی فارسی مثل ظرف هایی هستند که آن محتوا را در بر می گیرند. البته ارتباط خیلی غنی تر و حقیقی بین این ظرف و آن محتوا موجود است. ولی از نظر ظرف بودن آن، وزن های عروضی هم چنان که ظرف است برای شعر، دستگاه های موسیقی فارسی هم ظرف هستند، برای محتوای شان. این طور هم نیست که هر موسیقی و آهنگی به دلیل این که محتوایش قرآن است، خالی از اشکال باشد. من خیلی از اقسام قرائت های قرآن را که الان هست، گوش نمی کنم، چون موسیقی بر محتوایش غالب است و صورت موسیقی دارد، نه صورت قرآن. خیلی از چیزهایی که الان وجود دارند، اصلا قابل گوش دادن نیستند و بهتر است -یعنی پیشنهاد می کنم- گوش ندهید. حکم شرعی نمی دهم، پیشنهاد می کنم گوش نکنید. چون در آنها موسیقی اصل است، نه قرآن. این یک حساب خیلی ساده است و حساب فقهی هم نمی خواهد. اگر دیدید موسیقی بر محتوا غلبه دارد، گوش نکنید، برای این که باعث گناه می شود. این سلیقه شخصی نیست. وقتی در قرائت قرآن هم موسیقی بر محتوا غلبه کند، گوش کردنش گناه دارد. فرض کنید در همین اذا الشمس کورت شیخ عنتر بدوی، به نظر ما قرآن اصالت دارد یا موسیقی؟ موسیقی غلبه دارد. خیلی از سوره هایی که همین آقای عبدالباسط می خواند، کاملا مشخص است و شکی ندارم که تمرین کرده هریک از اینها را با چه لحن و موسیقی بخواند و ترکیب موسیقی اش نسبت به معنایش اصل است. در بیشتر چیزهایی که شنیده ام، دیده ام که اصلا معنای قرآن و محتوای آن مورد نظر نیست؛ فقط موسیقی قرآن است که مورد نظر است. شخصا قرآن هایی را که بچه های شیعه با همین صوت معمولی می خوانند، ترجیح می دهم. آقایی هست به اسم قادری که قبل از انقلاب هم می خوانده، قرائت قرآنش را خیلی دوست دارم. چون لحن آن با معنایش متناسب است. وقتی می شنوید، معنایی که درباره قیامت می گوید، در دل تان ظاهر می شود. نه این که وقتی تمام شد، بتوانید آهنگ آن را با سوت بزنید. این خیلی فرق دارد. آن دیگر قرائت قرآن نیست، موسیقی است و می شود با سوت هم زد. قرائت قرآن آن است که وقتی درباره قیامت می گوید، تن آدم بلرزد. منظورم از ارتباط محتوا با قالب اینجاست. البته این حد خیلی ظریف است و اصلا قابل تشخیص نیست. حدش آن قدر ظریف است که اگر می گفتند محدوده طول و حرام بودن موسیقی این است که موسیقی هایی که مثلا در دستگاه ابوعطا خوانده شده اند، به طور کلی حرام هستند و آنهایی که در دستگاه های دیگر خوانده شده اند، حلال. اگر محدوده اش این بود، خیلی راحت می شد، کاری نداشت و جمهوری اسلامی هم می توانست به راحتی در رادیو و تلویزیون به این مساله عمل کند. دلیل اصلی این که نمی تواند عمل کند، این است که حد آن مشخص نیست. حد این مساله به مطابقت محتوا و قالب باز می گردد. حالا که حد این است، اصل در درک موسیقی هم همین است. موسیقی که الان موجود است، اصلا بوی دود تریاک می دهند و بوی گند مشروب و عرق کشمش از آن بلند است این که گفتم هنر، مستقیما تجلی روح انسان است، منظورم این بود و می خواستم این استفاده را کنم که نهج البلاغه حضرت علی(ع) هم در همین 28 حرف عربی است. از این 28 حرف خارج نیست. از کلمه های عربی هم خارج نیست. ایشان کلمه های جدیدی برای بیان مقاصدشان نیاورده، بلکه از همان کلمه ها استفاده های جدیدی کرده اند؛ در همان 28 حرف و همان قالب ها. حتی در همان وزن های عروضی هم شعرهایی به ایشان نسبت داده اند. همان وزن های عروضی که عرب ها به طور معمول شعر می گویند. اما این کجا و آن کجا؟ دلیلش چیست؟ دلیلش آن روحی است که پشت این معانی است. آن روحی که ریشه تجلی این کلمه هاست. در موسیقی هم همین طور است. در موسیقی این چیزی که الان موجود است، جلسه های شب نشینی است که همه در فعل حرام صرف می شوند. اینها اصلا بوی دود تریاک می دهند و بوی گند مشروب و عرق کشمش از آن بلند است. این نی هایی را که کسایی به صورت تک نوازی زده گوش کنید و ببینید چه اندوهی در آن موجود است؛ چه اندوه یأس آمیزی! اندوهی داریم که اندوه خوشی است؛ اندوهی که آدم دلش می خواهد تمام دلش از آن پر باشد. آن اندوه و غمی که حافظ در شعرهایش به آن اشاره می کند، یا آن غمی که در روضه دنبالش می رویم، یکی است. ولی یک اندوه هم داریم که ریشه اش در یأس و قنوط است. آن اندوه اصلا قابل تحمل نیست، تخدیر نفس بشر است. موسیقی کسایی را گوش کنید، چنین حالتی به انسان دست می دهد؛ چون ریشه اش در دود تریاک است. آن تخدیر در موسیقی ظاهر می شود و جلو آن را هم نمی شود گرفت. همان طور که روح هنرمند در اثر هنری اش ظاهر می شود. اصلا هم نمی شود مانعی در برابر قرار داد و کلک هم نمی شود زد؛ در موسیقی که به هیچ وجه. در موسیقی این ارتباط نسبت به زمینه های هنری دیگر مستقیم تر و خیلی نزدیک تر است. برای این که تاثیرهای موسیقی هم از راه اعصاب دریافت می شود. از آن طرف هم عواملی که موسیقی برای بیان از آنها استفاده می کند، عوامل مجردند؛ مجرد از معناهای کلامی و ادبی؛ معناهایی که عقل انسان بر آنها نظارت دارد. فرض کنید این کاری را که می گویم شما به وسیله عقل تان ناظر بر آن هستید؛ وقتی تصدیق کردید، می پذیرید. بعد هم تاثراتش را می گیرید. اما عواملی که موسیقی از آنها استفاده می کند، فقط تناسب های مجرد بین صوت هاست. این تناسب های مجرد، اصلا از راه عقل ادراک نمی شوند. نت های مختلف را بزنید. اصلا انسان اینها را به وسیله عقل نمی فهمد. ولی وقتی من می گویم آب شما می فهمید، ولی اگر بگویم دام دام دام نمی فهمید. تکرار این نت ها با عقل، ادراک نمی شود و عقل، نظارتی بر آنها ندارد. بیان این، از راه تناسب های مجرد ریاضی است که در عالم بین صوت ها هست. تا کسی بنده وار با موسیقی برخورد نکند، تاثیری روی انسان نمی گذارد این تناسب هایی که برای بشر خوش آیند بوده یا بدآیند، در طول سال ها از همان اول انتخاب شده است که بشر به کره ارض هبوط کرده. از همان اول، این تناسب های مختلف را از طبیعت انتخاب کرده و برگزیده و تا امروز حفظ کرده. تناسب های ریاضی هم بین اینها موجود است که فقط تجرد ریاضی دارند. چون بیان شان به وسیله تناسب های مجرد است و عقل، نظارتی بر