سایر منابع:
سایر خبرها
بزنگاه گفت وگوهای هسته یی در بوته تحلیل
این گزارش نگاهی به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز دوشنبه 4 اسفند 1393 خورشیدی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است. *** تحلیل مسیر گفت و گوها در بزنگاه هسته یی آغاز نشست های هسته یی ایران و 1+5 در شهر ژنو و پیش بینی مثبت از روند گفت و گوها، حمایت حسن روحانی رییس جمهوری از تیم مذاکره کننده ی هسته ...
ملاحظات اخلاقی در پیوند اعضا
، برنارد، 1373، موضوعات اخلاقی و حقوقی در پیوند اعضا ، مجموعه مقالات اخلاق پزشکی، ج 5 (مسائل مستحدثه)، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اخلاق پزشکی، چ 1. صدوق، ابی جعفر محمد بن علی قمی، 1366، ثواب الاعمال، مترجم علی اکبر غفاری، تهران، انتشارات کتابخانه صدوق، چ 8 . طاهری، حبیب الله، 1378، پیوند اعضا از دیدگاه اسلام ، مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال اول، ش 3. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم ...
برترین های جایزه کتاب سال دفاع مقدس +تصاویر
معرفی شدند. در نتیجه داوری نهایی گروه نقد و پژوهش فرهنگی کتاب "نام آورد (دفتر دو)" اثر علیرضا کمری به عنوان کتاب برگزیده و کتاب های "از بردیه تا ساریه" نوشته سید حسن میری و عباس شاکری زاده ابیانه، "شرح قفص" اثر علی خاجی و "بررسی ابعاد حقوقی جنگ عراق علیه ایران" نوشته سید داوود آقایی به عنوان کتاب های تقدیری معرفی شدند. در نتیجه داوری نهایی نامزدهای گروه نقد و پژوهش تاریخی کتاب ...
زینب کبری(س) از نگاه علمای اهل سنت
بینایی و بصیرت و تدبیر کارها در میان خاندان بنی هاشم و بلکه عرب مشهور شد و میان جمال و جلال و سیرت و صورت و اخلاق و فضیلت را جمع کرده بود. شبها در حال عبادت و روزها را روزه داشت و به تقوا و پرهیزگاری معروف بود. 4 پی نوشت ها: 1- فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، ج 2، ص 636-637. 2- زینب الکبری، علامه جعفر نقدی، ص 19 - 18. 3- اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ابن اثیر، ج 7، شماره 6961. 4- دائرة معارف القرن العشرین، ج 4، ص 796 - 795. منبع:باشگاه 211008 ...
هه ژار موکریانی ؛ خداوندگار آثار بی بدیل در ادبیات کُردی
می گشاید. پدرش حاجی ملا محمد بور که از علمای مشهور در زمان خود بوده است به خاطر علاقه ی وافرش به عبدالرحمان سیوطی نام عبدالرحمان برای وی انتخاب می کند. عبدالرحمن دو ساله بود که دامان محبت مادرش را از دست داد و از آوان کودکی سختی و تلخی زندگی را تجربه کرد. آن گونه که خود در کتاب مشهورش چیشتی مجیور می نویسد در دوران کودکی زادگاه خانواده اش روستای ترغه بوکان بر می ...
خمس برنامه اسلام برای حذف شکاف طبقاتی
...> از آنجا که دین مبین اسلام برای مدیریت جامعه بشری دارای الگویی به نام حکومت و نظام سیاسی دینی است و حکومت و مدیریت جامعه بشری بدون داشتن نظام اقتصادی قابل تصور نیست یکی از منابع تعریف شده ی اقتصادی اسلام، خمس و همچنین زکات است که البته بر اساس دیدگاه برخی از بزرگان نظیر حضرت امام خمینی (ره) در کتاب البیع جلد 2 صفحه 194 باید در اختیار ولی فقیه قرار گیرد. در تایید این مطلب باید گفت تا زمان مرحوم ...
معرفی برگزیدگان کتاب سال دفاع مقدس
نام آورد (دفتر 2) به قلم علیرضا کمره ای برگزیده شد. شایسته های تقدیر: از بردیه تا ساریه سیدحسن میری، عباس شاکری زاده ابیانه، شرح قفص علی خاجی، بررسی ابعاد حقوقی جنگ عراق علیه ایران سیدداود آقایی. نقد و پژوهش تاریخی روند جنگ ایران و عراق (2 جلد) نوشته حسین علایی برگزیده شد. شایسته تقدیرها: بن بست در استراتژی شکست در تاکتیک ناصر شعبانی، نبرد طریق القدس امیر رزاق زاده، گردان نهم گل ...
تعامل امام علی(ع) با خلفا در جهت وحدت اسلامی
یاران علی علیه السلام ) که می کوشیدند از ارتداد قبایل خویش جلوگیری کنند، نام برده است (کلاعی البلنسی و هذبه، اقتبسه من الاکتفا، خورشید احمد فاروق، ص 17). دیگر یاران علی علیه السلام از جمله عبدالله بن مسعود، طلحه و زبیر نیز از کسانی بودند که از سوی خلیفه اول بر دروازه های مدینه گماشته شده بودند تا به دفاع از شهر در مقابل تهاجم قبایل مرتدان بپردازند، و هنگامی که به مرتدان شبانه به مدینه ...
پژواک مقاومت خونین / گزیده های زینب پژوهی در آستانه زادروز بانوی پایداری و پیام
(ع) حماسه ای ابدی بر فراز تاریخ حسن دبیر حاج سیدجوادی، نوید شیراز، 228 صفحه، چاپ 1 سال 1360. • عقیلة الوحی: (الصدیقه الصغری الحورا ء الکبری زینب سلام الله علیها ، بنت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام) عبدالحسین شرف الدین، مسجد جامع تهران، کتابخانه مدرسه چهلستون، 85 صفحه، چاپ 1 سال 1361. • الخصائص الزینبیه، یا، ویژگیهای زینب کبری (ع) در عاشورا ...
فصلنامه کتاب های اسلامی ویژه بهار و تابستان 1393 منتشر شد
شرافت و گفت وگوی اکبر پوستچیان با شیخ احمد امینی فرزند علامه شیخ عبدالحسین امینی صاحب کتاب الغدیر با عنوان نام و میراثی ماندگار به چاپ رسیده است. محوری ترین صفحات که همانا به کتاب شناسی اختصاص دارد، در نزدیک به 600 صفحه گردآوری شده است. تقسیم بندی محتوایی براساس شاخه های اصلی و فرعی و موضوع ها صورت گرفته است که با اخلاق آغاز می شود و با هنر پایان می یابد. اطلاعات مدخل ها علاوه ...
شمارش معکوس تا از بین رفتن داعش/ آژانس می تواند عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده ایران را تضمین کند
امنیتی و سیاست خارجی خود را تغییر دهد. مصیب نعیمی کارشناس مسائل خاورمیانه در خصوص تاثیرات داخلی و منطقه ای مرگ ملک عبدالله پادشاه عربستان گفت: کشمکش بر سر قدرت از ماه ها قبل شروع شد زیرا پادشاه در بستر مرگ قرار گرفته بود. وی افزود: طیف سعود الفیصل و بندر بن سلطان که نسل دوم حکام سعودی محسوب می شوند به این امید بودند که پس از دور حضور برادران اصلی، قدرت به فرزندان پادشاه برسد و ...
