خانهسایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
تورم صفر درصدی یعنی هیچ قدمی این ماه برای خروج از رکود برنداشته ایم
توان تسهیلات دهی بانک ها در طول این سال ها در ایران به شدت کاهش یافته و باز این معنی را می دهد که مهمترین روش تأمین مالی در اقتصاد ایران روز به روز ضعیف تر و ناکارآمدتر شده است. آمارهای جدید را در اختیار ندارم اما حدس می زنم این روند در سال های گذشته حتی ضعیف تر هم شده است ادامه شیب نزولی نسبت اعتبارات بانک ها به تولید ناخالص ملی چه معنایی می دهد؟ یعنی اینکه سهم اعتبارات بانکی که باید در اختیار ...
روحانی: طرف مقابل باید تصمیم بگیرد
...> رییس جمهوری ابراز امیدواری کرد که در سال جدید در سایه الطاف پیامبر گرامی اسلام(ص) و در پرتو توجهات حضرت ولی عصر(عج) و بویژه در سایه توجهات خانم حضرت فاطمه زهرا(س) عطر کوثر سراسر زندگی ما را فراگیرد که اگر عطر کوثر زندگی ما را فرا گرفت، می توانیم همه مشکلات خود را برطرف نماییم و سالی مبارک را رقم بزنیم. وی ضمن تبریک مجدد سال نو به همه ایرانیان و همه کسانی که نوروز را گرامی می دارند، ابراز امیدواری کرد که در این سال که سال همدلی و همزبانی دولت و ملت است ،ما نیز بتوانیم خدمات بیشتر و شایسته تری به مردم بزرگ ایران ارایه کنیم. ...
روحانی: توافق قابل حصول است
فرا گرفت، می توانیم همه مشکلات خود را برطرف کنیم و سالی مبارک را رقم زنیم. وی ضمن تبریک دوباره سال نو به همه ایرانیان و همه کسانی که نوروز را گرامی می دارند، ابراز امیدواری کرد که در این سال که سال همدلی و همزبانی دولت و ملت است ،ما نیز بتوانیم خدمات بیشتر و شایسته تری به مردم بزرگ ایران ارائه کنیم. ...
همه جاده های اصلی کشور دارای پوشش آنتن تلفن همراه هستند
به گزارش بی باک، محمود واعظی ظهر شنبه در آئین افتتاح محمود واعظی ظهر ضمن تبریک به مناسبت سال 94 اظهار داشت: امسال توسط مقام معظم رهبری به نام سال دولت و ملت، همدلی و همزبانی نامگذاری شده است و امیدواریم با همکاری و همراهی ملت و دولت شاهد توسعه کشور در ابعاد مختلف باشیم. وی افزود: دولت متعلق به مردم است و این دولت هر چه کار دارد از این مردم است و با کمک و همراهی ملت می تواند کارهای ...
3 سناریو اقتصادی برای مذاکرات
علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی کشور در گفت وگویی درباره اقتصاد ایران سخن گفته و به موضوعات از جمله سناریو های دولت برای وضعیت اقتصاد ایران در مواجه به تحریم و رفع آن، آینده مذاکرات هسته ای، تورم، مالیات، صندوق توسعه ملی، راهکار کاهش اتکا درآمد نفت در بودجه و احتمال کسری بودجه سال آینده دولت اشاره کرده است. به گزارش تجارت فردا بخش هایی از این گفت وگو به شرح زیر است. *شواهد نشان ...
حضور وزیر اطلاعات در مناطق عملیاتی جنوب
.... وی ادامه داد: در هشت سال دفاع مقدس از نزدیک شاهد ایثار وشجاعت فرزندان عشایر این منطقه در دفاع از خاک وطن در برابر تجاوز دشمن بعثی بودیم. وزیر اطلاعات گفت: باید تلاش کنیم مشکلات شهرستان حمیدیه رفع شود و شاهد شکوفایی و آبادانی این شهرستان باشیم. وزیر اطلاعات همچنین با حضور در بهشت آباد اهواز به مزار سرداران شهید تقوی فر، هاشمی و دریساوی ادای احترام کرد و پس از ...
روایت ابتکار از واردات بنزین، پرآب شدن هامون، ارومیه، تخلفات شهرداری، احمدی نژاد و ...
. اما روی زمین را که می بینیم و می بینیم چه اتقاقی در خوزستان می افتد. باید رویکردهایمان تغییر کند تا متناسب با اتفاقاتی که در طبیعت می افتد پاسخ های لازم را داشته باشیم و بتوانیم مسایل را حل کنیم. نمی گوییم که توسعه متوقف شود بلکه توسعه بی رویه و بدون توجه به پایداری باید خودش را با محیط زیست تطبیق دهد و توسعه پایدار شود. طرح ها همه ارزیابی زیست محیطی انجام دهند، ملاحظات محیط زیست را اجرا ...
رخدادهای تلخ و شیرین سال 93 در کرمانشاه
فرماندهان قدیم و جدید سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه با حضور سردار حسین سلامی جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مسئولان لشکری و کشوری 20 خرداد ماه سال 93 برگزار شد. سردار بهمن ریحانی از یادگاران هشت سال دفاع مقدس که تا پیش از این به عنوان جانشین فرماندهی سپاه حضرت نبی اکرم (ص) استان کرمانشاه مشغول به خدمت بود، به عنوان فرمانده جدید منصوب شد. سردار محمدنظر عظیمی ...
چیدن هفت سین تحویل سال در مناطق عملیاتی با ندای یا زهرا
به گزارش خبرنگار مهر، امسال نیز مانند هر سال در لحظه تحویل سال بسیاری از مردم ایران ترجیح دادند، ناب ترین لحظه هر سال را نه در منزل که در مناطق عملیاتی و کنار شهدای هشت سال دفاع مقدس باشند تا شاید حضور در این مناطق که وجب به وجب آن به خوان پاک جوانان مومن و انقلابی ایران اسلامی آغشته است به زندگی یک ساله آنها برکت دهد. با وجود اینکه امسال، لحظه تحویل سال در نیمه های شب بود و شاید ...
چگونه می شود نامگذاری سال را تحقق بخشید
پایگاه خبری تحلیلی بویرنیوز (BoyerNews.com) : سیدعلی عباس محدث نوروز باستانی و عید فرخنده و میمون 1394 را که لبریز از برکات فاطمی و رحمتِ کوثر آل طاها است، به پیشگاه منجی عالم بشریت حضرت مهدی موعود(عج)، روح بلند و همیشه ناظر بنیانگذار کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) و شهدای همیشه شاهد هشت سال دفاع مقدس، رهبر معظم انقلاب، مردم فهیم و خردمند ایران اسلامی و همه خدمتگزاران این ...
مروری بر بزرگ ترین تخلفات مالی در 3 دهه اخیر
کرده است، به این معنا که مبالغی از بانک برداشت و برگردانده شده که حجم مجموع مبلغ این تراکنش ها 123میلیاردتومان است. به تعبیر رییس دادگاه، میانگین پولی که در این 10ماه از بانک خارج شده بود، یک میلیاردتومان بود. اختلاس شهرام جزایری شهرام جزایری عرب، تاجر و فعال اقتصادی در سال 1381 در 29سالگی و در جریان یکی از بزرگ ترین و جنجالی ترین پرونده های فساد اقتصادی ایران، بعد از انقلاب ...
حجت الاسلام غلامی: با موسیقی باید محتاط بود
آخر در این باره را چه کسی می زند؟ در روزهای پایانی سال 1393 برای یافتن برخی از پرسش ها درباره لغو کنسرت های موسیقی با حجت الاسلام رضا غلامی رئیس مرکز پژوهش های صدرا هم صحبت شدیم تا نکته های فقهی لغو کنسرت های موسیقی را از او جویا شویم. در ادامه بخش نخست این گفت وگو را می خوانید. تسنیم: برآورد خود از نوع نگاه فرهنگ اسلامی به مسأله موسیقی را تبیین بفرمائید. مولفه های اساسی و ...
نقد مسعود فراستی بر فیلم هامون/1368
عنوان یک هستی با ناخودآگاه جامعه به عنوان هستی دیگری که به آن پیوسته است، اما در حقیقت یک مفهوم مجرد نیز هست، اشتباه می گیرد. از این روست که به ناخودآگاه جمعی ما نسبت می دهد، در رفتارهای خودآگاه یا ناخودآگاه فردی شخصیت هایش نمایش می دهد. بدین ترتیب جامعه و یک قشر خاص آن، خودآگاه و ناخودآگاه جمعی و فردی را، همه را از هویت تهی می سازد. فیلم هامون، ظاهرا انتقادی است بر گذشته برخی از روشنفکران ...
مخاطب اصلی نام گذاری سال ها کیست؟
چشم انداز نام گذاری سال توسط مردم با اندکی توجه به محتوای نام های سال در ابتدای هر بهار، متوجه می شویم که تأکید بیشتر مقام معظم رهبری برای قوی شدن ملت ایران و نقشه ی کلی به سمت اقتدار ملی در دو حوزه ی اقتصادی و فرهنگی است؛ به گونه ای که در سال 1393 ایشان این دو مؤلفه را در کنار هم قرار دادند؛ یعنی سال اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی . اما برای تحقق این نام گذاری ها یا چشم ...
تاکید وزیر اطلاعات بر قدردانی از یادمان شهدا
مردم این استان به ویژه عشایر عرب در دوران دفاع مقدس، گفت: عشایر عرب خوزستان، همیشه در کنار نظام جمهوری اسلامی بوده اند و از آرمان های نظام دفاع کرده اند. وی در ادامه با بیان نگاه ویژه مقام معظم رهبری و دولت یازدهم به توسعه پایدار استان خوزستان گفت: دولت نیز، افزایش مشارکت مردم در تامین امنیت را در دستور کار خود قرار داده است. در ادامه سه تن از سران قبائل خوزستان، به بیان مشکلات شهرستان های آبادان و خرمشهر پرداختند. وزیر اطلاعات نیز در این دیدار، به زبان عربی به بیان خاطرات خود از سال های حضور در استان خوزستان به ویژه شهرستان آبادان پرداخت. ...
پیام اوباما به مناسبت ایام البیض و سیزده بدر!
مناسبت آغاز ایام البیض مایلم در این روز باشکوه که روز گریه به درگاه خدای بزرگ و به آرامش رسیدن با استفاده از مذهب است، به شما مردم خداجوی ایران تبریک بگویم. من هر سال در این ایام به همراه خانواده به کلیسا می روم و برای همه مردم در دنیا دعا می کنم. برای آنکه همه در صلح و آرامش باشند و خشونت و بی رحمی در دنیا وجود نداشته باشد. من به عنوان رئیس جمهور کشوری که با خشونت و استبداد مخالف است و ...
جدایی یونسی از بدنه دولت می تواند حفظ حرمت شعار اعتدال باشد /عدم تحقق سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در ...
ویژه خود در بدنه مسئولیتی بکند. در جاده خاکی زدن های علی یونسی در چند سال اخیر و مواضع غیرقابل قبول این فرد با اصول اسلام و انقلاب در زمان های متعدد، حاکی از آن است که ادامه حضور یونسی در کنار رئیس جمهور، دولت یازدهم را از اعتدال دور می سازد، یونسی بارها چه در زمان حضورش در وزارت اطلاعات و چه اکنون در سمت دستیار ویژه رئیس جمهور در اقوام و ملیت ها، خط فکری او را بر همگان مشخص ساخته است ...
زوایای پنهان اهمیت کشاورزی برای کشور/پشت پرده زمزمه های شوم کشاورزی
می کنند در حالی که واقعیت اینگونه نیست. در مقطعی که به اصطلاح "نهضت سد سازی" در ایران با پول نفت فرا گیر شد و دهها سد بزرگ و کوچک ساخته شد همه از این سدها به عنوان پشتیبانی از کشاورزی و تأمین آب مورد نیاز بخش به جهت تحقق شعار "کشاورزی محور توسعه"در برنامه های توسعه آن زمان یاد می کردند. هزاران میلیارد ریال نیز در این راه هزینه شد. سدها یکی پس از دیگر در حجم ها و انواع مختلف در جای جای ...