آنها ندارد و از راه عقل هم ادراک نمی شوند و تاثرات شان هم فقط از راه اعصاب است که دریافت می شود، نه از راه عقل. به این دلیل است که تمدن غرب از آنها به عنوان عامل اصلی در تبلیغات استفاده می کند. مساله مهم دیگری هم که به عنوان جمع بندی عرض می کنم، این که تا کسی بنده وار با موسیقی برخورد نکند، تاثیری روی انسان نمی گذارد. برای این که آدم راحت می تواند قطع کند و گوش ندهد. وقتی بنده وار نشستید و تاثیر آن را پذیرفتید، آن وقت موثر است؛ از غیر طریق عقل و از طریق تاثیرها روی انسان موثر است. منظورم این بود کسانی که موسیقی گوش می کنند، اولا موسیقی اعتیادآور است، خیلی شدید و اعتیادش از هر چیز دیگر هم شدیدتر است و حالت تخدیری آن خیلی عمیق تر از هر چیزی است؛ مثل تریاک، مشروب و... حالت تخدیری آن همچنان زیاد است که اصلا قابل ترک نیست. مصاحبه ای از حضرت امام (ره) هست اوایلی که تشریف آورده بودند، یا وقتی اروپا و فرانسه بودند، فرموده بودند اصلا مغزی که به گوش دادن موسیقی عادت کرد، دیگر قابل استفاده نیست. وقتی بشر به موسیقی عادت می کند، دیگر قابل اعتماد نیست. اعتیادش خیلی شدیدتر است و فقط باید خودش را به موسیقی بسپرد؛ موسیقی چنین طلبی از انسان دارد. طلب بندگی و معبودیت می کند چون باید خودش را بسپرد، اعصابش را در اختیار آن بگذارد تا آن تاثر در او ایجاد شود. بنابراین از اول انتخاب کرده و بنده وار تاثیر موسیقی را پذیرفته است. کد مطلب : سایر اخبار ...
سیاست زدگی یا سیاست زدایی | مباحثه حجاریان و ملکیان
سعید حجاریان که هر دو خود را علاقه مند به اندیشه و فکر توماس نیگل در فلسفه اخلاق می دانند، در اولویت دادن به سیاست و فرهنگ، راهشان از هم جدا می شود. و آنچه می خوانید طرح پرسش هایی است از سوی سعید حجاریان و پاسخ مصطفی ملکیان به این نقدها و پرسش ها. گفت وگویی که ادامه خواهد داشت و نقد و نظر جامعه شناسان، روشنفکران ، و تحلیلگران سیاسی و اخلاقی می تواند پربارتر و راهگشاترش سازد. سعید ...
آنان که خاک را به هنر کیمیا کنند؛ حالا در گوشه ای از یاد رفته اند
بافت مانند چادرشب است و مواد اولیه آن هم نخ پنبه ای است. جامعه علاقه ای به استفاده از این نوع بافت منسوخ شده ندارد به نظر می رسد از ابزار تولید این هنر چیزی به جا نمانده و هنروران آن نیز همچون هنرشان در پهنه خاک خوابیده اند و هیچ سند مکتوبی از روش تهیه آن در دست نیست . حمایت مسئولان در این زمینه می تواند راهگشا باشد وطنی وطنی نوعی از بافت سنتی است که در ...
حق تعیین حاکم در پرتو حق تعیین سرنوشت
، امری غیر قابل قبول است؛ چه بسا، حاکم مورد تأییدِ بیشتر مردم نتواند جامعه را به سوی سعادت رهبری کند. بنابراین، ملاک اصلی عقل برای تعیین پیشوا در نظام سیاسی اسلام توانایی شخص حاکم در هدایت کردن مردم به سوی کمالات بشری است. پرسش بالا را به گونه ای دیگر می توان پرسید: آیا از نظر فلسفه سیاسی اسلام، داده های عقلی بشر به تنهایی می تواند آحاد جامعه را به حیات طیبه و مقام والای انسان ...