برگزیده سرمقاله های روزنامه های امروز
اقتصادی چپ و راست و آبی و قرمز ندارد. مفسد مفسد است و در صورت احراز این موضوع باید مجرم را مجازات کرد؛ معاون اول فلان رئیس جمهور باشد یا فرزند بهمان رئیس جمهور. محمدرضا رحیمی باشد یا مهدی هاشمی، بابک زنجانی باشد یا بهزاد نبوی پترو پارس. اینکه طیفی از دولتمردان و احزاب و رسانه های حامی آنها وقتی نام پولشویی های میلیاردی یا رشوه 5/2 میلیون دلاری (17 میلیارد تومانی) شرکت استات اویل و رشوه های هنگفت شرکت ...
تهدید جان کری یک روز قبل از حضور در مذاکرات ژنو/ استقبال حامیان داعش از هاشمی/ به نام جماران به کام نهضت ...
گروه سیاسی مشرق - روزنامه ها در لابه لای گزارش ها و سرمقاله ها، قسمتی از صفحات خود را به اخبار روزهای گذشته یا اخبار ویژه اختصاص می دهند که مشرق در ادامه به آنها اشاره می کند. ******** *کیهان به نام جماران و امام به کام فتنه گران و نهضت آزادی سایت وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام که طبق صورت وظایف مشخص و بابت بودجه میلیاردی که از بیت المال دریافت ...
حضرت زینب کبری سلام الله: ترجمان حقیقت
اسلامی ایشان را الگویی برای زندگی خود قرار دهند. زندگانی حضرت زینب سلام الله حضرت زینب در پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجری قمری در شهر مدینه منوّره متولّد شد، و جهان را به قدوم خویش مزین کرد. نام مبارک آن بزرگوار زینب، و کنیه گرامیشان ام الحسن و ام کلثوم و القاب آن حضرت عبارتند از: صدّیقة الصغری، عصمة الصغری، ولیة اللّه العظمی، ناموس الکبری، شریکة الحسین ...
آثار برگزیده دفاع مقدس معرفی شدند
شایسته تقدیر شدند: مهمان صخره ها راحله صبوری، نورالدین پسر ایران معصومه سپهری، پایی که جا ماند سیدناصر حسینی پور، زندان الرشید محمدمهدی بهداروند، چشم تر فاطمه دوست کامی، فقط غلام حسین باش حمید حسام، چه کسی قشقره ها را می کشد؟ حجت شاه محمدی، هستم تا بگویم رمضان روحی. زندگی نامه چشم بیدار جلیل امجد در بخش زندگی نامه داستانی برگزیده شد. شایسته های تقدیر: آقاسیدمجتبی اصغر فکور، ماه ...
تشابه اسمی فرزندان علی(ع)با نام های خلفا
مدارک موجود، حضرت علی (ع) در نام گذاری این فرزند، هیچ دخالتی نداشته و جناب عمر بن خطاب با توجه به موقعیت و مقامی که در اختیار داشت، در نام گذاری این فرزند حضرت علی (ع) دخل و تصرف داشته و او را به نام خودش عمر نامید. احمد بن یحیی بلاذری در این باره می نویسد: عمر بن خطاب فرزند حضرت علی (ع) را عمر نامید. [5] تاریخ از دخل و تصرف های جناب خلیفه دوم نمونه ها و موارد دیگری را نیز ثبت کرده است. احمد بن ...
ولادت پیام رسان نهضت حسینی
که حضرتش را به درستی بشناسیم و بشناسانیم و الگو قرار دهیم. 4- حضرت زینب(س) در عصر رسالت و هجرت در مدینه النبی به دنیا آمد که پدری چون علی دارد و مادری چون فاطمه و برادرانی چون حسن و حسین دارد و در خانه ای ولادت یافت و رشد نمود که سراسر طهارت و قداست و عقلانیت و علمانیت و عبادت و حکمت و فضیلت فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه، نور آیه 36 بود و مورد احترام و تکریم خداوندی قرار ...
جزییاتی از ائتلاف صهیونیست ها با آل سعود
ساز نظیر بحران نفت یا جنگ در سوریه یا منازعه با اردن، پادشاه جدید بلافاصله عزل و نصب دهها شاهزاده در عربستان سعودی را انجام داد. البته این نکته غافلگیر کننده نبود که بسیاری از عزل شدگان از نزدیکان ملک عبدالله بودند. به عنوان مثال ملک سلمان 2 تن از پسران ملک عبدالله را عزل کرد. مشعل که حاکم شهر مدینه بود و ترکی که حاکم ریاض بود، دو فرزند ملک عبدالله بودند. خالد بن بندر نیز از ریاست سازمان استخبارات ...
محل دفن حضرت زینب کجاست دمشق یا قاهره؟
امام حسن مجتبی علیه السلام می نویسد: حسن بن علی در کنار قبر مادرش فاطمه علیها السلام به خاک سپرده شدو در این قبرستان تا این زمان سنگی است که روی آن چنین نوشته شده است: الحمدلله مبید الامم ومحیی الرمم هذا فاطمة بنت رسول الله صلی الله علیه و آله سیدة نساء العالمین و الحسن بن علی بن ابی طالب و علی بن الحسین بن علی و محمد بن علی و جعفر بن محمد رضوان الله علیهم اجمعین. (3) و این ...
برگزیدگان شانزدهمین جایزه کتاب سال دفاع مقدس شناخته شدند
عرصه ملی است تصمیم این دوره از جایزه بر این منوال قرار گرفت که این گروه صرفاً از طریق فراخوان و ثبت نام علاقمندان در سایت برگزار شود. حاصل این فعالیت ثبت نام 52 نفر فعال این حوزه ها بود. داوران این گروه، با ارزیابی اطلاعات دریافتی از شرکت کنندگان، مطالعه سوابق آنها، پیگیری اطلاعات تکمیلی از وب سایت ها و بانک های اطلاعات کتابخانه تخصصی جنگ و آثار موجود، در مجموع 7 نفر را به عنوان فعال برگزیده ...
عربستان و ستیز با تفکر انقلابی انصارالله یمن
...> زیدیون یمنی یکی از فرق شیعه محسوب می شوند که قائل به امامت زید بن علی پس از حضرت زین العابدین (ع) امام چهارم شیعیان می باشند. از فرقه زیدیه به عنوان منعطف ترین جریان دینی در تشیع نام برده شده که از تساهل و تسامح بالای دینی برخوردار است. در ابتدا این جنبش تنها در پی احقاق حقوق شیعیان یمن بود اما در حال حاضر اهداف آن ها وسعت بیشتری یافته و بر مسائل ملی و مبارزه با نفوذ عربستان در یمن تاکید ...