سیر تطور گفتمانی تشکل مادر
تدبیر و اطمینان به اسلام و جامعه و محرومان کمک می کنند و متعهدان صاحب نظر و متفکران درد آشنا در پناه این اصل، نه تنها از ابراز رأی نمی هراسند بلکه آن را وظیفه اسلامی و انقلابی خود به حساب می آورند. (همان ص 143) بدین ترتیب مجمع روحانیون برخلاف امروز که مشروعیت را از مردم می داند، مشروعیت همه ارکان و دستگاه ها را از ولایت فقیه می دانست و آن را، هم ستون دیانت و مظهر ایمان و هم مظهر اراده ملت معرفی ...
رونق پایدار، افزایش صادرات غیرنفتی و ایجاد فرصت های جدید شغلی؛ سه هدف دولت در سال جدید
بویژه در کلانشهر ها، قدم های خوبی برداشته شده، اما همچنان به کمک همدیگر این قدم ها را باید با سرعت بیشتر ادامه دهیم. مردم عزیز ایران! سال جدید، سال انتخابات است باید فضای بهتری را برای فعالیت احزاب بوجود آوریم، آستانه تحمل را بالا تر ببریم، سربلندی این ملت را به رخ بدخواهان بکشیم. به همه نشان دهیم که افکار مختلف را ما تحمل می کنیم. دست به دست هم دهیم، مجلسی را بسازیم که شایسته ...
ارزیابی توان تحریمی ایران در مقابله با کشورهای غربی
به گزارش خبرنگار اخبار داخلی دفاع پرس، زهرا سلیمانی پور، کارشناس ارشد روابط بین الملل در یادداشت اختصاصی برای دفاع پرس نوشت: حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی چندی قبل در سی و هفتمین سالگرد قیام خونین تبریز، در دیدار مردم آذربایجان شرقی در خصوص مسئله تحریم ها با تأکید بر لزوم استفاده از ظرفیت های بسیار بالای جوانان بخصوص دانشجویان بسیجی، در مسائل کشور و پیشبرد اهداف انقلاب ...
دولت تدبیر و امید ، همراه و همدل با مردم
...، افزود: اخیرا طی توافق نامه ای، آنها متعهد شدند تا ساخت هتل را در شهرهای قم، اصفهان و شیراز نیز انجام دهند. * - حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمود علوی وزیر اطلاعات در نشست سران و معتمدان عشایر عرب و بختیاری خوزستان گفت: امنیت اقتصادی زیربنا و اساس توسعه پایدار کشور است و باید به عنوان یک وظیفه دینی و ملی از همه مولفه ها برای مشارکت بیشتر مردم در امور اقتصادی استفاده کرد. وی ...
هفت سین از کجا آمد!؟
انسانیت است تا با معرفتی نو به باطن معنوی این اشیاء بنگرد و رستگاری را برای خود و همه مردمان سر زمین به ارمغان آوردند. حافظ چه آتشی است کز سوز آه تو افتاده ز ملائک هفت آسمان خروش از سفره نیرو و توان می گیریم و می خواهیم سال جدید را با افکار نو و اندیشه تازه شروع کنیم. بهاری باشیم، بهارانه رفتار کنیم و بهار گونه زندگی کنیم. این سفره روحانی با انسانی که پس از خانه تکانی دل از خاک به ...
آذربایجان شرقی در سالی که گذشت/ امید به شکوفایی افزونتر شده است
اسماعیل جبارزاده استاندار آذربایجان شرقی در پیام نوروزی خود به مردم این استان با بیان این که سال 93 را در حالی آغاز می کنیم که رهبر معظم انقلاب، اقتصاد مقاومتی را راه نجات از بحران ها اعلام کرده اند، تاکید کرد: ما نیز به عنوان نماینده دولت تدبیر و امید، تمام ساز و کارهای لازم برای این حرکت بزرگ را فراهم کرده ایم. با آغاز تعطیلات نوروزی هرچند آذربایجان شرقی به دلیل شرایط آب و هوایی و ...
پاسخ هاشمی به سئوال سرنوشت انقلاب چه می شود؟
مصاحبه مهم و خواندنی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ سرنوشت انقلاب چه می شود؟ آیت الله هاشمی رفسنجانی پاسخ می دهد: اشتباهاتی در عملکرد می بینم ولی اصل نظام و خدمت به نظام را لازم می دانم این نظام با همه مشکلاتی که دارد، بهترین شکل حکومت در نظام های منطقه وحتی جهان است/کسی مناسب تر از آیت الله خامنه ای نبود. الان هم همین است./ممکن است شرایط به گونه ای بود که اگر مدیریت می شد، جنگ نمی شد/اشتباهاتی در عملکرد می بینم /اکثریت مردم این وضع را قبول ندارند. مردم اصول انقلاب را قبول دارند، سیاسی کاری های مجلس را قبول ندارند، ناعدالتی های قوه قضائیه را قبول ندارند. اشکالاتی به دولت داشتند و نسبت به همین دولت هم دارند/الان بعضی از مجلسی ها و دوستانشان نگران شدند. شخصی در قوه قضائیه روزنامه ها را جمع کرده و گفته که حق ندارید اسم فلانی را ببرید. گویا آقای دعایی در آن جلسه عصبانی شده بود. گفتند حق ندارید تصویر و اسم فلانی و آنهایی را که در فتنه محکوم شدند، بیاورید. گفته بودند که اگر این کار را بکنید، می بندیم. آقای دعایی بلند شد و گفت: اولاً نمی توانید این کار را بکنید و ثانیاً چرا این گونه می کنید؟/اگر ما افراطی های کشورمان را مهار نمی کردیم، بعضی ها از تکفیری ها کم نداشتند/نبریک مرگ ملک عبدالله اوج نگاه افراطی است. متاسفانه مصالح نظام و جهان اسلام را فدای کینه های خود می کنند. در آستانه یوم الله 22 بهمن و در سی و هفتمین بهار آزادی، هفته گذشته بخش اول مصاحبه اختصاصی روزنامه جمهوری اسلامی با آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره ضرورت انقلاب و مسیری که تاکنون پیموده است در این روزنامه به چاپ رسید. بخش دوم و پایانی این مصاحبه که در جلسه ای دیگر انجام شد را این روزنامه در شماره روز یک شنبه 26 بهمن منتشر کرده که نظر به اهمیت آن از سوی جماران عینا در پی می آید: اکنون که توفیق ارائه این قسمت از مصاحبه نصیب شده است، لازم میدانیم توجه خوانندگان محترم را به این نکته جلب نمائیم که مطالب مطرح شده در این مصاحبه، انعکاس ابهامات و سئوالاتی است که این روزها در اذهان بسیاری از مردم حتی در حوزه و دانشگاه وجود دارند. در مواجهه با این قبیل سئوالات و ابهامات، یک راه اینست که از کنار آنها عبور کنیم و هیچگونه تلاشی برای پاسخ دادن به آنها و ابهام زدایی از آنها به عمل نیاوریم و راه دیگر اینست که به سراغ کسانی برویم که با تمام وجود برای پا گرفتن انقلاب اسلامی و پیروزی آن تلاش کردند، در معماری نظام حکومتی برخاسته از آن سهم قابل ملاحظه ای داشتند و در نشیب و فرازهای طی شده در بیش از سه دهه و نیم که از عمر این انقلاب و این نظام گذشته است همواره حضوری موثر داشتند. روزنامه جمهوری اسلامی، راه دوم را به این دلیل ترجیح میدهد که اطمینان دارد برای تمام این سئوال ها و ابهامات پاسخ های قانع کننده و توضیحات روشنگری وجود دارد و مسکوت گذاشتن آنها نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه بر سئوالات و ابهامات خواهد افزود. انتخاب آیت الله هاشمی رفسنجانی برای مطرح ساختن این سئوالات و ابهامات با ایشان به این دلیل است که ایشان بطور کامل از ویژگی های لازم برای ابهام زدائی و پاسخ گوئی به سئوالات برخوردارند و با اشرافی که به دلیل حضور در تمام مراحل انقلاب و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی و مسیر طی شده تا امروز داشته و دارند می توانند در این زمینه به بهترین وجه اظهارنظر کنند. این واقعیت، در همین مصاحبه کاملاً مشهود است و شما که آن را میخوانید نیز به همین نتیجه خواهید رسید. برخی نکات مهم که در مصاحبه آمده عبارتند از: * این نظام با همه مشکلاتی که دارد، بهترین شکل حکومت در نظام های منطقه وحتی جهان است * بنی صدر، معجونی بود که صد بار مستبدتر از همه کسانی است که در ذهن شماست. اصلاً در مسائل مشورت پذیر نبود. او با واسطه به امام رسانده بود که من 53 درصد رای دارم و رای شما 47 درصد است و نمی توانید به من امر کنید * آنچه من میفهمم اینست که الآن مصلحت اینست که این نظام را حفظ کنیم و راهش انتخابات در محدوده قانون و نظام است * من، عقیده جدی دارم و اگر نداشتم در این نظام کار نمی کردم. ما که اهل بیتی هستیم و ولایت داریم در این مکتب، می توانیم در کشوری مثل ایران برای گسترش دین کار کنیم * همین الآن هم با همه این عیب هائی که در ذهن شماست، در تمام منطقه مستقل ترین کشور هستیم و پیشرفت هم کردیم * نباید ضرورت انقلاب را منکر شویم و نباید موفقیت انقلاب را منکر شویم ولی نباید خود شیفته شویم و باید به عملکرد خود انتقاد داشته باشیم تا بهتر شود * اگر ما افراطی های کشورمان را مهار نمی کردیم، بعضی ها از تکفیری ها کم نداشتند. اینک توجه شما را به متن این مصاحبه جلب می نمائیم. * بسم الله الرحمن الرحیم، از جناب عالی تشکر می کنم که اجازه داده اید باعث زحمت دوباره شویم و مصاحبه را به مناسبت دهه فجر ادامه دهیم، ضمن اینکه دهه فجر را خدمت جناب عالی تبریک عرض می کنم. در جلسه گذشته بحث ها یک مقدار طولانی شد. درباره اصل ماجرای انقلاب و اینکه اصولی و درست بود و پشیمان نیستیم، صحبت شد که بیانات حضرت عالی خیلی مستوفی، مستدل و خوب بود. سوالات همان جلسه را صریح تر مطرح می کنیم. * یکی اینکه اصلاً ضرورتی داشت که ما انقلاب کنیم یا نه؟ سوال دوم اینکه آیا انقلاب مسیرش را درست رفت یا نه؟ - بله، امروز می خواهیم سوالات بیشتری مطرح کنیم و به همین دلیل قاعدتاً اگر جواب ها مختصرتر باشد، به همه سوال ها می رسیم و همه مطالبی که آقایان در نظر دارند، مطرح می شود. * بسم الله الرحمن الرحیم. من هم مجدداً از حضور حضرت عالی تشکر می کنم و به سهم خودم دهه فجر را تبریک عرض می کنم. آنچه در جلسه قبل مطرح شد، چهار محور بود. یکی ناظر به جهات ثبوتی انقلاب و ضرورت آن بود، مرحله دوم از منظر اثباتی بود که آیا شرایط اقتضا می کرد یا نه؟ منظر سوم این بود که آیا راه را درست طی کرده ایم یا نه؟ حضرت عالی هم مستوفی بحث فرمودید. یک محور دیگر مانده که من آن را با توضیحی مطرح می کنم. همان گونه که آن جلسه هم عرض کردم، معنای این سوالات لزوماً این نیست که ما هم چنین اشکالاتی داریم. محور چهارم این است که با توجه به این همه هزینه ای که تاکنون از نظر مادی و معنوی، هم برای بقا و هم برای حصول انقلاب صورت گرفته، واقعاً بین دستاوردها و هزینه هایی که شده، تناسبی برقرار هست یا نه؟ به عبارت دیگر واقعاً صرف می کرد که انقلاب صورت بگیرد؟ مخصوصاً در سال های اخیر، برخی ها با پرسش هایی مواجه شده اند و پس از مقایسه آنچه که قبل از انقلاب بوده و بعد از انقلاب شده و یا مقایسه جامعه ما و دیگر جوامع، این سوال به صورت جدی برایشان مطرح است. از این نظر آیا هزینه ها ی مادی و معنوی که تاکنون شده، در راستای اهداف انقلاب بود؟ وضعی که اینک در آن قرار داریم، وضعی که به فرض اگر انقلاب نمی شد، در ایران بود و وضع آینده در این پرسش نهفته است. چون بعضی ها می گویند: اگر انقلاب نمی شد، به هر حال کشوری بود ولو با یک رژیم نامشروع و رژیم پهلوی هم برای بقای خودش خدماتی ارایه می داد. یعنی این گونه نبود که بایستد و برای آینده کاری نکند. در وضع فعلی و از نظر اقتصاد، معیشت، فرهنگ، فساد اجتماعی و سیاسی هم مسایلی مطرح شده است. به هر حال سیستمی را طراحی کردیم که براساس آن هشت سال سرنوشت یک کشور و فرصت هایی را که خیلی ارزشمند بوده، در اختیار یک جریان یا شخصی قرار گرفت و همه گونه هم حمایت شد. این هشت سال خوب یا بد که خیلی بد بود گذشت. برای مردم مساله جایگاه روحانیت و ارزش های دینی مهم است و این دغدغه ها، در وجود کسانی است که به این انقلاب تعلق خاطر دارند و در این کشور زحمت کشیده اند. حضرت عالی و امثال حضرت عالی مبارزه کردید و زحمت کشیدید، ولی همه مردم این انقلاب را دوست دارند. الان که در یک فضای صمیمی داریم بحث می کنیم، آیا بین دستاوردهایی که داریم و هزینه هایی که شده و ذهنیتی که نسبت به دین، مذهب، حکومت دینی و دیدگاه ها و شخصیت حضرت امام، وجود دارد، تناسبی هست؟ درست است که الان بلندگو دست کسانی هست که ممکن است خودشان مسبب این وضعیت باشند و همیشه از خوبی ها می گویند و انگار هیچ عیبی نداریم. اما اینها واقعیت های اجتماعی نیست. نگرانی اصلی ما این است که اگر این روند ادامه پیدا کند، واقعاً سرنوشت این انقلاب چه می شود؟ اگر یک سرنوشت مبهم جلوی چشمان ما باشد، واقعاً می ارزید چنین انقلابی صورت بگیرد؟ ممکن است بفرمایید که همه اینها را پیش بینی نمی کردیم و بعدها در عمل اتفاق افتاد و باید از انقلاب دفاع کنیم که من این را قبول دارم. ولی اگر واقعاً شرایط مشابهی در یک کشور و در یک جامعه دیگر بوجود بیاید، آیا حضرت عالی انقلابی را که در ایران واقع شد، تجویز می فرمایید؟ هاشمی رفسنجانی - -بسم الله الرحمن الرحیم، اولاً من از کلیت انقلاب و اهداف متعالی آن دفاع می کنم. ثانیاً نمی خواهم از همه اتفاقاتی که افتاده، دفاع کنم. از همان روز اول هم نسبت به بعضی از مسایل انتقاد داشتیم. وقتی انقلاب شروع شد و ما پیروز شدیم، انتقاد داشتیم که مشخص شده و در تاریخ ثبت است. پس من این گونه فکر نمی کنم که همه آنچه را که عمل شده، درست بود. کارهای بدی هم انجام گرفته است. اولین سوال شما این است که با این هزینه هایی که دادیم، آیا می ارزید انقلاب کنیم یا نه؟ جواب این است که اولاً معلوم نیست انسان همیشه فکر کند که این هزینه ها پیش می آید و ثانیاً احتمالش داده می شد. به هر حال هر کس در هر جا انقلاب می کند، اتفاقاتی به دنبال خواهد داشت. حتی وقتی که پیامبر(ص) آمدند و دین اسلام را آوردند، ادیان دیگر بودند و مردم هم دنبال دینشان بودند. معلوم است که از این اتفاقات می افتد و این نمی شود که انسانی بیاید جامعه ای را دگرگون کند و فکر کند که همه دنبالش می آیند. حتماً عده ای مخالفت می کنند و جنگ و دعوا می شود. در تاریخ اسلام می خوانیم که پیامبر(ص) بعد از حضورشان چقدر جنگ کردند و چقدر کشته در آن زمان در آن منطقه کوچک پیش آمد! آیا می ارزید که این کار را بکنند؟ مگر خود حضرت علی(ع) که آمدند و خلافت را قبول کردند علم غیب ایشان را ندیده می گیریم جنگ جمل، جنگ نهروان و جنگ صفین پیش نیامد؟ اتفاقاً همین، سوالی بود که ده نفر از بهترین شخصیت های آن روز شیعه از حضرت علی(ع) که حالت استیضاح هم داشت، کردند و گفتند که چرا این گونه شد و چرا شما این کار را کردید؟ چرا خلافت را به دیگران واگذار کردید و الان آمدید و شرایط این گونه را تحویل گرفتید و این همه خسارت به بار آمد؟ جوابی که حضرت دادند، بسیار عقلانی و با توجه به مجموعه شرایط بود و بنا شد که آن ده نفر به نمازهای جمعه بروند و مسایل را بگویند. در همین انقلاب، ما که نمی خواستیم با کشور همسایه خود بجنگیم، ولی پیش آمد. ممکن است شرایط به گونه ای بود که اگر مدیریت می شد، جنگ نمی شد. البته شواهد و اسناد تاریخی که بعدها دیدیم، تاکید می کنند که تحمیل کردن جنگ بر ایران حتمی بود. به هر حال جنگیدیم و 8 سال خسارت های فراوان دادیم، مخصوصاً بهترین جوانان کشور را از دست دادیم. اما مقدمه ای شد برای اینکه صدام و حزب بعث از منطقه کَنده شوند. صدام و حزب بعث موجود خطرناکی بودند و ممکن بود همه منطقه را به دردسر بیندازند. اینکه الان بگوییم می ارزید یا نه؟ معنایش این است که هر کاری انسان بکند و در مسیر آن مشکلاتی پیش بیاید، این سوال پیش می آید که آیا می ارزید ما این کار را بکنیم؟ در زمان مبارزه محاسباتی می شد که با آن محاسبات، علیه رژیم پهلوی مبارزه می کردیم و به زندان می رفتیم. حتماً در مراحل مختلف، آن هم در کاری به بزرگی انقلاب اشتباهاتی شده که باید با واقع بینی اشتباهات را بگوییم. من در اصل کار و ضرورت اثرات انقلاب شکّی ندارم. نظام شاهنشاهی را برانداختیم. این را همه می پذیرند که اصلاً نظام شاهنشاهی غلط است و بشر نمی تواند با آن نظام زندگی کند. مگر نظم سلطنتی مثل انگلیس که شاه فقط الگویی برای کار و تشریفاتی است. اما حکومت سلطنتی مساله واقعاً خطرناک است و قانون آن در این شرایط دنیا اصلاً معنایی ندارد. بعد از پیروزی نظام را محکم کردیم. یعنی از روز اول درست کار کردیم تا پایه انقلاب محکم شود. در طول این 35 سال اتفاقاتی افتاد که مربوط به عملکرد است. فکر می کنم حرف های شما هم درباره عملکرد باشد. بله اشتباهاتی در عملکرد می بینم و شاید در هیچ موردی هم ساکت نبودم و خودم دنبال آن بودم و راضی هم نبودم. ولی اصل نظام و خدمت به نظام را لازم می دانم و هنوز هم لازم می دانم. این نظام با همه این مشکلاتی که دارد، بهترین شکل حکومت در نظام های منطقه ای و حتی جهان اسلام است. البته جایی مثل ایران و با این ویژگی ها و با عقاید تشیع پیدا نمی کنید. ما شیعه هستیم و نمی خواهیم مذهب خود را ندیده بگیریم. بالاخره توانستیم حکومتی در این زمان و در بهترین جای منطقه که ایران است، شکل دهیم که مردمش از اول علاقه مند به اهل بیت(ع) بودند. روشن است که اساس کار درست است. یکی یکی عملکردها را بگویید تا درباره آنها بحث کنیم. * به هر حال سیستمی درست کردیم که قانون اساسی دارد. اما گاهی گفته می شود قانون اساسی یک اصل بیشتر ندارد و آن اصل چهار است که تفسیر اصل آن را به دست فقهایی که منصوب هستند، سپردیم. فعلاً کاری به جهات شرعی و غیرشرعی آن نداریم، اما الان ضمانت اجرایی کامل این قوانین، به یک جایگاه و یک نفر بر می گردد. بحث سر مشروعیت و عدم مشروعیت نیست. بحث سر این است که بازده این نحوه سیستم و این قانونگذاری در مقایسه با نظامی که قبلاً بود، چگونه است؟ در گذشته هم قانون بود، اما التزام به قانون نبود. می دانیم که بسیاری از قوانین سابق را بعد از انقلاب تجدیدنظر کردیم و دیدیم همان قانون قبلی درست بود و دوباره برگشتیم. هاشمی رفسنجانی - شما می گویید که اگر یک نفر همه اختیارات را داشته باشد و جوابگو هم نباشد، انحراف از قانون است. اما در ساختار ما چنین نیست. سازمان ما خوب طراحی شده است. یعنی طراحی اش این گونه بود که 80 نفر از مجتهدان عادل که دارای همه شرایط هستند و مردم آنها را انتخاب کردند، در خبرگان برای انتخاب و نظارت بر رهبری حضور دارند. اولاً می خواستیم حق مردم را محفوظ نگه داریم که حفظ کردیم. چون مردم نمایندگان خبرگان را انتخاب می کنند. یعنی اینها نماینده افکار مردم هستند و مثل نمایندگان مجلس، باید افکار مردم را منعکس کنند و اگر این کار را نکنند، در مقابل مردم مسوول هستند. سازمان درستی را تنظیم کردیم تا انسانی را با آن شرایط انتخاب کنند. حتی در قانونی که همین خبرگان نوشتند، راه عزل هم آمده است. وظیفه خبرگان مشخص است. کمیسیون تحقیق درست کردند. کمیسیون تحقیق متشکل از ده نفر از فحول علماست که باید دایماً عملکرد رهبری و سازمان های مربوط به ایشان را زیرنظر بگیرند و به خبرگان گزارش بدهند. یا آنها را به خبرگان دعوت کنند که بیایند و جواب بدهند. ما الان یک بند یک صفحه ای در آیین نامه خبرگان داریم و قانون است که چگونه به این موضوع رسیدگی کنیم. اگر می گویید سازماندهی خوب نشده است، من معتقدم سازماندهی، خیلی خوب شده است. اینکه یک نفر این گونه داشته باشیم، این برای ایران و با مبانی تشیع که ما به آنها معتقد هستیم، تازگی ندارد. نظام ولایی نظر همه فقهاست. البته بعضی ها قبول ندارند و محدود به امور حسبیه می دانند. آیت الله منتظری بهترین و مفصل ترین کتاب ها را درباره ولایت فقیه نوشت. قبلاً هم گفتم در پیش نویس قانون نبود و خود آیت الله منتظری آورد. ایشان رئیس خبرگان بود و این را در دستور آورد و دفاع کردند و تصویب شد. من این را قبول دارم و اگر به مقتضیات آنچه که نوشتیم و قانون قطعی است، عمل شود، بسیار خوب است. یعنی جایی باشد که براساس عدالت، تقوا، مدیریت و همان شرط هایی که در قانون آمده، از شرایط رهبری مواظبت کند تا مقبول باشد و مردم هم او را قبول داشته باشند. این است که می گوییم فصل الخطاب و ضامن عدالت و خیلی چیزهاست و اگر انحراف پیدا شود، این مسایل هم می تواند اتفاق بیفتد. * چیزی که خیلی مهم است، این است که این تئوری پردازی ها در عمل هم درست جواب بدهد. اگر چنین تئوری پردازی هایی بشود و نظریه های خیلی خوبی مطرح شود و روی کاغذ هم بیاید و به عنوان قانون هم مطرح شود، ولی در میدان عمل این امکان وجود داشته باشد که به قوانین عمل نشود و آب از آب تکان نخورد و مملکت به یک طرف دیگر، غیر از آن طرفی که قانون در نظر گرفته، برود، در آنجا چه باید کرد؟ هاشمی رفسنجانی - - هرکار مثبتی که در دنیا بشود، احتمال انحراف در آن پیش می آید. همه کارهای اجتماعی بشر این گونه است. حتی دینی که می آید، اتفاقاتی می افتد، ظلم هایی می شود و جنگ هایی اتفاق می افتد. اگر غیر از این بود که خداوند چنین انسانی را خلق نمی کرد. یعنی همان حرف ملائکه می شد که چرا می خواهید انسان خلق کنید؟! در بشر این گونه، هرکاری کنید، این اتفاق می افتد و احتمالش هست. البته پیش بینی حراست آن هم می شود و در اینجا هم پیش بینی هم شده است. یعنی کاملاً با تجربه پیش بینی شده بود و می بایست درست عمل می شد، همان موقع برای غیر از امام(ره)، شورای پنج نفری در قانون اساسی بود. البته شاید مدیریتش ضعیف می شد، ولی اطمینانش بیشتر بود و ما هم که گرداننده بودیم، به شورا رسیدیم و سه نفر را معرفی کردیم. درست هم انتخاب کردیم. آیت الله خامنه ای، آیت الله موسوی اردبیلی و آیت الله مشکینی بودند. گفتیم اینها شورا باشند و به مجلس خبرگان آوردیم، اول موضوع رهبری فردی یا شورایی بودن مطرح شد و آیت الله خامنه ای از رهبری شورایی حمایت کردند و من هم وقت خواسته بودم که نوبت نرسید و رهبری فردی با اکثریت رای آورد. وقتی فردی رای آورد، نوبت به انتخاب فرد رسید. خودم را می گویم و شاید نظر همه کسانی که رای دادند همین باشد، که کسی مناسب تر از آیت الله خامنه ای نبود. الان هم همین است. من همین مقدار جواب سوال شما را می دهم و شما هم جواب سوال مرا بدهید که اگر فردا آیت الله خامنه ای نباشد، چه کسی را دارید که به عهده بگیرد و مثل ایشان سابقه انقلابی، اجتهاد و آشنایی با همه شرایط کشور و جهان داشته باشند، به خصوص نیروهای مسلح را خوب بشناسند. * اشکال ما همین جاست. همه ما برای سلامتی ایشان دعا می کنیم. اشکال ما همین است که خدای نخواسته اگر مشکلی برای ایشان به وجود بیاید، سرنوشت این نظام اسلامی و نظام ولایت فقیه با این قانون اساسی، می خواهد به دست چه کسی سپرده شود؟ هاشمی رفسنجانی - من می گویم کاری که کردیم، در زمان خودش کار درستی بود. اینکه به دست چه کسی می افتد، یک نگرانی برحق است. امّا اگر اشکالی هست، در عملکرد خبرگان است. اگر خبرگان به وظیفه خودشان درست عمل کنند، در صورت نبودن یک فرد مناسب حتماً می توانند شورایی کنند. چون قانون شوراشدن هم باز است. شاید در آینده بدون شورا نتوانند کار درستی انجام بدهند. البته این کار تا حدودی به مردم هم بر می گردد، چون اگر مردم نمایندگان خود را درست انتخاب کنند، می توان امیدوار بود. اتفاق بد در مجلس و هر جای دیگر که مردم بد انتخاب کنند، می افتد. در دنیا هم می افتد. اصلاً شما جایی را پیدا نمی کنید که در عبور از همه گردنه های مشکل، کاملاً درست عمل کرده باشند. * همانطور که می فرمائید نظام های سیاسی مشکلاتی در عمل پیدا می کنند. ولی در برابر مشکلاتی که پیدا می شود، سعی می کنند نظام را بازسازی کنند. الان 25 سال از بازنگری قانون اساسی گذشته است. حتماً این ساختار یک مشکلاتی دارد که در عمل خودش را نشان می دهد. من دو مثال می زنم، در همان شورای بازنگری قانون اساسی، طرحی آورده شد که به طرح توقیت معروف شد که رهبری ده ساله باشد و بعد از ده سال مجلس خبرگان بنشیند و عملکرد را بررسی کند و اگر تایید شد، تمدید کند و اگر نخواست، کس دیگری را انتخاب کند. یا طرح دیگری به نام نظارت بر عملکرد رهبری آورده شد که آن موقع تقریباً جناح چپ مخالفت کردند و به نتیجه نرسید و در قانون اساسی در همین حد تصویب شد که نظارت بر بقای شرایط باشد. یعنی نظارت در حدی باشد که بگویند شرایط در رهبری باقی است. لذا الان استدلال می کنند و می گویند که مجلس خبرگان اصلاً حق نظارت بر عملکرد ندارد و فقط نظارت بر بقای شرایط است. هاشمی رفسنجانی - این حرف ها کم لطفی به نظام و ظلم به قانون اساسی، رهبری و مقام ولایت فقیه است. * لازمه نظارت بر شرایط این است که نظارت بر عملکرد صورت بگیرد. عرضم این است که اگر آن طرح در شورای بازنگری تصویب می شد، الان دیگر کسی نمی توانست استدلال کند که با این قانون اساسی شما نمی توانید بر رهبری نظارت کنید. اگر در ساختارمان مشکلاتی می بینیم، نباید مقاومت کنیم و به دنبال بازسازی ساختار نباشیم. سوال من این است که حضرت عالی همه مشکلات را مربوط به عملکرد می دانید؟ هاشمی رفسنجانی - همه مربوط به عملکرد است. * یعنی در ساختار هیچ مشکلی نمی بینید؟ هاشمی رفسنجانی - همین را که الان شما مثال زدید، یعنی رهبری ده سال باشد، رای نیارود. خود آیت الله خامنه ای از کسانی بود که به من گفتند: من احساس خفقان می کنم که انسان بخواهد برای همیشه بماند و مردم هم هیچ چاره ای نداشته باشند. مخالف بودند و خیلی ها هم مخالف بودند و بحث کردیم. اما موقت بودن زمان رهبری رای نیاورد. در جمعی رای نیاورد که نخبه های آن روز بودند و امام آنها را انتخاب کرده بودند که این کار را بکنند. * در واقع جامعه مدرسین آن نامه را نوشت و بحث شورا تحت تاثیر قرار گرفت. هاشمی رفسنجانی - بالاخره امام آن کار را کردند. بهترین فرد هم بود که ایشان انتخاب کنند. اگر به خودمان واگذار می شد که خیلی مشکل بود. ما جایگزین امام را خوب و درست کردیم. آن را درست کردیم که مجلس خبرگان این کار را بکند و مجلس خبرگان هم کرد و قانون شد. یعنی الان قانون داریم. آیین نامه را بخوانید. اولین اشکالی که هیات تحقیق در شرایط رهبری ببیند، باید گزارش دهد. اینکه چگونه جلسه تشکیل می دهد و چکار می کند، به طور مفصل آمده است. اینهایی که این حرف را می زنند، از روی عدم آگاهی می زنند. اگر به قوانین خبرگان عمل کنیم، هیچ مشکلی نداریم و بن بستی در کار نیست. خبرگان قانونی گذراندند که هر یک سازمان های زیر نظر رهبری که از آنها خواسته شده باید در هر اجلاس گزارش بدهند و ده سوال از آنها بشود و جواب بدهند. رهبری هم اشکالی به آن نگرفتند. بعد ها دعوت کردیم که بیایند. مثلاً گفتیم که رئیس سازمان صداوسیما بیاید. بعد از مدتی گفتند که ما نمی آییم. به همه گفتیم که بیایند که هیچ کدام نیامدند. در آخر یک مورد آسان پیدا کردیم و گفتیم که رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه بیاید. در ابتدا همه خوشحال می شدند، اما وقتی موعد می شد، نمی آمدند. رئیس شورای ائمه جمعه هم نیامد. خودم رئیس مجمع بودم و رفتم گزارش مجمع را دادم و گفتم که سوالات خود را مطرح کنند تا قانون اجرا شود. وقتی که اجرا شد، به آیت الله طبسی که قبلاً خوشحال شده بود و می گفت که ما هم می آییم و گزارش می دهیم، گفتیم که دفعه بعد شما بیایید. ایشان هم خواست بیاید که یک دفعه گفت: من نمی آیم و راضی نیستم. رهبری هم گفته بودند هرکسی که خودش داوطلب باشد، می تواند بیاید. * وقتی مشکل انتخابات پیش آمده بود، حضرت عالی فرمودید افغانستان یک لویی جرگه دارد که مشکلش را حل می کند. اما در داخل کشور ما هر مشکلی که پیش آمد، پیچیدگی اش بیشتر شد. نتیجه این شد که چند نفر حضرت عالی را ردّ صلاحیت کنند. یک مملکت را به دست شخصی بدهند که برای شهرداری یک شهر کوچک هم مناسب نیست. او را تایید صلاحیت و حضرت عالی را ردّ صلاحیت می کنند. هاشمی رفسنجانی - من از درستی ساختار می گویم و شما به عملکرد اشکال می گیرید. مگر قوانین قرآن آسمانی نیست؟ آیا همین الان در عمل به آنهایی که مسلم هستند، تخلف نمی شود؟ آیا در دین خودمان و بین معتقدین همه یکسان هستند؟ حرف ملائکه را به یاد آورید که به خدا می زدند. خداوند بشری ساخته که به او عقل داده و شیطان را هم در وجودش گذاشته که گاهی شیطان و گاهی عقل غلبه می کند. * فرمایش شما کاملاً درست است، ولی نکته این است که اگر به اشتباهات و سوءتدبیر ها رسیدیم، رفع کنیم و اگر بناست نظارت تقویت شود، نظارت را تقویت کنیم. هاشمی رفسنجانی - پیش بینی ها، خوب بود. ممکن است ما هم اشتباهاتی داشته باشیم. در بین روحانیون بهتر از امام نداشتیم که انقلاب کردیم. حدود 14 سال نبودند و مردم و شاگردانش مبارزه را حفظ کردند و نگه داشتند. امام که آمدند و انقلاب پیروز شد، بعد از مدتی خواستیم رئیس جمهور انتخاب کنیم. نظر ما این بود که در کنار بنی صدر، آقای بهشتی هم در انتخابات باشد. اما امام نگذاشتند و جلویمان را گرفتند. شخص امام با مصلحت بینی خودشان جلو ما را گرفتند. می خواهم بگویم شما جایی را پیدا نمی کنید که بشر اشتباه نکند و جایی هم پیدا نمی کنید که بی قانونی نشود. این اتفاق می افتد. فکر می کنم ساختار را خوب طراحی کردیم که براساس آن خوب پیش رفتیم، خوب سازماندهی کردیم و خوب از مشکلات عبور کردیم. * به مناسبت مطلبی که درباره آقای بهشتی و بنی صدر فرموده اید، موضوعی بود که امام معتقد بودند روحانیون در کار اجرایی نیایند و آن وقت می فرمودند که رئیس جمهور نشوند. وقتی بحث آیت الله خامنه ای برای ریاست جمهوری مطرح شد، خدمت شما عرض کردیم که شما با امام صحبت کنید، بلکه امام قبول کنند. شما صحبت کردید و امام از نظرشان برگشتند. سوالی که به این مناسبت می خواهم خدمت شما عرض کنم، این است که الان بعد از 35 سال که از انقلاب و این جریانات و این ریاست جمهوری ها گذشته، به نظر شما آن نظر امام که می گفتند روحانیون وارد کار اجرایی نشوند، درست بود یا کار درست همان بود که برگشتند و روحانیون وارد کار اجرایی شدند؟ کدام درست بود؟ هاشمی رفسنجانی - دومی درست بود. البته باید شرایط تبلیغات قبل از انتخابات عادلانه و مبتنی بر واقعیت ها باشد. آقای بنی صدر به خاطر مخالفتی که با نهضت آزادی و همه مبارزین و ما داشت، یکی، دو سال به همه جای کشور می رفت و سخنرانی می کرد و هر چه می خواست، می گفت و وعده می داد. مردم مشکلاتی در اقتصاد و زندگی داشتند و می دیدند او همان مشکلات را می گوید که به او رای دادند. ولی او معجونی بود که صد بار مستبدتر از همه کسانی است که در ذهن شماست. اصلاً در مسائل مشورت پذیر نبود. امام هم فهمیدند و کار به جایی رسید که او با واسطه به امام رساند که رای من در بین مردم از شما بیشتر است. رای من53 درصد و رای شما 47 درصد است. شما نمی توانید به من امر کنید. تا این مقدار جلو رفت. در جنگ وارد شد و اجازه نمی داد که نیروهای مردمی بیایند. ارتش ما تقریباً دست نخورده بود و معلوم بود که می تواند در مقابل عراق دفاع کند، اما به ارتش هم میدان نمی داد. بنی صدر اشتباهات زیادی داشت که امام به مرور متوجه شدند و فهمیدند. ما قبلاً این گونه آدم ها را بیشتر می شناختیم و با اینها سروکار داشتیم. * آن واسطه چه کسی بود؟ بنی صدر صحبت خود را چگونه به امام رساند که من 53 درصد و شما 47 درصد رای دارید؟ هاشمی رفسنجانی - این را در جلسه ای گفته بود و از آن جلسه به امام گفتند. از آقایانی که بودند، آمدند به من گفتند. فکر می کنم آقای عمید زنجانی گفته بود. دقیقاً یادم نیست. * اگر از همان نقطه ای که جناب عالی مطلب را قطع کردید، دنبال کنیم، بهتر می شود. معمولاً در نظام های سیاسی یا از قبل پیش بینی می کنند و یا اگر پیش بینی نکردند، امکان ترمیم را باز می گذارند. مثلاً در بعضی کشورها دادگاه قانون اساسی دارند که راجع به خود قانون اساسی یا راجع به عملکرد، به آن دادگاه مراجعه می کنند و می توان حتی راجع به اصل قانون اساسی یعنی اصلی که منجر به چنین مسئله ای شده، تجدیدنظر کرد. ما این را به خود مجلس خبرگان واگذار کردیم. به خصوص که مجلس خبرگان کار عجیبی هم انجام داده و آن، این است که برای صلاحیت، کاندیدهای خودش را به نهادی واگذار کرده که مجلس خبرگان باید بر آن نظارت کند. موضوع دوم این است که به نظر می رسد گذشته از خاستگاه مشروعیت نظام که ممکن است درباره آن گفت وگوهای مختلفی وجود داشته باشد، در اندیشه کسانی که در شکل گیری انقلاب مشارکت کرده اند، مسئله رضایت مردم به عنوان عنصر مقوّم انقلاب، حکومت و نظام اسلامی مطرح بود. به این معنا که اگر جامعه در نقطه ای به این رسید که با این سیستم رضایت عمومی تامین نمی شود، باید راهکاری باشد که بتواند با تصمیم گیری خود را ترمیم کند و اگر در جایی گیر کرده است، خود را از بن بست خارج نماید. نگاه شما نسبت به این مسئله چگونه است؟ آیا عنصر رضایت مردم که هم علت موجبه و هم علت مبقیه نظام لااقل در آغاز نهضت و حرکت تلقی می شد، چنان نقش تعیین کننده ای ندارد که به مردم مجال بدهد تا درباره سیستمی که نمی تواند خودش را ترسیم کند، تصمیم بگیرند؟ همچنان که خود امام در بهشت زهرا راجع به تصمیمات گذشتگان برخورد کردند. هاشمی رفسنجانی - شما سه، چهار سوال را مطرح کردید. در مورد مجلس خبرگان که این تصمیم را گرفتیم، اولاً همان موقع بحث زیادی شد که ما برای صلاحیت نامزدها چه کسی را درنظر بگیریم؟ بعضی ها گفتند که مراجع و حوزه باشند. بحث شد که مراجع چه تکلیفی دارند؟ شاید اگر ما به آنها تکلیف کنیم، آنها بگویند که انجام نمی دهیم. ثانیاً آنها چقدر می توانند در این مسائل که وارد نیستند، نظر بدهند؟ این مورد رای نیاورد. بعضی ها گفتند که اگر خودمان انتخاب کنیم، بدتر می شود و می گویند که شما خودتان صلاحیت های خودتان را تایید می کنید. هر جا به ذهن ما رسید، جواب نداد. آخرش به خود شورای نگهبان رسیدیم. گروهی مکلّف بودند که اگر حکمی صادر شود، باید انجام بدهند. این مورد رای آورد. ثانیاً ما همین حالا می توانیم این را عوض کنیم و هیچ مشکلی ندارد. یعنی همه قوانین مربوط به خبرگان مال خودش است و می تواند قانون بگذراند. بنابراین راه خروج همیشه هست. حتی راه خروج قانون اساسی را که قبلاً ننوشته بودند، نوشتیم. الان راه خروج قانون اساسی هم هست و می توانیم همه اصولی را که مردم فکر می کنند مزاحم است، حذف کنیم. یعنی این هست و راهش هم خیلی روشن است که از این راه می توانیم، انجام بدهیم. مسئله رضایت مردم، همیشه جدّی بود که رفراندوم گذاشتیم. دو، سه اصل راجع به رفراندوم هست و می توانیم مسائل مهم را با رفراندوم بگذرانیم. الان در هیچ جا بن بست نداریم. از همه اینها که بگذریم، امام(ره) مجمع تشخیص مصلحت را طراحی کردند که بتواند بر خلاف قانون اساسی و فتواهایی که علما می دهند، مصلحت را تامین کند. اصلاً در ساختار بن بست نداریم. درباره عمل، از ملائکه که بگذرید، احتمال بدی در مورد همه ممکن است. یعنی الان معصوم نداریم. چند روز بعد از پیروزی حضرت موسی(ع)، پیروانش گوساله پرست شدند که خداوند همه را قتل عام کردند. حضرت موسی(ع) با آن همه معجزات و با عبور از نیل، پیامبر مردمی بود که یک دفعه گوساله پرست شدند. حضرت عیسی پیامبری به آن خوبی، آرامی و نجیبی بود که آن روزگار را بر سرش آوردند، با حضرت ابراهیم(ع) چکار کردند؟! اصلاً کجا سراغ دارید که بشر برای یک مدت طولانی در جاده حقیقت مانده باشد؟ * اگر عملکرد افراد می تواند جوری باشد که دور قانونی را در جایی سد کند، یعنی چرخش کار قانون را در جایی سد کند، منجر به ناکارآمدی یک نظام می شود. علی القائده عملکرد بد را باید در قانون پیش بینی کرد، یعنی باید در قانون گذاری پیش بینی کرد. هاشمی رفسنجانی - ما در همه جا پیش بینی کردیم. شما بگویید که در کجا پیش بینی نشده است؟ در مورد رهبری که شخص اول مملکت است، صراحت قانونی داریم که اگر عدالتش مخدوش شود، معزول است و خودش هم حق ندارد دیگر دخالت کند. * اگر در مقام اجرا به جاهایی برخورد کند که دیگر نتواند عملی شود و روح قانونی را تحقق نبخشد، باید برای آن فکری شود. هاشمی رفسنجانی - همه اینها راه حل دارند. مثلاً سیاست های کلی که در مجمع تصویب می شوند و رهبری هم طبق قانون تایید و اعلام می کنند، اگر اجرا نشود، ما ناظر هستیم و ناظر باید جلوی این را بگیرد و متوقفش کند و اگر مجلس یا قوه قضائیه و یا دولت خطا کردند، باید جلوی آن گرفته شود. * حالا می خواهیم از طرف مثبت حرکت کنیم، به این معنا که چنین وقایعی را پشت سر داریم که برای کشور مشکل زا شده است و حتی ارکان و پایه های مقبولیت و قابل دفاع بودن نظام را مورد تزلزل قرار داده است. این دفعه به عنوان یک فرد از شما می پرسیم، فردی که قبل از انقلاب و بعد از انقلاب دنبال اهداف انقلاب بوده است. یعنی داریم با آقای هاشمی رفسنجانی صحبت می کنیم و نه با آقای هاشمی، رئیس مجلس و نه عضو شورای انقلاب و نه رئیس جمهور و نه رئیس مجمع تشخیص. در چنین وضعیتی با توجه به اینکه جناب عالی راهکارهای پیش بینی شده در سیستم را به هر دلیلی ناکافی می دانید، به عنوان یک فرد فکر می کنید آیا زمان اینکه یک فکر جدّی درباره مسیری که کشور طی می کند بشود، فرا نرسیده است؟ هاشمی رفسنجانی - همیشه باید برای بهتر کردن آینده تلاش کرد. خود من اگر به آینده کشور امیدوار نبودم، نمی آمدم نامزد شوم. در سن 80 سالگی معلوم است که میل به این کار ندارم. می خواستم بن بست را بشکنم. حدس می زدم و استخاره هم کرده بودم که نشان می داد پیش نمی روم، ولی خوب آمده بود. فکر می کنم الان وقتش فرا رسیده، چون اکثریت مردم این وضع را قبول ندارند. مردم اصول انقلاب را قبول دارند، سیاسی کاری های مجلس را قبول ندارند، ناعدالتی های قوه قضائیه را قبول ندارند. اشکالاتی به دولت داشتند و نسبت به همین دولت هم دارند. من می گویم وقت آن است که مردم اقدام کنند تا انتخابات درستی انجام شود. البته الان خیلی از شخصیت های مورد قبول مردم وارد انتخابات نمی شوند، چون احساس خطر می کنند. ولی اگر این تفکر عامه وارد میدان شود، این کار انجام می شود. منتها این گونه نخواهد بود که انسان بگوید با یک انتخابات به طرف بهشت رفتیم. چون همان ها دوباره به یک معضل جدید تبدیل می شوند. همان گونه که در اصلاح طلب ها اتفاق افتاد. ما اواخر دولت احساس کردیم که دارند کار می کنند برای اینکه یک دولت تحمیلی بیاورند. به گونه ای عمل کردیم که مردم احساس نکنند رای آنها بی تاثیر است. دولت دیگر که آمد، چه کار کرد، غیر از اینکه پایه های خودش را زد؟ یعنی به گونه ای رفتار کرد که پایه خودش را زد. فرض کنید زمان آقای روحانی را می گویم، همین امروز و پیش از شما یکی از کارخانه دارهای کشور پیش من آمد و گفت که در یکی از استان ها استانداری آوردند که به جرم اینکه من به ستاد شما کمک کردم، کارخانه ذوب آهن مرا تعطیل کرده است. یعنی تا این حد و این گونه استانداری را گذاشتند. می گفت: این شخص تا آخر دوره دولت قبل رئیس یک مجتمع صنعتی در جنوب بود و از آنجا برداشتند و اینجا گذاشتند. هر دولتی بیاید، مشکلات با شدت و ضعف خواهد بود. دوباره افرادی از دغل ها سر بر می آورند. الان این مشکل در جامعه ما هست. آنچه من می فهمم، این است که الان مصلحت است که این نظام را حفظ کنیم که راهش انتخابات در محدوده قانون و نظام است. یعنی مثل آن دفعه مردم وارد شوند. بالاخره ما فداکاری کردیم. من مطمئن شده بودم که نمی توانم. براساس استخاره می گفتم: یا رهبری به من می گوید که نرو، یا شورای نگهبان رد می کند و یا در انتخابات خراب می کنند. ولی خوب شد که این وسط ماندم. مردم هم آماده هستند. یعنی تا گفتیم، مردم آن گونه جمع شدند. افکار عمومی الان مناسب است و این می طلبد که افراد آزاده بیشتر تلاش کنند. الان بعضی از مجلسی ها و دوستانشان نگران شدند. شخصی در قوه قضائیه روزنامه ها را جمع کرده و گفته که حق ندارید اسم فلانی را ببرید. گویا آقای دعایی در آن جلسه عصبانی شده بود. گفتند حق ندارید تصویر و اسم فلانی و آنهایی را که در فتنه محکوم شدند، بیاورید. گفته بودند که اگر این کار را بکنید، می بندیم. آقای دعایی بلند شد و گفت: اولاً نمی توانید این کار را بکنید و ثانیاً چرا این گونه می کنید؟ البته این حالت را منحصر به خودمان نمی دانم. به هر جای دنیا بروید، از این چیزها هست. افغانستانی ها بعد از این همه، به اینجا رسیدند که پنج ماه برای انتخاب افرادشان گرفتار شدند. * در آنجا به نام دین عمل نمی شود. هاشمی رفسنجانی - اتفاقاً در افغانستان هم قانون اساسی اسلامی تصویب کردند. * به عنوان دین و حکومت دینی که نیست. هاشمی رفسنجانی - آنها که حکومت اسلامی شدند. الان عراقی ها چه وضعی دارند؟ آنهایی که مجاهده می کردند، به جان هم افتادند. هر جا بروید، همین است. امام موسی صدر در لبنان خیلی فعال بود. آخرش گفت: من به این نتیجه رسیدم که السّیاسیون تُجّار الدّم ، یعنی سیاسیون تجار خون هستند و از مسائل کنار کشید. * اتفاقاً نکته ای که می خواستم عرض کنم، همین است. یکی از دوستان بسیار عزیز که حضرت عالی هم می شناسید، کتابی در باب حکومت دینی نوشتند که کتاب سال جمهوری اسلامی شد. زمانی که در دبیرخانه خبرگان، مسئول مرکز تحقیقات و مجله بودم، با اعضا خدمت آیت الله خامنه ای رفتیم. من ایشان را که معرفی کردم، آیت الله خامنه ای اشاره کردند که کتابتان را گذاشتم تا بخوانم. ایشان الان مدتی است که از مدرسین حوزه هستند. همین هفته جلسه ای در قم داشتند. چون قبلاً با هم بحث کرده بودیم، اختلاف نظرهایی در این جهت داریم. به هر حال کل فقه شیعه هیچ گاه جز حرکت امام خمینی(ره) روی خوشی به انقلاب و حرکت های انقلابیون نشان نداده است. معنای تلویحی این سخن این است که این هم نتیجه نداده و اشتباه بود. این همان سوال اولی است که در آن جلسه عرض کردم که حضرت عالی می فرمایید در داخل و خارج همیشه همین طور است. بنی عباس 502 یا 503 سال حکومت کردند. کسی هم به فکر انقلاب نبوده و فقهای شیعه هم به فکر نبودند. این بحث به سوال اول برمی گردد که آیا باز هم انقلاب را به کشورهای دیگر توصیه می فرمایید؟ هاشمی رفسنجانی - درباره تکرار انقلاب، این مربوط به مردم آن کشورهاست. در مورد بخش اول صحبت های شما اوّلاً این گونه که این گفته، نیست. مگر قبل از ما علمای نجف انقلاب مشروطه را بپا نکردند؟ چطور ایشان می گوید که علمای شیعه کاری نکردند؟ فاطمی ها در مصر، ادارسه در غرب آفریقا، علویان در گیلان و مراعشه در طبرستان حکومت های محلی داشتند. * به هر حال یک آدم صاحب نظر به این نتیجه رسیده، این حرف ها برای من طلبه گران است. هاشمی رفسنجانی - این حرف انکار بدیهیات است. برای اینکه علمای نجف بودند و علمای تهران هم به آنها کمک می کردند. قاجار را مجبور کردند تا مجلس را تصویب کنند و اجازه شکل گیری مجلس را دادند. مگر اینطور نبود؟ حتی علمای بعدی که مبارزه می کردند، وقتی که پهلوی آمد، به کرمانشاه مهاجرت کردند و دیدند که در آنجا نمی شود و به ترکیه رفتند و مبارزه می کردند. چون می خواستند حکومت را درست کنند یا برگردانند. مگر قبلش جمال الدین اسدآبادی و امثال ایشان چه کار می کردند؟ اگر به گذشته برگردید، در خیلی جاها می بینید که این گونه بوده است. بعضی ها این حرف را بدون سند می گویند. * حضرت عالی دوست دارید همیشه نسبت به آینده امید بدهید. هاشمی رفسنجانی - من عقیده جدی دارم و اگر نداشتم، در این نظام کار نمی کردم. ما که اهل بیتی هستیم و ولایت داریم، در این مکتب می توانیم در کشوری مثل ایران برای گسترش دین کار کنیم. اگر درست عمل کنیم و حکومت موفقی داشته باشیم، می توانیم. همین الان هم با همه این عیب هایی که در ذهن شماست، در تمام منطقه، مستقل ترین و امن ترین کشور هستیم و پیشرفت هم کردیم. مشکل اقتصادی داریم و یا مشکل مجلس و مسائل آنها را نبینید. همین ماهواره ای که الان در مدار زمین می گردد و پیام مخابره هم می کند، دستاورد انقلاب است. کار آن را از اواخر جنگ شروع کردیم. گروهی در جهاد سازندگی کار خود را روی موشک شروع کردند. برای اینکه بتوانند پرتاب کنند. موشک 140 کیلومتری را در اواخر جنگ آزمایش کردند و خودم به آنجا رفتم و آزمایش کردم. در اینجا کسی به ما کمک نکرده است. ماهواره را ساختیم و موشک پرتاب کننده اش را هم ساختیم و دیروز هم اولین پرتاب آزمایشی را انجام دادیم. آن موقع محسن ما در کانادا بود و هنوز دکترایش تمام نشده بود. چون رشته اش به درد اینها و بدنه موشک می خورد، گفتیم که بیاید و در آنجا نماند. جوانان ما زحمت کشیدند که کارهای سوخت جامد به نتیجه رسید و کار را به اینجا رساندند. ما در موشک این همه پیشرفت کردیم که الان به راحتی می توانیم موشک های قاره پیما بسازیم. اگر مشکلات تحریم را درست نکرده بودند، با قدرت خودمان به خیلی جاها می رسیدیم. منتها فعلاً سیاسی شده است. در اکثر صنایع جای خودمان را باز کردیم. در سلول های بنیادین، در نانو و در خیلی چیزها که به ما نمی دادند، راه پیدا کردیم. خرابی های کشور را ساختیم. عراق همان گونه مانده و ما کشور را خوب ساختیم. آب ها را مهار کردیم و کارهای زیادی کردیم و نمی توانیم بگوییم که ایران یک کشور عقب افتاده به آن صورت است. اینها در همین نظام و با همین شکل پیش آمده است. اگر عاقلانه تر رفتار کنیم، بهتر می شویم. ما که با کشورهای دیگر دعوا نداریم. ما که نمی خواهیم از آنها دستور بگیریم، می خواهیم با هم تعامل کنیم، اگر تعامل کنیم و دعوا نکنیم، می توانیم. شرطش رفتار اعتدالی و معقول است. نباید افراط کنیم. از اشتباهات ما این بود که زمانی افراط کردیم. نمی گویم اشتباه نداریم. ولی این دستاوردها هم بود. البته از این اشتباهات را هر انقلابی هم خواهد داشت. برای اینکه انقلابیون بی تجربه و کم تجربه هستند و این کارها را می کنند. من فکر می کنم مجموعاً ما نباید ضرورت انقلاب را منکر شویم و نباید موفقیت انقلاب را منکر شویم. ولی نباید خودشیفته شویم و باید به عملکرد خود انتقاد داشته باشیم تا بهتر شود. * یکی از امتیازات نظام جمهوری اسلامی که ریشه در تفکر تشیع و اهل بیت دارد، این است که تفکر افراطی موجود در دنیای اسلام امروز را که الان در قالب تکفیری سر در آورده، ندارد و یک تفکر اعتدالی دارد. در انتخابات پارسال هم که اعتدال رای آورد، در واقع همان مغز اصلی تفکر تشیع و نظام جمهوری اسلامی رای آورده است. آن چیزی که الان در دنیای اسلام می گذرد، تفکر داعش و النصره و مجموعه تکفیری هاست که همه جا را تهدید می کنند. اما اهل سنت ایران اصلاً با آنان نسبتی ندارند. یکی از مسئولین امنیتی کشور به من می گفت که بیش از 90 درصد سنی ها با ما و با این تفکر هستند. این در میدان عمل است و در غیر عمل شاید جور دیگری هم باشد. می خواستم نظر جناب عالی را از نظر ریشه ای بدانم که چرا در دنیای اسلام این مسایل پیش آمده که الان دارد آبروی اسلام را می برد و مشکلات زیادی درست کرده است؟ آیا خطری از ناحیه آنها نظام جمهوری اسلامی را تهدید می کند؟ در عین حال این کارهای آنها امتیازی برای ماست و شاید دنیا الان متوجه شده باشد که آن نگاهی که به تشیع و انقلاب اسلامی داشت، غلط بوده است. خواستم جناب عالی در این باره یک مقدار توضیح بفرمایید. هاشمی رفسنجانی - یک مقدار همین گونه است که شما می گویید، اما همین هم ارزان به دست نیامد. اگر ما افراطی های کشورمان را مهار نمی کردیم، بعضی ها از تکفیری ها کم نداشتند. چون داعیه حکومت جهانی داشتیم، بعضی ها برای خودشان رسالت می دانستند که کارهای افراطی کنند. خداوند رحم کرد و جنگ آن گونه تمام شد. بعد از جنگ اعتدال را سیاست کشور قرار دادیم و ارتباطمان را با دنیا طبیعی کردیم و کشورمان را ساختیم. افکارمان را متوجه مشکلات اقتصادی ناشی از انقلاب و جنگ کردیم. البته می دانیم کسانی که مخلص هستند، خیلی چیزها را نمی پسندیدند. همان موقع هم مقالاتی را علیه سیاست خارجی می نوشتند، اما مخلصانه می نوشتند و ما هم تحمل می کردیم. من فکر می کنم دلیلی نداریم که با همه دعوا کنیم. اگر ما واقعاً به صورت یک کشور معتدل، عاقل و با همان عقلانیتی که ائمه(ع) ما گفتند، در میدان بودیم، الان با همه این کشورها ارتباط داشتیم و کار می کردیم و اینها برای ما بازار و طرف بودند. ایران این ظرفیت را دارد که به خاطر مردم، خاک و مکتب اسلام و اهل بیت(ع) است. به هر حال ما هم گرفتار افراطی ها بودیم. الان تکفیری ها بیشتر به شیعه می تازند. منتها اکثریت سنی ها با آنها همراه نمی شوند. افراطی های سنی، شیعه را واجب القتل و مهدورالدم می دانند. می توانیم با عمل به اینها نشان بدهیم که این گونه نیستیم که واقعاً هم نیستیم. * نمونه جدید کارهای افراطی آنها پیام تبریک در مرگ ملک عبدالله است. گویا ملاک آنها مخالفت با شماست. چون وقتی حضرت عالی در فوت ملک عبدالله تسلیت گفتید، آنها در نماز جمعه تبریک گفتند. هاشمی رفسنجانی - این کار اوج نگاه افراطی است. متاسفانه مصالح نظام و جهان اسلام را فدای کینه های خود می کنند. * وقتی داعشی ها و تکفیری ها احکام خودشان را اجرا می کنند و گردن می زنند و آدم می سوزانند و کارهای دیگری می کنند، استناداتی به بعضی از کتب فقهی علمای خودشان دارند. متاسفانه درست می گویند، چون چنین فتواهایی هم وجود دارد و این گونه نیست که بدون ماخذ باشد. هاشمی رفسنجانی - بله، متاسفانه در دو طرف افراطیون کارهایی می کنند که احساسات مردم را جریحه دار می کنند. * نکته اصلی این است که بالاخره روحانیت چه سنی و چه شیعه قاعدتاً باید یک غربالگری نسبت به این مسایل انجام بدهد. یعنی در فقه شیعه و سنی افکار و فتواهایی هست که باید به مقتضای شرایط، به روز شوند. مثلاً الان بعضی از انواع اعدام ها را در کشور خودمان اجرا نمی کنیم و می گوییم درست نیست. دلیل آن اقتضائات زمان و مکان است. شاید لازم باشد علمای شیعه و سنی کنار هم بنشینند و در این مساله فکر کنند و مجال را از دست تندروها بگیرند. یعنی این گونه مسایل را ابطال کنند تا دیگر این کارها را نکنند. همزمان با کنگره تکفیری ها در قم، در جلسه ای که با حضور 100 تا 150 نفراز روحانیون و به صورت همزمان برگزار شده بود، گفتم: بحث سر مناسبات انسانی با دنیاست. الان علیه تکفیری ها کنگره تشکیل می دهیم. ولی دو، سه سال قبل در 200 متر آن طرف تر از دفتر ما فتوا و نظر دادند که یک حسینیه شیعیان 12 امامی را که درویش بودند، تخریب کردند. هاشمی رفسنجانی - من قبول دارم و بارها گفتم که هر کاری را خارج از مدار عقل انجام دهیم، بازخورد خواهد داشت. پس من دو بحث با شما داشتم. یک بحث این بود که اصلاً به فکر نباشید که کسی بتواند مدینه فاضله ای درست کند و انسانی که فرشته و جن در وجودش هست، بتواند مدینه فاضله درست کند. این نمی شود. اصلاً خداوند ما را این گونه قرار داده که آزمایش بشویم و خودمان راه را پیدا کنیم. باید تلاش بکنیم و ما واقعاً تلاشمان را کردیم. الان 60 سال است که داریم تلاش می کنیم، برای اینکه به جایی که می توانیم، برسیم. خیلی ها مثل من هستند که این کار را کردند و باز هم می کنند و انتظار آن نتیجه مطلق را هم نداریم. کما اینکه قبل از ما هم هیچ وقت نشده است. کسی را بهتر از حضرت علی(ع) در تاریخ بشر می شناسیم؟ چگونه با ایشان رفتار کردند؟ به تعبیر خودشان، مردم مثل یال اسب به صورت انبوه در خانه ایشان گرفتند که نزدیک بود امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در بین مردم پایمال شوند. به این صورت ایشان را آوردند، اما چند روز بعد دیدیم که همیشه جنگ بود و آدم های متقلب و دنیا طلب آن کارها را کردند. به هر حال اگر ما نقش خود را ایفا کنیم، به جایی می رسیم و اگر کار خوب کرده باشیم، خداوند به ما نتیجه می دهد و اگر هم بد کرده باشیم، باید جزایش را ببینیم. این وضع همه ما و همه تاریخ است. من مایوس نیستم که بتوانیم از این تجربه هایی که جامعه دارد، به یک حالت اعتدال برگردیم که در کشور بوجود بیاوریم. * درباره فقه حکومتی چه می فرمایید؟ هاشمی رفسنجانی - من همان موقع ها به قم رفتم و سخنرانی کردم و گفتم که حوزه این گونه نمی تواند فتوا بدهد و شما بیایید در کنار این حوزه یک حوزه دیگر درست کنید تا طلبه هایی که به سطح اجتهاد رسیدند، وارد این مدرسه شوند و هر کسی در رشته ای خاص درس بخواند. همه رشته های علوم انسانی و رشته های طبیعی و دیگر رشته ها را داشته باشیم تا احکام حکومت اسلامی از آن حوزه در بیاید. الان در حوزه ها از رموز حکومت در همه ابعادش اطلاعات ندارند که بخواهند این کار را بکنند. آدم های خوبی هستند و در کارشان زحمت کشیده اند. ببینید از عروه تا به حال چقدر در موضوعات رساله ها از آنچه که عروه را آقا سید محمدکاظم نوشت، پیشرفت کردیم؟ از این حوزه نمی توان انتظار آن گونه داشت. باید مواد درسی حوزه درست و براساس نیازهای امروز تنظیم شود. این حوزه برای همین کارهایی که می کند، خوب است. ولی باید در کنار این، یک جور دیگر به مسایل بپردازیم. اگر توقع داریم که تمام رفتار نظام، اسلامی باشد، لازم است فقه حکومتی مثل بحث های صلات، خمس، زکات، طهارت و حج توسعه داشته باشد. * از جناب عالی تشکر می کنیم که وقتتان را به روزنامه دادید و امروز هم یک مقدار با سوال های ما اذیت شدید. هاشمی رفسنجانی - نه، مسایل اساسی کشور را باید بررسی کرد و مطمئنم شما دلسوز هستید. از اینکه شما مشکلات را با هدف رفع آنها و بهتر کردن اوضاع کشور می گویید، حقیقتاً لذت می برم. ...