ماجرای شیعه شدن مرد اصفهانی به دست امام هادی(ع)
) هادی است؛ یعنی کسی که مردم را هدایت می کند همه امامان، درصدد هدایت افراد بودند، ولی این لقب و صفت در حضرت تبلور خاصی داشت. اما امروز که به عشق امام هادی(ع) در این مجلس گرد هم آمده ایم چه خوب است که این صفت هدایتگری حضرت را در زندگی خود نهادینه کنیم بیایم فرزندانمان، دوستانمان، خانواده مان را به نماز هدایت کنیم اما چگونه؟ از چه راه و روشی می توان بهره برد؟ دانستن راه و روش ورود به هر کاری لازم است ...
تمدن اسلامی مبتنی بر قرآن و سنت پیامبر(ص) و سیره علوی است/ باید علوم را متناسب با نیاز امروز و فرهنگ خود ...
عرب های غیر ایرانی نمی توانند بخوانند بوده است. درباره طبقه بندی علم مسأله مهمی که با آن روبه رو هستیم تعصب تخصصی علمی است که رشته های مختلف ادعا می کنند مادر سایر علوم هستند. در این صورت ارتباط بین علوم مختلف قطع می شود و ما در طبقه بندی علم اصلا مواد تولید نمی کنیم. تاکنون در طبقه بندی علم و فلسفه علم قابل توجهی تولید نکرده ایم. باید مسیر فلسفه علوم مختلف از نظر اسلام مشخص باشد. باید ...
انتقاد از تربیت طلبه های غیرحضوری
انقلاب فرهنگی در تبیین وجه تمایز نظام پرورش مآل و نظام فراگرفت مآل افزود: در نظام پرورش مآل بناست که محصل به اصطلاح امروز، تبدیل به محصل به اصطلاح دیروز شود. استعداد پرورده شود و البته نه فقط در حوزه علم، بلکه در همه ابعادی که آدمی دارای استعداد است. در این نظام علمی و آموزشی، بسا چندان با حافظه سروکاری نداشته باشیم. در این نظام بین کسی که حافظه خوبی دارد و آن کسی که حافظه چندان خوبی ندارد، تفاوتی ...
آفتاب در حصار
30 مرتبه تکبیر بگو و چند قدم راه برو، البته با کمال وقار و آرامش بسیار. گام های خود را کوتاه بردار و بار دیگر بایست و 30 مرتبه تکبیر را بر زبان جاری کن. سپس نزدیک قبر مطهر برو و این بار 40 مرتبه تکبیر بگو تا 100 مرتبه کامل شود . زیارت جامعه کبیره آنقدر مفاهیم عمیقی دارد که بسیاری از علما و دانشمندان جهان اسلام شرح هایی بر آن نوشته اند. برای درک بهتر این زیارت می توانید به کتاب های زیر ...
کمربندی که رفت بالا تا من قاری شوم + فیلم
نیست و اوج ندارد، اما استعداد مسائل آواشناسی را داشتم و به مسائل تجویدی نیز راغب بودم بیشتر به سمت تجوید گرایش پیدا کردم و همواره دنبال نکات تجویدی بودم و در جلسه قرآن هم بیشتر روی بحث تجویدی متمرکز بودم. این داور بین المللی قرآن که داوری در مسابقات را از سال 53 آغاز کرده است، اضافه می کند: در سال 53 برای نخستین بار داور مسابقات قرآن اوقاف شدم و در کنار استاد مروت، مرحوم استاد مولایی و ...
عناصر ساختاری خشونت در افکار سیدجمال
به فلسفه به مثابه یک روش زندگی می نگریسته که به درد این دنیا می خورد و نتایج و پیامدهای سیاسی داشته است؛ اما خودش در اواخر عمر به عملکرد خودش انتقاد می کند و می گوید بهتر بود نیرویم را به جای صرف اصلاح حکومت ها و دربارها کنم، به افکار مردم می پرداختم (این نقدی است که دکتر شریعتی در دریغ ها و آرزوها به آن اشاره می کند). همچنین سیدجمال با وجود تأکیدی که بر کار فکری و فلسفی داشته، اما آثار ...