بنیاد در آینه مطبوعات
جالبش این است که در شام عید قربان خداوند ما را صاحب سه فرزند کرد به نام های هاجر، ابراهیم و اسماعیل که البته رضا، جواد و زهرا هم صدایشان می کنیم. کف کفشم مقوا گذاشتم چه شد که به جبهه رفتید؟ 16ساله بودم که این فرمان امام را شنیدم: واجب کفایی است جبهه ها را پر کنید . برای همین، مدرسه را ترک کردم و برای اعزام به پادگان رفتم. موقع سوارشدن به اتوبوس یکی از فرماندهان بسیج ایستاده بود و بچه های ...
جشنواره فرهنگی شفیعه در قم برگزار می شود
مراسم خطبه خوانی خادمان حرم مطهر و امام حسین(ع) برگزار می شود خاطرنشان کرد: عطرافشانی مزار شهدا ساعت 16 در گلزار شهدای علی بن جعفر قم برگزار می شود. مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل آستان مقدس حضرت معصومه (س) بابیان این مطلب که مراسمی ویژه اردو زبان ها در سالن امام خامنه ای و در روز 5 شنبه برگزار می شود گفت: دعای ندبه در روز جمعه توسط خادمان امام حسین (ع) و حضرت معصومه (س) و در مسجد ...
سرمقاله روزنامه های 3 اسفند
شش کشور روی کلیات و اصول برنامه جامع هسته ای توافق کرده و باقیمانده وقت تا اول تیرماه را به نگارش متن برنامه اختصاص دهند. اکنون ایران و گروه 1+5 از یک سو تحت فشار جهانی قرار دارند که قبل از فوت وقت به نتیجه مطلوب برسند و راه حلی متوازن و مرضی الطرفین برای پرونده هسته ای ایران پیدا کنند؛ به طوری که جهان از صلح آمیزبودن فعالیت های هسته ای ایران اطمینان حاصل کرده و طبیعتا در این پروسه ایران هم باید ...
نگاهی به قوانین ازدواج در سال های اخیر
این طرح افزوده می شود. در هجدمین دوره این طرح که از بهمن 93 تا اردیبهشت 94 طی یک دوره سه روزه در شهر مشهد برگزار می شود، 36 هزار زوج دانشجو ثبت نام کرده اند که از این میان 25 هزار زوج در این دوره شرکت می کنند. در این دوره ها کارگاه های آموزشی برای زوجین برگزار و مسایلی مانند مهارت های زندگی، روابط زناشویی، مدیریت جنسی و آیین همسرداری به آنها آموزش داده می شود. طرح دیگری که در ...
برگزیده سرمقاله های روزنامه های امروز
تکراری غرب در صحنه مقابله در طول بیش از 30 سال عمر جمهوری اسلامی است. سابقه تحریم نفتی و اقتصاد وابسته نفت را می توان از برجسته ترین نمادهای طمع ورزی غرب برای فشار به ایران برای حصول به مقاصد سیاسی و کاسبکارانه خود نام برد. بر اساس سیاست های غلط پهلوی و اشتباهات کشورهای صاحب انرژی های فسیلی و نفت و گاز، حربه تحریم در یک معادله معکوس قرار گرفته است. بدین معنی که جای تحریم کننده و تحریم شونده ...
نسبت عثمانی گری اردوغان و داعش
العملی بر علیه تحقیر و توهین است که احساس می کردند.حمله مغول و برچیدن بساط خلافت اسلامی، جامعه اسلامی را وارد شوک عظیمی کرد به خصوص که به این خلافت جنبه ای شرعی داده بودند حتی شخصیت روشنفکری مثل سعدی در ابیاتی زیبا از بغداد عصر خلیفه یاد می کند و بر زوال آن حسرت می خورد. عکس العملی که در مقابل این سرخوردگی بروز و ظهور کرد سلفی گری بود که توسط ابن تیمیه نظام مند شد و آن ها علت سقوط مسلمانان و شکست ...
میزان انطباق دیدگاه ابن عربی در مظهریت تام خلیفه الله با قرآن کریم
، الفتوحات المکیه ، 4 جلدی، بیروت، دار صادر. ابن فارس، ابوالحسین احمد، 1404 ق، معجم مقائیس اللغه ، تحقیق و ضبط: عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی. ابن منظور، 2000 م، لسان العرب، بیروت، دار صادر. امام خمینی، سیدروح الله،1385، تفسیرالقرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی&، نگارش: محمدعلی ایازی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی& مؤسسه چاپ و نشر عروج. الایجی ...
آشنایی با زندگانی حجّت الاسلام وزیری یزدی بانی کتابخانه وزیری
سودمندی داشت که می توان به بازگشایی مدارس حوزة علمیّة یزد، پس از شهریور 1320ش به کمک علمای نامی یزد (دعایی، 121) / تشکیل انجمن ادبی کتابخانة وزیری یزد در سال 1350ش (قریشی، 42) / تعمیر و مرمّت مسجد جامع کبیر یزد و تشکیل هیئت حامیان مسجد در سال 1324ش (آیت-اللهی، 60) / پیگیری و اهتمام در تصویب تعطیلی رسمی روز شهادت امام جعفر صادق(علیه السلام) در مجلس شورای ملّی در زمان آیت الله کاشانی(محمّدرضا ...