تدبیرِ توسعه و توسعه تدبیر ؛ دو رویکرد استراتژیک اجتناب ناپذیر دولت تدبیر و امید برای پیشرفت کشور
یزدفردا "میثم کوچک زاده- دانش آموخته علم اقتصاد" مقدمه در دهه چهارم انقلاب اسلامی که بنام دهه پیشرفت و عدالت نامگذاری شده است، کشور ایران با همه نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدها در مسیر پیشرفت و بر روی ریل توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در حال حرکت است. رشد چشمگیر کشور در حوزه های علم و فناوری، صنعت و کشاورزی، پزشکی، ارتباطات، زیرساخت ها و .. نشان دهنده تحولات عظیم کشور در سه دهه گذشته ...
انتقاد شدید آیت الله اراکی از توطئه فرقه شیرازی ها در قم
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با هشدار نسبت به پیامدهای خطرناک اقدامات فرقه شیرازی ها و ارتباط آن ها با عربستان و دستگاه اطلاعات انگلیس، گفته است: این که ما می گوییم این تشیع لندنی است، از روی حدس و گمان حرف نمی زنیم، خطر بزرگی است که امروز اسلام و تشیع را تهدید می کند، خطر بزرگی است که کل جامعه اسلامی را تهدید می کند، خطر ایجاد حس ستیز تا عمق وجود در شیعه علیه سنی و سنی علیه شیعه را ایجاد می کند. به گزارش رسا، آیت الله محسن اراکی، شب سه شنبه در نشست بررسی و شناخت جریان های افراطی شیعه و سنی که در مدرسه علمیه مهدی موعود قم برگزار شد، به افشاگری بخشی از پشت پرده فعالیت های تفرقه برانگیز فرقه شیرازی ها پرداخت. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بخشی از سخنان خود با اشاره به تلاش فرقه شیرازی ها برای ترویج قمه زنی در جهان اظهار داشت: می گویند شما به این انقلابی ها نگاه نکنید، اینها که شیعه نیستند، اگر تو شیعه حسینی هستی باید قمه بزنی، چه چیزی است که تنها سینه می زنی و گریه می کنی؟ شیعه باید خون بدهد، حتی خودت که قمه می زنی باید کودک شیرخوار را بیاوری و قمه بزنی، همسر خود را باید به قمه زنی تشویق کنی. وی افزود: می گویند وقتی هم قمه می زنی باید در لندن بزنی که همه افراد دنیا ببینند، بنده وقتی در آنجا بودم می گفتند که سخنران حسینیه شیرازی ها در شب عاشورا بالای منبر رفته و گفته است مردم مژده بدهید، امروز یک مسیحی انگلیسی مسلمان و شیعه شده است و همین امروز گفته است که می خواهد با شما قمه بزند ، بنده گفتم این حتما عنصر جاسوسی mi6 انگلیس است. مگر اهل بیت(ع) و مراجع تقلید قمه می زدند که برخی این کار را ملاک شیعه بودن می دانند آیت الله اراکی تأکید کرد: قمه زنی را آمریکایی ها و انگلیسی ها بسیار ترویج می کنند و هر کتابی درباره شیعه بنویسند علامت و نماد شیعه گرایی را قمه زنی قرار می دهند، حتی در کتاب دینی رسمی خود که در مدارس آنها برای دبیرستانی ها بیان می شود در بخش تشیع تمام عکس ها را افراد قمه زن قرار می دهند. وی ادامه داد: می گویند که شیعه این است و شیعه ای که قمه نزند شیعه نیست، یعنی تمام شیعه های که در طول تاریخ بوده اند شیعه نیستند ولی تنها شما شیعه هستید، حتی غالب این قمه زن ها از نظر تدین دیدگاه های خاصی دارند، و به آنها می گویند که فرد با قمه زنی به بهشت می رود. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی عنوان کرد: این ها می گویند شعائر حسینی تنها قمه زنی است، یعنی هیچ چیز دیگری نیست؟، مگر اهل بیت(ع) ما، آقای بروجردی، شیخ انصاری، مراجع ما قمه زدند، مگر این ها متدین نبودند و نیستند؟ ما خودمان عزاداری و تعظیم شعائر حسنیی را از ائمه اطهار(ع) و مراجع تقلید یاد گرفتیم. وی تصریح کرد: حتی می گویند قمه زنی کافی نیست و تا لعن بر مقدسات اهل سنت نفرستید شیعه نیستید، البته برای ما مقدس نیستند و نسبت به آنها انتقاد داریم ولی ما مجاز نیستیم آنها را مورد توهین، سب و لعن قرار دهیم که یک میلیارد مسلمان این ها را مقدس می دانند، به ویژه همسر پیامبر(ص)؛ حتی می گویند به گونه ای توهین کنید که دل هر سنی بسوزد و بگوید باید به خودم بمب ببندم و شیعه ها را از بین ببرم. شیخ شحاته را شبکه های ماهواره ای فرقه شیرازی ها به کشتن دادند آیت الله اراکی تأکید کرد: می گویند که همسر پیامبر(ص) را متهم به زنا کنید، کتاب می نویسند علیه این فرد، حتی در لندن بالن درست می کنند و روی آن لعن بر مقدسات می نویسند، می گویند باید رسانه درست کنیم، باید به تمام زبان ها ایجاد کنیم تا همه سنی ها برای شیعه کشی در عراق و سوریه بسیج شوند؛ آن وقت در این رسانه ها و ماهواره ها کاری جز سب و لعن خلفا، همسر پیامبر(ص) و دیگر افراد کار دیگری انجام نمی دهند. وی یادآور شد: در تاریخ مصر شیعه کشی وجود نداشته است و خود این ها محب اهل بیت(ع) بودند، ولی کاری می کنند که مردم تحریک شده و شیخ شحاته را به همراه همراهانش می کشند، همین رسانه های فرقه شیرازی در ماهواره های خود از شیخ شحاته صحنه های را نشان دادند که مردم تحریک شده و این فرد را کشتند، مظلومانه هم کشتند. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: مگر بسیج کردن این همه جوان برای رفتن به عراق و سوریه کار آسانی است؟ آیا حاضر است فردی خود را به کشتن بدهد، صدها هزار نفر بسیج می شوند و عمده عقیده آنها این است که بروند و شیعه بکشند، یعنی آنچه این ها را تحریک می کند تنها دولت سوریه نیست، می گویند چون این رژیم شیعی است باید کشته شوند، می گویند در عراق شیعه حاکم شده است بروید و آنها را بکشید، با این انگیزه جوانان را جمع می کنند. وی ادامه داد: برخی از جوانان با انگیزه دینی وارد میدان می شوند و می گویند می رویم از دین، صحابه و مقدسات خود دفاع کنیم، این کاری است که این ها انجام می دهند، افراطی گرایی سنی و شیعی با یک عامل به وجود می آید. تشیع لندنی بزرگ ترین خطر برای اسلام و شیعه است آیت الله اراکی بیان کرد: البته دشمنان نیز افراد را تحریک می کنند که ایران شیعی در حال تسلط بر جهان است، چرا نشسته اید، اینها کشور عراق، سوریه و لبنان را گرفته و در حال ایجاد مشکل برای بحرین هستند، این گونه جوانان دنیا را تحریک می کنند، هر دو جریان همانند داعش و القاعده که از جهان اهل سنت هستند از همین جا مایه می گیرند، آن جریان افراطی شیعه که می گوید فحش و لعن علنی بدهید، حتی بیایید در قم راهپیمایی لعن علنی به راه بیندازید، ما نیز از آن فیلم برداری می کنیم، کلیپ درست می کنیم و در موبایل ها و ماهواره ها پخش می کنیم تا بگوییم مردم دنیا، قم که مرکز حوزه علمیه شیعی است، شیعه ها در خیابانها جمع می شوند و برای قتل خلیفه دوم جشن می گیرند و برای او لعن می فرستند. وی تصریح کرد: شما ببینید چه اتفاقی می افتد، این که ما می گوییم این تشیع لندنی است، از روی حدس و گمان حرف نمی زنیم، خطر بزرگی است که امروز اسلام و تشیع را تهدید می کند، خطر بزرگی است که کل جامعه اسلامی را تهدید می کند، خطر ایجاد حس ستیز تا عمق وجود در شیعه علیه سنی و سنی علیه شیعه را ایجاد می کند. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: حتی می گویند ایران را باید بر هم زد، شما عراق، سوریه و لبنان را بر هم ریختید کاری نکردید، باید ایران را بر هم بریزید و در قم باید این کار را بکنید، تا سنی های ایران علیه شیعه ها تحریک شوند. بساط فرقه شیرازی ها باید از قم برچیده شود وی تأکید کرد: ریگی می گفت که وقتی نیروهای ما ضعیف می شدند سخنرانی برخی از سخنران شیعی را پخش می کردیم و دوباره آنها تحریک می شدند، ما معتقدیم این دو جریان افراطی بزرگترین خطر جهان اسلام معاصر هستند و باید جلوی این خطر را گرفت و در قم باید بساط این خطر را برچید. آیت الله اراکی در پاسخ به این پرسش که جریان شیرازی ها از کجا تغذیه می شوند، اظهار داشت: خیلی مهم نیست که اسم شخص برده شود و درباره آن بحث شود، ولی معلوم است که جریان ها حمایت می کنند، این جریان امروز در تمام دنیا سازمان یافته است، همانند سازمان مجاهدین خلق تشکیلاتی است، اصلا سازمان روحانیتی و مرجعیتی نیست، بلکه تشکیلاتی پشت سر این ها است و سازمان های جاسوسی کاملا برای این ها اطلاعات می دهند و کار می کنند، یعنی ارتباط دارند. عربستان سعودی خانه مادری فرقه شیرازی ها است وی ادامه داد: این ها اکنون هر جا بخواهند بروند زمینه برایشان فراهم است، عربستان سعودی اجازه نمی دهد یک برگه از مفاتیح الجنان ما وارد این کشور شود و می گویند در آن زیارت عاشورا است، ولی این آقایان عربستان سعودی برایشان خانه مادری است، هر وقت بخواهند می روند و می آیند، تنها کتاب های که در عربستان سعودی آزاد است کتاب های این ها است. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با اشاره به فعالیت این فرقه در کویت نیز اذعان داشت: در کویت جریان هایی که از آنها حمایت می کنند دقیقا با دستگاه های جاسوسی و اطلاعاتی انگلیس ارتباط دارند، از آغازی که این ها در کویت پایگاه زدند مورد حمایت دستگاه های اطلاعاتی انگلیس بودند تا به امروز. لیدر فرقه شیرازی ها سابقه علمی ندارد آیت الله اراکی در پاسخ به پرسشی درباره سطح علمی لیدر فرقه شیرازی ها تأکید کرد: واقعا این بنده خدا تحصیلاتی که او را در حد یک مجتهد بتواند معرفی کند، از ایشان سابقه چنین تحصیلاتی نیست، حالا مجتهد اعظم که جای خود دارد؛ کجا درس خوانده است، هر فردی که مجتهد می شود به ویژه در این شرایط که اجتهاد امروزی لازم است، یعنی بتواند مسائل امروزی را استنباط کند، وگرنه اجتهاد زمان شیخ طوسی که کارساز نیست، شیخ طوسی با تمام عظمتی که دارد اگر با معلومات زمان خود اکنون باشد، امروز مجتهد به شمار نمی آید، چرا که فقاهت امروز و اصول فقه امروزی بسیار پیشرفت کرده است، البته شیخ طوسی اساس کار ما است، بزرگ ما است، ولی خواه و ناخواه علم فقه ما و اصول ما و این علوم دینی که اساس اجتهاد هستند امروز در حدی رشد کرده اند که فرد باید در حد اصول و فقه امروزی با تفقه امروزی آشنا شود. وی گفت: خب حالا فردی درس هیچ یک از اساتید بزرگ و معروف حوزه نرود و یک دفعه بیاید و بگوید من مرجع تقلید و مجتهد هستم، مگر چنین چیزی می شود، این کتاب های که گاهی به این آقا منتسب است اگر بدهند گروه های که رساله های سطح چهار را داوری می کنند، می بینند که کتاب های ایشان در سطح رساله سطح چهار قابل ارزیابی نیست، اینها مطالب واقعی است که ما عرض می کنیم، این که فردی بیاید با ژست، قیافه، تبلیغات، رسانه ها و 18 ماهواره بگوید آیت الله فلان و تنها مرجع تقلید جهان تشیع، فرد که با این جور حرف ها مرجع تقلید نمی شود، از این کلا ه ها سر ما نخواهد رفت و ما اجازه نمی دهیم این راه باز بشود و ساحت قدس مرجعیت این گونه لکه دار شود، این را ما اجازه نخواهیم داد. پرسش دیگر از دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی درباره رفت و آمد برخی از مراجع و علما با لیدر فرقه شیرازی ها و مهر تأیید بودن بر صحت این جریان بود، که وی پاسخ داد: این جریان برای سابق است، هنوز ماهیت این جریان برای بسیاری از دستگاه های مرجعیتی ما شناخته شده نبود و با تبلیغاتی که دارند چنین وانمود می کردند که گویا اعتبار دارند، این ها ارتباط تشکیلاتی مفصلی دارند، سازمان دهی دارند و سعی داشتند جلب نظر برخی از مراجع را داشته باشند. وی یادآور شد: اکنون تمام مراجع ما که مقداری با حقیقت این جریان آشنا شده اند، وضعیت همانند سابق نیست. توطئه های دشمنان برای شکست انقلاب اسلامی دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود ایجاد مرجعیت تحت تأثیر، مهدی تراشی و تسلط بر هیأت های حسینی را نقشه شوم دشمنان برای مقابله با اسلام، تشیع و انقلاب اسلامی عنوان کرد و گفت: دشمنان پس از بررسی نقطه قوت انقلاب را مرجعیت، اعتقادات شیعی به ویژه نسبت به امام زمان(عج) و ولایت فقیه و عاشورا بیان کردند. وی افزود: دشمنان پس از این بررسی ها نخست حمله فکری را شروع کردند و بیش از ده ها برابر آنچه ما نسبت به اسلام، شیعه و انقلاب نوشته ایم شروع به بررسی و تحقیق کردند، تلاش نخستشان جدا کردن مردم از امام زمان(عج) و از ولایت فقیه بود، تلاش کردند که اندیشه امامت را از بین ببرند و با این اندیشه ها مبارزه شدیدی صورت گرفت. آیت الله اراکی یادآور شد: حتی در دورانی در داخل کشور افرادی به اندیشه ولایت فقیه، مهدویت و امامت حمله کردند؛ دشمنان به این نتیجه رسیدن جز از درون نمی شود با انقلاب مبارزه کرد و باید انقلاب را از درون بپاشند؛ انزوای مرجعیت، قطع رابطه مردم با مرجعیت و شبهه افکنی از دیگر کارهای دشمنان بود. وی ادامه داد: پس از سقوط صدام شروع به ایجاد مرجعیت های تحت تأثیر خودشان کردند، این موضوعات را خودشان بیان کردند که عناصر ضعیف، عوام فریب و قابل نفوذ حوزه را تحت کنترل و حمایت قرار می دهند، از آنها پشتیبانی مالی، تبلیغاتی و حمایتی داشته و این کار را شروع کرده اند، امروز بسیاری نسبت به عمق خطر پی برده اند. پول های MI6 را به عنوان وجوهات می دهند دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: حتی تلاششان بیان کردن ضد انقلاب های خارج نشین به عنوان مرید دیگران است، با این محور می خواهند پول mi6 را به عنوان وجوهات بدهند، در محورهای مختلف شروع به تقویت عناصر مختلف کردند، بنده از احساس تکلیف و از روی بینه برخی از مطالب را بیان کردم و جز احساس تکلیف موضوع دیگری نیست، به این محورها خط می دهند و خودشان می خواهند مرجع بسازند به وسیله افرادی که سواد مرجعیت و سابقه علمی ندارند، بلکه عوام فریبی را خوب بلد هستند و از طریق نفوذ در مسأله هیأت های حسینی و بهره وری شعار حسینی پیش می روند. وی با بیان این که دشمنان می دانند هیأت های مذهبی سبب پیوند عاطفی روحانیت و مردم شده است، بیان کرد: عاشورا بود که انقلاب را پیروز کرد، حادثه 9 دی در عاشورا رخ داد، پس دشمنان به دنبال نفوذ در هیأت ها و مداح ها هستند. آیت الله اراکی، "مهدی" تراشی را از دیگر کارهای دشمنان عنوان کرد و بیان داشت: بنده از این کار اطلاعات دقیق دارم و می دانم چگونه در تلاش برای امام زمان تراشی هستند، با ترویج افراطی گرایی می توانند این سه کار را عملی کنند، می گویند اگر شیعه حسینی هستی باید قمه بزنی، سینه زنی چیست که تنها انجام می دهند، این انقلابی ها که شیعه نیستند، باید همه شما قمه بزنید، حتی می گویند که اگر قمه می زنید در لندن بزنید تا دنیا ببیند. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود اقامه عدل را مأموریت های مهم نبی اکرم(ص) عنوان کرد و گفت: امیرمؤمنان(ع) بارها در توصیف رسول الله(ص) از توصیف عدل به کار برده اند. بزرگترین مصیبت جامعه بشری تنها گذاشتن امام حسین(ع) بود وی افزود: خداوند متعال تمام مقدمات لازمه قسط را برای بشر فراهم کرده است، ولی اراده الهی به اختیار بشر تعلق گرفته است، قرار بر این نیست که این هدف به اجبار بر جامعه بشر تحمیل شود، بلکه بشر خودش بخواهد، انتخاب کند و کمک کند. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با تأکید بر این که مردم باید برای تحقق عدل الهی به رسولان و انبیا کمک کنند، یادآور شد: متأسفانه در طول تاریخ مردم در ادعای این مسؤولیت کوتاهی کردند، از این رو امامت در صحرای کربلا تنها ماند، تا به امروز نیز شاهد پشت کردن مردم به این نعمت کبری هستیم. وی ادامه داد: مردم خودشان هستند که خود را از این نعمت کبری محروم می کنند؛ قیام امام راحل براساس تحلیل منابع دینی یک حلقه جدید از یک جریان تاریخی بسیار مهم است، یعنی قیام امام راحل آغاز یک بازگشت ملت به اطاعت امام بود. 90 درصد اساتید شیعه شناس دانشگاه های آمریکا یهودی هستند وی یادآور شد: انقلاب اسلامی پس از پیروزی بیان کننده دین ناب محمدی علوی بود، این دین برخواسته از تأثیرات سلطنت های مختلف نیست، بلکه از حوزه علمیه قم برخواسته است، حوزه ای که بیان کننده کلام اهل بیت(ع) است، تنها سلسله سند ما است که به نبی اکرم(ص) متصل می شود. آیت الله اراکی بیداری اسلامی را از جمله برکات انقلاب اسلامی دانست و تأکید کرد: حتی جوانان سنی گفتند که رهبر ما امام خمینی(ره) است، مردم فلسطین که ناامید شده بودند زنده شدند، مقاومت اسلامی در لبنان زنده شد، این کشورهای اماکنی بودند که رژیم صهیونیستی هر وقت اراده می کرد آن را تصرف می کرد، ولی از دل انقلاب اسلامی نیروی مقاومت به وجود آمد و کاری کرد که تمام کشورهای عربی از انجام این کار عاجز بودند. وی تصریح کرد: در کشورهای اسلامی نیز جوانان به انقلاب و امام روی آوردند؛ در کشورهای غیر اسلامی نیز نسبت به اسلام روی آوردند، نسل جدید اروپا طرفدار اسلام شد، در طول 20 سال در انگلیس قریب به 2 هزار مسجد ساخته شد. دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفت: اکنون در اغلب دانشگاه ها به ویژه دانشگاه های رژیم صهیونیستی بخش های اسلام، شیعه و انقلاب شناسی تشکیل شده است، 90 درصد اساتید متخصص اسلام شناس و شیعه شناس در آمریکا یهودیان هستند، بیشترین و قوی ترین مؤسسات اسلام و شیعه شناسی با مراکز تحقیقاتی این رژیم در ارتباط هستند. ...
مروری بر اتفاقات مهم حوزه موسیقی کشور در سال 1393
آمریکا به ایران سال گذشته با توجه به استقرار مدیریت جدید در دفتر موسیقی، عملا برگزاری نه چندان موفق دوره بیست و نهم جشنواره موسیقی فجر به پای مدیریت سابق نوشته شد. اما با پایان جشنواره و انتخاب مجدد حسن ریاحی به عنوان دبیر جشنواره، همه منتظر بودند تا ببینند پیروز ارجمند و همکارانش چه تدارکی را برای دوره سی ام جشنواره می بینند. تا این که با انتشار جدول اجراهای دوره سی امین و با مشاهده ...
سیاستمدارن ایرانی جوانی خود را چگونه سپری کردند؟
؛ یعنی در کار و مسئولیت. البته از نشاط جوانانه هم دور نبوده ام و خاطرات خوشی دارم. بازی فوتبال با هم سن و سال ها یکی از این خاطرات است. خدا کند که جوانان امروز، فرصت جوانی کردن داشته باشند و از آن خوب استفاده کنند. علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظ رهبری در امور بین الملل بالاخره جوانی اقتضائات خاص خود را دارد و نعمت جوانی، نعمتی است که زود از دست می رود. جوانی می تواند هم نشاط لازم ...
جناب استاندار محترم" بیایید جشن پیروزی انقلاب را مردمی تر برگزار کنیم
استفاده کند و این که همه نمی توانند از بالگرد استفاده کنند را قبول داریم حداقل هر بار یک رسانه می تواند دوستان را همراهی کند . شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی استان بارها توسط مقامات مختلف شنیده ایم که مراسم دهه فجر متعلق به مردم است و باید این جشن ها را مردمی کنیم و رسانه های مجازی که همه توسط هزینه شخصی خود سعی کرده اند تا از رسانه های سوبسید دار عقب نمانند در کدام یک از کمیته ها شورای ...