معرفی و نقد رساله الولایه (ولایت نامه) اثر علامه سید محمدحسین طباطبایی
نه سالگی پدر خود را از دست داد. وصی پدر او و تنها برادرش، او را برای تحصیل به مکتب فرستاد. تحصیلات ابتدایی شامل قرآن و کتب ادبیات فارسی را از 1290 تا 1296 فراگرفت و سپس از سال 1297 تا 1304 به تحصیل علوم دینی پرداخت و به تعبیر خود دروس متن در غیر فلسفه و عرفان را به پایان رساند. خود درباره دوران تحصیلش نوشته است: در اوایل تحصیل که به صرف و نحو اشتغال داشتم، علاقه زیادی به ادامه تحصیل ...
پادشاهی که عاشق عکاسی بود+ عکس
ثبت و ضبط بی واسطه وقایع در آن است. مطالعه تزئینی در کنار دو زن حرمسرا مهم ترین شیوه ثبت وقایع زندگی شاهان تا آن موقع کتب تاریخی ای بود که به قلم نویسندگان درباری و با نظر شاه نوشته می شد. ناصرالدین شاه هم از این امر مستثنی نبود. وی با داشتن مجموعه ای از نویسندگان زبردست مانند اسلاف خودش دست به این کار زد و حتی این کار را به روزنامه ها که آن هم وسیله ای جدید به حساب می آمد تسری ...
نقش و جایگاه روحانیت و حوزه های علمیه در تقویت باورهای دینی
. علمای بزرگ اسلام در همه عمر خود تلاش نموده اند تا مسایل حلال و حرام الهی را بدون دخل و تصرف ترویج و تبلیغ نمایند. اگر فقهای عزیز نبودند معلوم نبود امروزه چه علومی به عنوان علوم قرآن و اسلام و اهل بیت (علیهم السلام)، به خورد توده ها داده بودند. (1) نقش و نفوذ روحانیت در شکل گیری هویت و فرهنگ دینی و اخلاقی مردم واقعیتی است که موافقان و منادیان اسلام نیز بدان اعتراف نموده اند. آثار و ...
نگاهی بر مفهوم عدالت و توسعه در اقتصاد اسلامی
عدالت را در جامعه اسلامی محقق می گردانند و بر این اساس، عمران و آبادی و توسعه را بر مبنای عدالت اسلامی مستقر می سازند. نتیجه آنکه اسلام نه فقط مخالف توسعه نیست، بلکه توسعه در مفهوم خاص آن مطلوب، مورد نظر و مورد توجه اسلام است. پی نوشت 1- ارسطو؛ اخلاق نیکو ماخس، ص128 2- همان مأخذ؛ ص131 3٫ به نقل از کاتوزیان، ناصر(1376)، ص44 4- راولز ...
روزی که روحانی آمد
روحانی فرصتی برای دفاع داده شد. او در یک گفت وگوی تلویزیونی به سؤالات حسین رنجبران، مجری برنامه دیروز امروز فردا پاسخ داد. روحانی در این برنامه ابتدا با ارائه بیوگرافی کوتاهی از خود درباره سابقه مبارزات خود در رژیم گذشته و همراهی با نهضت امام خمینی (ره) پس از انقلاب سخن گفت، اما بخش اعظم سخنان حسن روحانی به دفاع از عملکرد تیم مذاکره کننده هسته ای در زمان ریاست او اختصاص داشت: ما فعالیت های هسته ای ...