وقف نامۀ مسجد چهارمنار (مسجد امیرخضرشاه یا خضرشاه)
به کوشش: رضا افخمی (عضو هیأت علمی دانشگاه یزد) حسین مسرّت کلید واژه وقف نامه/ مسجد/ خانقاه/ مرشدیّه/ یزد/ اردکان چکیده سید امیر جلال الدّین خضرشاه از عارفان سلسلۀ مرشدیّه و از دولتمندان یزد در سال 849 ق، مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقیّه را در محلّۀ چهارمنار یزد بنیان می گذارد و برای تأمین مخارج مسجد و به ویژه خانقاه آن، زمین، باغ، مزرعه، قنات، دکّان و دیگر املاک معمول را بر آن وقف می کند که گزارش کامل آن همراه با شرح مصرف هر کدام در وقف نامه درج است. بنا بر سواد وقف نامه که نخستین تحریر آن به سال 902 ق است، این مکان شامل: جماعت خانه، بقعه، مسجد و خانقاه برای مرشدان و مسلمانان بوده است و موقوفات زیادی در شهرهای اردکان، تفت و یزد داشته که می باید صرف هزینۀ تحصیل طلّاب علوم دینی، پذیرایی مسافران، خادم، خطیب، مؤذّن، روشنایی مسجد و پختن آش گندم برای فقرا شود. متن نهایی و پیراستۀ وقف نامه بر پایۀ سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی مربوط به سال های 902 ق تا 1337 ش سامّان یافته است. دیباچه به سال 849 ق سیّد امیرجلال الدّین خضرشاه بن غیاث الدّین علی یزدی1 که از عارفان سلسلۀ مرشدیۀ یزد و از مردان دولتمند و صاحب آثار خیر فراوانی در شهر یزد بوده و کتاب های تاریخ یزد بدان اشاره کرده اند که از آن جمله اند: باغ و مزارات و مصلّی و عیدگاه جدید،2 در محلّۀ چهارمنار3 و در کوچۀ بهروک4 که اکنون بدان کوچه بُندون (Bondun) یا بُندان یا بُندار می گویند5. بنای مسجد و خانقاهی را نهاد که بنا بر نوشتۀ وقف نامۀ آن به نام مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقّیه خوانده شده است، گزارش این مسجد در سدۀ 9 ق چنین است: مرتضی اعظم، امیر جلال الدّین خضرشاه - ادام الله سیادته - ساخته و در عمارات و بقاع الخیر، اهتمام تمام به جای آورد و دست ارادت به خلفای مرشدی6 داده و به کسوت شیخ مرشد درآمده و در کوچۀ مذکور در جنب دولتخانۀ7 خود8، مسجد جدید بنا فرموده و در میان مسجد، پایابی به نهر کیفرامرز9 حفر کرده و جماعت خانه ساخته و بر یسار مسجد، حظیره ای به جهت مدفن خود پرداخته و قبر حفر فرموده و در جنب حظیره، چمنی به غایت مروّح ساخته و در پیشان چمن، بقعۀ مروّح ساخته موسوم به مرشدیّه و علما و اهل الله و درویشان، غالب اوقات در آن بقعه ساکن باشند و در صبح و شام نقّار مرشدی10 می زنند و بنای این مسجد در سنۀ تسع و اربعین و ثمانمائه بوده. امّا هنوز اتمام نیافته، به خیر و زودی تمام گردد. انشاءالله 11. مستوفی بافقی در سال 1112 ق در تکمیل نوشته های کاتب یزدی می آورد: مزارع بهادین آباد، حوالی اردکان و بسیار حقّابه و باغات و اراضی در اهرستان و تفت قهستان خریده بر مسجد مزبور وقف فرموده و حاصل آن ها را که قریب پنجاه و پنج تومان می شود در وجه وظیفۀ طلبۀ علوم و مرسوم حفّاظ مقرّر کرد و به سبب دخل جمعی از اولاد آن جناب که خود را متولّی شرعی می دانند و تمامی حاصل به مصارف غیر مقرّر صرف می نمایند، مسجد رو به خرابی آورده و چراغش خاموش مانده و سیادت پناه میر عسکر خضر شاهی که خود را از جمله اولاد سیّد مومی الیه می داند به امر تولیّت اشتغال دارد 12 و پس از آن در حدود سال 1260 ق در شرح موقوفات مسجد آمده است: خارج بلده به مقام محلّۀ چهار منار ... مسجدی با روح و نشاط است. موقوفات بسیار داشته. آنچه باقی مانده، الحال در دست عالی جناب آقا محمّد حسن، خلف عالی جناب غفران مآب آخوند ملاّ مهدی طبسی الاصل یزدی المسکن است. 13 سپس به شرح چند موقوفۀ آن که باقی مانده می پردازد: مزرعۀ بهاء الدّین آباد، توابع قصبۀ اردکان، نه روز شبان – مداخل آن یکصد و پنجاه و پنج تومان و دو هزار دینار است. میاه اهرستان، بیست و دو جرّه و اراضی هفت قفیز – مداخل آن پانزده تومان است. اراضی قصبۀ تفت، دو قفیر – مداخل آن دو تومان است. میاه وَرِی تفت دو جرّه – مداخل آن دو تومان است. مصارف – بعد از وضع وجوه دیوانی املاک و رقبات و حقّ التولیّه، صرف تعمیر مسجد و مواجب خادم و وظیفۀ خطیب و مؤذّن و روشنایی مسجد و آنچه فاضل آید، در آشخانۀ مسجد صرف نمایند. 14 اکنون که سال 1393 ش است، روشن نیست از آن همه موقوفات که در وقف نامه ها آمده، چه بر جای مانده است که نیاز به بررسی اسناد موجود در سازمان اوقاف و امور خیریّۀ یزد دارد. بنا بر نوشتۀ ایرج افشار، مسجد نامبرده مرکّب از ایوان، صحن تابستانی و گرمخانه بوده است15 و آنچه در زمان نگارش کتاب یادگارهای یزد (سال 1353 ش) به چشم وی خورده، به قرار زیر است: 1- سراسر محراب از کاشی های معرّق (83 115سانتی متر عصر تیموری پوشیده شده است. 2- بدنۀ سمت شرقی منبر از کاشی معرّق و بلندی آن 147 با عرض 192 سانتی متر است. 3- در محراب گرمخانه، یک قطعه سنگ مرمر به اندازۀ 60 55 امّا بی هیچ نوع ظرافتی، مورّخ 1294 نصب است و به اطرافش دوازده امّام نقر گردیده. 4- درین مسجد یک قطعۀ قالی بافت سال 1350 قمری به اندازۀ 40/7 25/4 متر به طرح سجّاده ای (خانه خانه) و با نقوش درخت و بوته وجود دارد. در دورۀ آن صورت موقوفات مسجد و نیز در چهار گوشه اش این عبارت انگلیسی Dedicoted to the Masjid chahar monar of yazd بافته شد. عبارت فارسی بافته شدۀ آن چنین است: 1350- وقف مؤبّد شد این قالی بر مسجد خضر شاهی به محلّۀ چهار منار یزد، سه ربع از منال از مزرعۀ مشاع بهاباد الدّین اردکان و بیست و دو جرّه یکهری (کذا) از قنات اهرستان و ده قفیز زمین واقفه شکر باغ در اهرستان که واقفین متولیّان اولاد مرحمتشان واقف مقیم اردکانند و ده نفر نظّار ساکن یزد، حاجی سیّد محمّد رضا میبدی، ملتمس دعا، کارخانۀ ثابتی رضا 202. تمامی یک در باغ و عمارات معروف به باغ چشمه سورمه واقعه در تفت و تمامی دوازده جرّه قنات وری تفت. تاریخ شهر محرّم 1350. از پایاب واقع در مسجد، آب مشهور به آب بریده می گذرد. 16 امّا و بر پایۀ متن وقف نامه های موجود و مفاد تاریخ جدید یزد، روشن می شود که این مجموعه شامل: مسجد جامع (مسجد امیر خضر شاهی)، خانقاه ابواسحاقیّه و بقعۀ مرشدیّه بوده است. گزارش کار امّا وقف نامه ای که در سطور بعد، متن کامل آن بر اساس سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی موجود تقدیم می شود، داستانی شیرین دارد. در سال 1380 ش، آقای دکتر جلال گلشن یزدی که سال هاست ساکن آمریکاست، در یکی از سفرهای تابستانی خود به زادگاهش، سواد وقف نامه ای بزرگ را در اختیار این جانب مسرّت گذارد که تاریخ مندرج در آن 902 ق بود. وی بیان داشت، چون سال هاست این وقف نامه به امانت نزد من است و عمرها به کس وفا نخواهد کرد و روشن نیست در آینده چه خواهد شد، این وقف نامه در اختیار تو باشد تا به هر کجا که صلاح دانستی، بسپاری یا اهدا کنی. در سال 1381ش که آقای میرزا محمّد کاظمینی، بنای گنجینه ای از اسناد و نسخ خطّی را داشت و بنا شد آن را بعداً وقف آستانۀ امامزاده جعفر(ع) یزد بنماید، این جانب مسرّت بهتر آن دید که آن نسخه را برای حفظ و نگهداری بدان جا بسپارد، امّا در نظر داشت که روزی آن را بازخوانی و چاپ نماید، تا بخشی از تاریخ اجتماعی، فرهنگی و حتّی مکان های تاریخی یزد روشن شود. این بود که ابتدا تصویری از نسخۀ نامبرده تهیّه شد و سپس در بررسی ها متوجّه شدیم که دو نسخۀ دیگر از آن در کتابخانۀ وزیری و سازمان اوقاف و امور خیریۀ یزد، هر دو به سال 1286 ق موجود است، پس نگارنده گان نسخۀ موزۀ کاظمینی را اصل قرار دادند (به دلیل قدمت) و با مقابله با دو نسخۀ دیگر و متن چاپی که به لطف آقای حق شناس به دست نگارنده گان رسید، به متن موجود دست یافتند که امید است راهگشای پژوهندگان تاریخ و فرهنگ یزد باشد. آقای حق شناس از قول آقای جلال مهینی بیان می دارد که نسخۀ اصلی وقف نامه بر روی پارچه بوده و در اردکان وجود داشته است و بعدها به کتابخانۀ وزیری یزد داده شد، امّا جستجو برای دست یابی به متن اصلی در کتابخانۀ وزیری حاصلی نداشت. به گفتۀ آقای حق شناس، نسخۀ چاپی بر اساس همان نسخۀ اصلی رونویس و چاپ شده است. امّا در پایان نسخۀ چاپی، عبارت رونوشت از دادگاه شعبۀ یک یزد دیده می شود. مشخصّات سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی به قرار زیر است: 1- وقف نامۀ مسجد خضرشاه، نسخۀ خطّی گنجینۀ (موزه) میرزا محمّد کاظمینی در یزد، مورّخ 902 ق [تاریخ آن حقیقی نیست و از روی نسخۀ 902 ق رونویس شده و گویا از عهد قاجار باشد]، به خطّ نسخ، به ابعاد 295 20 سانتی متر (با علامت اختصاری: موزه). 2- صورت وقف نامۀ مسجد خضرشاهی. در مجموعۀ خطّی کتابخانۀ وزیری یزد، به شمارۀ 1687، (ص 126-105). مستند به تاریخ سوم ذی قعدۀ 1286 ق [امّا و به احتمال زیاد این تاریخ نسخۀ اصلی است و نسخۀ حاضر گویا از سدۀ 14 ق باشد] به خطّ شکستۀ نستعلیق تحریری زیبا، بی تاریخ. (با علامت: وزیری). 3- رونوشت وقف نامۀ مسجد میر خضرشاهی در ادارۀ کلّ اوقاف و امور خیریّۀ استان یزد، ش 1396 م، آرشیو 178، مستند به تاریخ سوم ذی قعدۀ 1286 ق، تایپ شده، بی تاریخ17، ( (با علامت: اوقاف) این نسخه پر از اغلاط تایپی است. 4- وقف نامچۀ مسجد میر خضرشاهی واقع در محلّۀ چهارمنار یزد، یزد: بی نا [چاپخانۀ گلبهار، 1327ش، جیبی، 38 ص]. (با علامت: چاپی). اهمیّت وقف نامۀ نامبرده تاریخی: این وقف نامه به غیر از اینکه سندی تاریخی دربارۀ یکی از مکان های مذهبی و آثار تاریخی یزد است، دارای اطّلاعات تاریخی - اجتماعی و ارزنده ای از سده های 9 و 10 ق در شهر یزد، اماکن، باغ ها و نام ها بویژه نام برجستگان سلسلۀ مرشدیۀ ایران در حوالی یزد و شیراز است و می تواند از لحاظ سلسله نسب برخی خاندان های یزدی سودمند باشد. ادبی: وقف نامه دارای مقدّمه ای آراسته به ترکیبات بدیع و زیبای فارسی و عربی همراه شده که تا حدّی نثر متکلّفانه را تداعی می کند. مؤلّف به غیر از تمسّک جستن به آیات قرآنی و عبارات عربی، از اشعار فارسی و عربی هم سود جسته است، همو در متن نیز بهره ور از سجع های زیبای فارسی و عربی شده است. نتیجه: بنا بر آنچه که آمد، نتیجه گرفته می شود، وقف نامۀ نامبرده یکی از وقف نامه های مهم در عصر خود بوده و می باید نسخ دیگری داشته باشد که در هر قرن بوسیلۀ بزرگان شهر تأیید و ممهور می شده است. زیرا تمام نسخه های موجود استنساخی است و کهن ترین نسخه هنوز بدان دسترسی حاصل نشده است. توضیح آنکه، برخی اسامی خاص ناخوانا بود و بین عبارات تأییدکنندگان خطّ تیره – نهاده شد. مرور کنندۀ نسخۀ موزه هر جا که نتوانسته آن را با اصل برابری دهد، کلمۀ کذا گذاشته است. عبارت داخل [] را نسخۀ موزه ندارد. مصححان از خانم مریم عظیم که زمینۀ دست یابی به نسخۀ ادارۀ اوقاف را فرهم کرد، تشکّر می کنند. پی نویس 1- این شخص، غیر از شمس الدّین محمّد خضرشاه و فرزند قطب الدّین خضرشاه است که در همان زمان می زیسته اند و آثار متعددی در یزد داشته اند و در تواریخ یزد، احوالشان مذکور است. (یادگارهای یزد 2: 250). 2- افشار، ایرج: یادگارهای یزد، یزد: نیکوروش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم، 1374، ج 2: 250. 