نقدی بر تاریخی نگری حسن حنفی در میراث اسلامی
.... مطابق نگاه این پژوهنده حق و باطل، درست و غلط، در میراث اسلامی معنا ندارد، لذا تنها معیار گزینش تفسیری از میراث را فایده مندی آن قلمداد می کند و حکم به تناسب یا عدم تناسب آن می دهد، نه صحت و سقم. این مدعا از جهات متعددی مخدوش است. اولا نظریه عدم واقع نمایی میراث و مبتنی بودن آن بر معیار فایده مندی، خود نظریه ای درباره میراث است و مطابق نظر حنفی باید برخاسته از شرایط تاریخی خاص خود بوده و ...
فرهنگ در رسانه
. شما تا به حال هشت کتاب از زبان فارسی ترجمه و منتشر کرده اید. آنها را بر چه اساسی انتخاب کرده اید؟ قبل از هر چیز باید بگویم که ما آگاهانه کتاب های آخرین نسل را چاپ می کنیم. اگرچه می دانیم در ایران نویسندگان مهم مدرن و معاصر بسیارند، ولی هدف ما شروع با نویسندگان جوان است. به نظر ما نوشته های آنها برای شناخت نبض ایران بهتر است. در زمینه انتخاب کتاب ها، مسأله کمی بغرنج تر است ...
آیا فیزیک می تواند رفتار اجتماعی را توضیح دهد؟
، برخی رهبران سیاسی را بر آن داشت تا ادعا کنند که دوران چرخۀ رشد بی رویه و ترکیدن حباب در اقتصاد دیگر به سر آمده و این مسائل مربوط به گذشته اند؛ آن هم درست چند ماه قبل از بحران اقتصادی سال 2008 که اقتصاد جهانی را تا آستانۀ ورشکستگی کشاند. اگرچه امروز دیگر بعید است کسی چنین ادعایی کند، به نظر نمی رسد نارساییِ آشکار در الگوهای اقتصادیِ موجود منجر به تجدیدنظر در مسائل بنیادین علم اقتصاد شده باشد. بنابراین ...
اشعار آیینی ویژه شهادت امام هادی علیه السلام
...> عقل از درک تو لبریز تحیر شده است لب به لب کاسۀ ظرفیت من پر شده است همۀ عمر دمادم نسرودیم از تو قدر درکِ خودمان هم نسرودیم از تو من که از طبع خودم شِکوه مکرر دارم عرق شرم به پیشانیِ دفتر دارم شعرهایم همه پژمرد و نگفتم از تو فصلی از عمر ورق خورد و نگفتم از تو دل ما کی به تو ایمان فراوان دارد شیرِ در پرده به چشمان تو ایمان ...
عقل عاشق
موضوعات فلسفی می شود و هم به شخصیت های اندیشمند جهان اسلام می پردازد. موضوعات مورد بحث ایشان از جمله موضوعات مهم و درخور توجه فیلسوفان و متفکران بوده است. برای نمونه می توان به این موضوعات اشاره کرد: پرسش های وجودی، هستی شناسی، رابطه فلسفه با اخلاق، تقابل عقل و عشق، ماهیت فلسفه اسلامی و.... خصوصیتی که ایشان در طرح این مباحث و مسائل دارند این است که روش ایشان بسیار مبتنی بر پرسش و پاسخ است؛ در یک ...
آوینی را بخوانیم تا هنر انقلاب را بیابیم
خویش دست می یابد و خلقت این موجود شگفت، یعنی انسان آن سان است که در قعر وجود خویش نیز راهی به فلاح دارد. دو نوشته ناتمام نیز ضمیمه کتاب است که در یکی، نسبت میان هنر اسلامی و هنر موسوم به آبستره مورد نظر است و اینکه اشتباه رایجی که امروزه مرتکب آن می شوند این است که هنر اسلام را هنر تجریدی قلمداد می کنند و بعد معادل تجرید را نیز آبستراکسیون می گیرند که در واقع به معنای انتزاع است. نوشته ...
درباره نسبت زبانِ تفکر و خودآگاهی تاریخی سید مرتضی آوینی
هایی که نوشته ام مبتنی بر یافته هایی مجرد از سینما و رمان و تکنولوژی و تمدن جدید و این طور چیزهاست. این یافته ها مسلط بر اینهاست... من یافته هایم را از طریق دیگری گیر آورده ام." با این وصف نوع تفکرآوینی را می توان " حکمت تأویلی" نام نهاد از آن رو که از نوع علم حضوری است ( البته در موارد فراوانی صورت استدلالی و برهانی نیز دارد) . روش وی در این طریق فکری اما " تأویل " است در همان معنایی که ...
عناوین روزنامه + فال روزانه + فال حافظ یکشنبه 22 فروردین 95
از موفقیت های آنها به عنوان معیار سنجش خودتان استفاده کنید، اما به نظر می رسد امروز دارید این کار را می کنید. اصلا خودتان را با دیگران مقایسه نکنید، شما خودتان خیلی خوب می دانید که گول ظاهر هیچ چیز را نباید خورد، پس خودتان را بیهوده ناراحت نکنید. حقایقی برایتان آشکار خواهد شد و خواهید دید حدس هایی که می زده اید درست بوده اند. سعی کنید به حرف های همسرتان گوش کنید و به نیازهای او توجه کنید. ممکن ...
دو فصل با نقد کتاب در فقه و حقوق
در فقه پویا / نگاهی دوباره به قواعد فقهی / سال های پر برکت از عمر فقیهی شهید / گلبرگی از باغ اندیشه، یادی از شادروان دکتر کاتوزیان شماره دوم فصلنامه نقد کتاب (فقه و حقوق) - تابستان 1394 نسب و تغییر جنسیت در گذرگاه حقوق / دغدغه نظام سازی دینی شهید صدر و فقه اهداف / نقش عوام گرایی سیاستمداران غربی در ظهور سیاست کیفری خشن / فقه اجتماعی و کاستی های جدی روش تفقه / شرح قانون یا شرح ...
نقد بی پروا؛ میراث ماندگار بیکن
معاصرانش را نیز به زیر سؤال برد و سعی کرد در برابر فلسفه پیشین روش و منطق جدیدی را عرضه کند که مبتنی بر علوم طبیعی باشد که از آن در شناخت بشر از طبیعت و کسب قدرت برای تصرف طبیعت یاری گیرد. طبقه بندی علوم از نگاه بیکن طرح بیکن که مطابق با اصول و طبقه بندی جدیدی از علوم ریخته شده بود، شامل شش بخش بود: 1) باید از مبادی علوم سخن گفت و طبقه بندی کاملی از علوم ارائه کرد. او بر این اساس دو ...
قلق های یادگیری چند زبان خارجی
است؟ چطور می شود این همه زبان های مختلف بلد بود و دیوانه نشد؟! گذشته از همه اینها، آخرش به این پرسش می رسید که آیا من هم می توانم مثل آنها باشم؟ در واقع، پرسش اساسی این است که آیا قابلیت چند زبانه شدن در همه انسان ها به طور یکسان وجود دارد یا فقط به عده خاصی با استعدادهای خارق العاده منحصر است؟ چالش بزرگ یادگیری زبان های خارجی، مغز را با چالشی بزرگ مواجه می کند. می گویند مغز ...
فرهنگ در رسانه
روزنامه ها و رسانه های مختلف دیگری که وجود دارد، می توان به همه آن ها پرداخت و مطالب شان را از نظر گذراند؟ جواب معلوم است ... * * * آرمان/بودجه تئاتر2برابر می شود وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سال 1395 را هم به نام تئاتر نام گذاری کرد. علی جنتی در جلسه ای که 19 فروردین ماه با برخی معاونان و مسئولان حوزه فرهنگ و هنر داشت، در راستای ادامه اقداماتی که سال گذشته در حوزه ...