3- محلّۀ چهار منار، از محلاّت قدیمی یزد است. نام قدیم آن موضع کوی بهروک بوده است. وجه تسمیۀ جدید آن به مناسبت وجود چهار منار دو مدرسۀ مقابل هم (معروف به مدرسۀ چهار منار) بوده است که به دستور شمس الدّین محمّد بن رکن الدّین در سر کوچۀ بهروک ساخته شد. (تاریخ جدید یزد: 88) (در سال 728) و موجب آبادی آن محلّه گردید. یک حدّ این محلّه رودخانۀ خشکی است و پلی بر روی آن زده و آن را پل چهار منار نام گذارده بودند (جامع مفیدی 3: 678). محلّۀ چهار منار از محلاّت معروف خارج از حصار و محلّ باغ های دورۀ شهر بوده است و قسمتی از آن به نام کوچۀ بهروک موسوم بوده. مؤلف جامع مفیدی گفته است: کوچۀ بهروک که اکنون به چهار منار اشتهار یافته (جامع مفیدی 1: 187) (یادگارهای یزد 2: 239). 4- نام کوچۀ بهروک به عنوان سکّۀ بهروک و کوی بهروک در جامع الخیرات [ص 139] به مناسبت آثاری که شمس الدّین محمّد در آنجا ایجاد کرد، مکرّر آمده است و آن را "ظاهر یزد" دانسته (یادگارهای یزد 2: 249). 5- یادگارهای یزد، همان 2: 252-251. 6- مراد، خلفای سلسلۀ مرشدی از متصوّفه ای است که به شیخ مرشد، یعنی شیخ ابواسحق کازرونی معتقد بودند. (یادگارهای یزد 2: 250). 7- اصطلاحی برای خانه های اعیان از قبیل آنکه امروزه دولت منزل می گویند. (یادگارهای یزد 2: 250). 8- مؤلّف جامع مفیدی به علّت "دولتخانۀ خود" نوشته است که در "کوچۀ بهروک که اکنون به چهار منار اشتهار یافته ساکن بود." (ج 1: 187) (یادگارهای یزد 2: 250). 9- مراد، روستای گردفرامرز است که در یک فرسنگی یزد کنونی و بر سر راه یزد به تهران قرار دارد. 10- سلسلۀ مرشدیّه در یزد اهمیّتی داشته است و یکی از اقطاب آن ها موسوم به شیخ فریدالدّین عبدالباقی خلوتی، مدّت سی و هشت سال در یزد مقیم بود و همان جا وفات کرد و در بیت القاسمی، بیرون شهر یزد در کوی نرسوباد در گورستان مامّانوک دفن شد. (تعلیقات جامع مفیدی 3: 937-938، به نقل از مشیخه نسخۀ 2143 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران). 11- کاتب یزدی، احمد: تاریخ جدید یزد، به کوشش: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم، 1375: 122-121 با تلخیص. 12- مفید مستوفی بافقی، محمّد: جامع مفیدی، به کوشش: ایرج افشار، تهران: اساطیر، چاپ دوم، 1385، ج 1: 187 با تلخیص. 13- طراز یزدی، عبدالوهّاب: کتابچۀ موقوفات یزد به کوشش: ایرج افشار، در فرهنگ ایران زمین، چاپ دوم، 1354، ج 10: 22. 14- همان: 23-22. 15- یادگارهای یزد، همان، ج 2: 250. 16- همان: 253-252. 17- نیز ر.ک: عرفان فر، محمّد جواد: فهرست اسناد موقوفات ایران، استان یزد، یزد: عرشیان، 1387: 667-665. Skip to content Using YazdFarda Mail with screen readers You’re out of storage space and will soon be unable to send or receive emails until you free up space or purchase additional storage. 40 of about 103 (no subject) Inbox x Hosein Masarrat Jan 24 (4 days ago) to me وقف نامۀ مسجد چهارمنار (مسجد امیرخضرشاه یا خضرشاه) به کوشش: رضا افخمی (عضو هیأت علمی دانشگاه یزد) حسین مسرّت Rezaafkhami55@yahoo.com hmasarrat@yahoo.com کلید واژه وقف نامه/ مسجد/ خانقاه/ مرشدیّه/ یزد/ اردکان چکیده سید امیر جلال الدّین خضرشاه از عارفان سلسلۀ مرشدیّه و از دولتمندان یزد در سال 849 ق، مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقیّه را در محلّۀ چهارمنار یزد بنیان می گذارد و برای تأمین مخارج مسجد و به ویژه خانقاه آن، زمین، باغ، مزرعه، قنات، دکّان و دیگر املاک معمول را بر آن وقف می کند که گزارش کامل آن همراه با شرح مصرف هر کدام در وقف نامه درج است. بنا بر سواد وقف نامه که نخستین تحریر آن به سال 902 ق است، این مکان شامل: جماعت خانه، بقعه، مسجد و خانقاه برای مرشدان و مسلمانان بوده است و موقوفات زیادی در شهرهای اردکان، تفت و یزد داشته که می باید صرف هزینۀ تحصیل طلّاب علوم دینی، پذیرایی مسافران، خادم، خطیب، مؤذّن، روشنایی مسجد و پختن آش گندم برای فقرا شود. متن نهایی و پیراستۀ وقف نامه بر پایۀ سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی مربوط به سال های 902 ق تا 1337 ش سامّان یافته است. دیباچه به سال 849 ق سیّد امیرجلال الدّین خضرشاه بن غیاث الدّین علی یزدی1 که از عارفان سلسلۀ مرشدیۀ یزد و از مردان دولتمند و صاحب آثار خیر فراوانی در شهر یزد بوده و کتاب های تاریخ یزد بدان اشاره کرده اند که از آن جمله اند: باغ و مزارات و مصلّی و عیدگاه جدید،2 در محلّۀ چهارمنار3 و در کوچۀ بهروک4 که اکنون بدان کوچه بُندون (Bondun) یا بُندان یا بُندار می گویند5. بنای مسجد و خانقاهی را نهاد که بنا بر نوشتۀ وقف نامۀ آن به نام مسجد جامع و خانقاه ابواسحاقّیه خوانده شده است، گزارش این مسجد در سدۀ 9 ق چنین است: مرتضی اعظم، امیر جلال الدّین خضرشاه - ادام الله سیادته - ساخته و در عمارات و بقاع الخیر، اهتمام تمام به جای آورد و دست ارادت به خلفای مرشدی6 داده و به کسوت شیخ مرشد درآمده و در کوچۀ مذکور در جنب دولتخانۀ7 خود8، مسجد جدید بنا فرموده و در میان مسجد، پایابی به نهر کیفرامرز9 حفر کرده و جماعت خانه ساخته و بر یسار مسجد، حظیره ای به جهت مدفن خود پرداخته و قبر حفر فرموده و در جنب حظیره، چمنی به غایت مروّح ساخته و در پیشان چمن، بقعۀ مروّح ساخته موسوم به مرشدیّه و علما و اهل الله و درویشان، غالب اوقات در آن بقعه ساکن باشند و در صبح و شام نقّار مرشدی10 می زنند و بنای این مسجد در سنۀ تسع و اربعین و ثمانمائه بوده. امّا هنوز اتمام نیافته، به خیر و زودی تمام گردد. انشاءالله 11. مستوفی بافقی در سال 1112 ق در تکمیل نوشته های کاتب یزدی می آورد: مزارع بهادین آباد، حوالی اردکان و بسیار حقّابه و باغات و اراضی در اهرستان و تفت قهستان خریده بر مسجد مزبور وقف فرموده و حاصل آن ها را که قریب پنجاه و پنج تومان می شود در وجه وظیفۀ طلبۀ علوم و مرسوم حفّاظ مقرّر کرد و به سبب دخل جمعی از اولاد آن جناب که خود را متولّی شرعی می دانند و تمامی حاصل به مصارف غیر مقرّر صرف می نمایند، مسجد رو به خرابی آورده و چراغش خاموش مانده و سیادت پناه میر عسکر خضر شاهی که خود را از جمله اولاد سیّد مومی الیه می داند به امر تولیّت اشتغال دارد 12 و پس از آن در حدود سال 1260 ق در شرح موقوفات مسجد آمده است: خارج بلده به مقام محلّۀ چهار منار ... مسجدی با روح و نشاط است. موقوفات بسیار داشته. آنچه باقی مانده، الحال در دست عالی جناب آقا محمّد حسن، خلف عالی جناب غفران مآب آخوند ملاّ مهدی طبسی الاصل یزدی المسکن است. 13 سپس به شرح چند موقوفۀ آن که باقی مانده می پردازد: مزرعۀ بهاء الدّین آباد، توابع قصبۀ اردکان، نه روز شبان – مداخل آن یکصد و پنجاه و پنج تومان و دو هزار دینار است. میاه اهرستان، بیست و دو جرّه و اراضی هفت قفیز – مداخل آن پانزده تومان است. اراضی قصبۀ تفت، دو قفیر – مداخل آن دو تومان است. میاه وَرِی تفت دو جرّه – مداخل آن دو تومان است. مصارف – بعد از وضع وجوه دیوانی املاک و رقبات و حقّ التولیّه، صرف تعمیر مسجد و مواجب خادم و وظیفۀ خطیب و مؤذّن و روشنایی مسجد و آنچه فاضل آید، در آشخانۀ مسجد صرف نمایند. 14 اکنون که سال 1393 ش است، روشن نیست از آن همه موقوفات که در وقف نامه ها آمده، چه بر جای مانده است که نیاز به بررسی اسناد موجود در سازمان اوقاف و امور خیریّۀ یزد دارد. بنا بر نوشتۀ ایرج افشار، مسجد نامبرده مرکّب از ایوان، صحن تابستانی و گرمخانه بوده است15 و آنچه در زمان نگارش کتاب یادگارهای یزد (سال 1353 ش) به چشم وی خورده، به قرار زیر است: 1- سراسر محراب از کاشی های معرّق (83 115سانتی متر عصر تیموری پوشیده شده است. 2- بدنۀ سمت شرقی منبر از کاشی معرّق و بلندی آن 147 با عرض 192 سانتی متر است. 3- در محراب گرمخانه، یک قطعه سنگ مرمر به اندازۀ 60 55 امّا بی هیچ نوع ظرافتی، مورّخ 1294 نصب است و به اطرافش دوازده امّام نقر گردیده. 4- درین مسجد یک قطعۀ قالی بافت سال 1350 قمری به اندازۀ 40/7 25/4 متر به طرح سجّاده ای (خانه خانه) و با نقوش درخت و بوته وجود دارد. در دورۀ آن صورت موقوفات مسجد و نیز در چهار گوشه اش این عبارت انگلیسی Dedicoted to the Masjid chahar monar of yazd بافته شد. عبارت فارسی بافته شدۀ آن چنین است: 1350- وقف مؤبّد شد این قالی بر مسجد خضر شاهی به محلّۀ چهار منار یزد، سه ربع از منال از مزرعۀ مشاع بهاباد الدّین اردکان و بیست و دو جرّه یکهری (کذا) از قنات اهرستان و ده قفیز زمین واقفه شکر باغ در اهرستان که واقفین متولیّان اولاد مرحمتشان واقف مقیم اردکانند و ده نفر نظّار ساکن یزد، حاجی سیّد محمّد رضا میبدی، ملتمس دعا، کارخانۀ ثابتی رضا 202. تمامی یک در باغ و عمارات معروف به باغ چشمه سورمه واقعه در تفت و تمامی دوازده جرّه قنات وری تفت. تاریخ شهر محرّم 1350. از پایاب واقع در مسجد، آب مشهور به آب بریده می گذرد. 16 امّا و بر پایۀ متن وقف نامه های موجود و مفاد تاریخ جدید یزد، روشن می شود که این مجموعه شامل: مسجد جامع (مسجد امیر خضر شاهی)، خانقاه ابواسحاقیّه و بقعۀ مرشدیّه بوده است. گزارش کار امّا وقف نامه ای که در سطور بعد، متن کامل آن بر اساس سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی موجود تقدیم می شود، داستانی شیرین دارد. در سال 1380 ش، آقای دکتر جلال گلشن یزدی که سال هاست ساکن آمریکاست، در یکی از سفرهای تابستانی خود به زادگاهش، سواد وقف نامه ای بزرگ را در اختیار این جانب مسرّت گذارد که تاریخ مندرج در آن 902 ق بود. وی بیان داشت، چون سال هاست این وقف نامه به امانت نزد من است و عمرها به کس وفا نخواهد کرد و روشن نیست در آینده چه خواهد شد، این وقف نامه در اختیار تو باشد تا به هر کجا که صلاح دانستی، بسپاری یا اهدا کنی. در سال 1381ش که آقای میرزا محمّد کاظمینی، بنای گنجینه ای از اسناد و نسخ خطّی را داشت و بنا شد آن را بعداً وقف آستانۀ امامزاده جعفر(ع) یزد بنماید، این جانب مسرّت بهتر آن دید که آن نسخه را برای حفظ و نگهداری بدان جا بسپارد، امّا در نظر داشت که روزی آن را بازخوانی و چاپ نماید، تا بخشی از تاریخ اجتماعی، فرهنگی و حتّی مکان های تاریخی یزد روشن شود. این بود که ابتدا تصویری از نسخۀ نامبرده تهیّه شد و سپس در بررسی ها متوجّه شدیم که دو نسخۀ دیگر از آن در کتابخانۀ وزیری و سازمان اوقاف و امور خیریۀ یزد، هر دو به سال 1286 ق موجود است، پس نگارنده گان نسخۀ موزۀ کاظمینی را اصل قرار دادند (به دلیل قدمت) و با مقابله با دو نسخۀ دیگر و متن چاپی که به لطف آقای حق شناس به دست نگارنده گان رسید، به متن موجود دست یافتند که امید است راهگشای پژوهندگان تاریخ و فرهنگ یزد باشد. آقای حق شناس از قول آقای جلال مهینی بیان می دارد که نسخۀ اصلی وقف نامه بر روی پارچه بوده و در اردکان وجود داشته است و بعدها به کتابخانۀ وزیری یزد داده شد، امّا جستجو برای دست یابی به متن اصلی در کتابخانۀ وزیری حاصلی نداشت. به گفتۀ آقای حق شناس، نسخۀ چاپی بر اساس همان نسخۀ اصلی رونویس و چاپ شده است. امّا در پایان نسخۀ چاپی، عبارت رونوشت از دادگاه شعبۀ یک یزد دیده می شود. مشخصّات سه نسخۀ خطّی و یک نسخۀ چاپی به قرار زیر است: 1- وقف نامۀ مسجد خضرشاه، نسخۀ خطّی گنجینۀ (موزه) میرزا محمّد کاظمینی در یزد، مورّخ 902 ق [تاریخ آن حقیقی نیست و از روی نسخۀ 902 ق رونویس شده و گویا از عهد قاجار باشد]، به خطّ نسخ، به ابعاد 295 20 سانتی متر (با علامت اختصاری: موزه). 2- صورت وقف نامۀ مسجد خضرشاهی. در مجموعۀ خطّی کتابخانۀ وزیری یزد، به شمارۀ 1687، (ص 126-105). مستند به تاریخ سوم ذی قعدۀ 1286 ق [امّا و به احتمال زیاد این تاریخ نسخۀ اصلی است و نسخۀ حاضر گویا از سدۀ 14 ق باشد] به خطّ شکستۀ نستعلیق تحریری زیبا، بی تاریخ. (با علامت: وزیری). 3- رونوشت وقف نامۀ مسجد میر خضرشاهی در ادارۀ کلّ اوقاف و امور خیریّۀ استان یزد، ش 1396 م، آرشیو 178، مستند به تاریخ سوم ذی قعدۀ 1286 ق، تایپ شده، بی تاریخ17، ( (با علامت: اوقاف) این نسخه پر از اغلاط تایپی است. 4- وقف نامچۀ مسجد میر خضرشاهی واقع در محلّۀ چهارمنار یزد، یزد: بی نا [چاپخانۀ گلبهار، 1327ش، جیبی، 38 ص]. (با علامت: چاپی). اهمیّت وقف نامۀ نامبرده تاریخی: این وقف نامه به غیر از اینکه سندی تاریخی دربارۀ یکی از مکان های مذهبی و آثار تاریخی یزد است، دارای اطّلاعات تاریخی - اجتماعی و ارزنده ای از سده های 9 و 10 ق در شهر یزد، اماکن، باغ ها و نام ها بویژه نام برجستگان سلسلۀ مرشدیۀ ایران در حوالی یزد و شیراز است و می تواند از لحاظ سلسله نسب برخی خاندان های یزدی سودمند باشد. ادبی: وقف نامه دارای مقدّمه ای آراسته به ترکیبات بدیع و زیبای فارسی و عربی همراه شده که تا حدّی نثر متکلّفانه را تداعی می کند. مؤلّف به غیر از تمسّک جستن به آیات قرآنی و عبارات عربی، از اشعار فارسی و عربی هم سود جسته است، همو در متن نیز بهره ور از سجع های زیبای فارسی و عربی شده است. نتیجه: بنا بر آنچه که آمد، نتیجه گرفته می شود، وقف نامۀ نامبرده یکی از وقف نامه های مهم در عصر خود بوده و می باید نسخ دیگری داشته باشد که در هر قرن بوسیلۀ بزرگان شهر تأیید و ممهور می شده است. زیرا تمام نسخه های موجود استنساخی است و کهن ترین نسخه هنوز بدان دسترسی حاصل نشده است. توضیح آنکه، برخی اسامی خاص ناخوانا بود و بین عبارات تأییدکنندگان خطّ تیره – نهاده شد. مرور کنندۀ نسخۀ موزه هر جا که نتوانسته آن را با اصل برابری دهد، کلمۀ کذا گذاشته است. عبارت داخل [] را نسخۀ موزه ندارد. مصححان از خانم مریم عظیم که زمینۀ دست یابی به نسخۀ ادارۀ اوقاف را فرهم کرد، تشکّر می کنند. پی نویس 1- این شخص، غیر از شمس الدّین محمّد خضرشاه و فرزند قطب الدّین خضرشاه است که در همان زمان می زیسته اند و آثار متعددی در یزد داشته اند و در تواریخ یزد، احوالشان مذکور است. (یادگارهای یزد 2: 250). 2- افشار، ایرج: یادگارهای یزد، یزد: نیکوروش و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ دوم، 1374، ج 2: 250. 3- محلّۀ چهار منار، از محلاّت قدیمی یزد است. نام قدیم آن موضع کوی بهروک بوده است. وجه تسمیۀ جدید آن به مناسبت وجود چهار منار دو مدرسۀ مقابل هم (معروف به مدرسۀ چهار منار) بوده است که به دستور شمس الدّین محمّد بن رکن الدّین در سر کوچۀ بهروک ساخته شد. (تاریخ جدید یزد: 88) (در سال 728) و موجب آبادی آن محلّه گردید. یک حدّ این محلّه رودخانۀ خشکی است و پلی بر روی آن زده و آن را پل چهار منار نام گذارده بودند (جامع مفیدی 3: 678). محلّۀ چهار منار از محلاّت معروف خارج از حصار و محلّ باغ های دورۀ شهر بوده است و قسمتی از آن به نام کوچۀ بهروک موسوم بوده. مؤلف جامع مفیدی گفته است: کوچۀ بهروک که اکنون به چهار منار اشتهار یافته (جامع مفیدی 1: 187) (یادگارهای یزد 2: 239). 4- نام کوچۀ بهروک به عنوان سکّۀ بهروک و کوی بهروک در جامع الخیرات [ص 139] به مناسبت آثاری که شمس الدّین محمّد در آنجا ایجاد کرد، مکرّر آمده است و آن را "ظاهر یزد" دانسته (یادگارهای یزد 2: 249). 5- یادگارهای یزد، همان 2: 252-251. 6- مراد، خلفای سلسلۀ مرشدی از متصوّفه ای است که به شیخ مرشد، یعنی شیخ ابواسحق کازرونی معتقد بودند. (یادگارهای یزد 2: 250). 7- اصطلاحی برای خانه های اعیان از قبیل آنکه امروزه دولت منزل می گویند. (یادگارهای یزد 2: 250). 8- مؤلّف جامع مفیدی به علّت "دولتخانۀ خود" نوشته است که در "کوچۀ بهروک که اکنون به چهار منار اشتهار یافته ساکن بود." (ج 1: 187) (یادگارهای یزد 2: 250). 9- مراد، روستای گردفرامرز است که در یک فرسنگی یزد کنونی و بر سر راه یزد به تهران قرار دارد. 10- سلسلۀ مرشدیّه در یزد اهمیّتی داشته است و یکی از اقطاب آن ها موسوم به شیخ فریدالدّین عبدالباقی خلوتی، مدّت سی و هشت سال در یزد مقیم بود و همان جا وفات کرد و در بیت القاسمی، بیرون شهر یزد در کوی نرسوباد در گورستان مامّانوک دفن شد. (تعلیقات جامع مفیدی 3: 937-938، به نقل از مشیخه نسخۀ 2143 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران). 11- کاتب یزدی، احمد: تاریخ جدید یزد، به کوشش: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم، 1375: 122-121 با تلخیص. 12- مفید مستوفی بافقی، محمّد: جامع مفیدی، به کوشش: ایرج افشار، تهران: اساطیر، چاپ دوم، 1385، ج 1: 187 با تلخیص. 13- طراز یزدی، عبدالوهّاب: کتابچۀ موقوفات یزد به کوشش: ایرج افشار، در فرهنگ ایران زمین، چاپ دوم، 1354، ج 10: 22. 14- همان: 23-22. 15- یادگارهای یزد، همان، ج 2: 250. 16- همان: 253-252. 17- نیز ر.ک: عرفان فر، محمّد جواد: فهرست اسناد موقوفات ایران، استان یزد، یزد: عرشیان، 1387: 667-665. [صورت وقف نامۀ مسجد میر خضرشاهی، واقع در محلّۀ چهار منار یزد اِعتصَمتُ بِاللهِ العَلیِّ اَحسَنُ وَ اَشرَفُ کَلامی که کریمۀ حروف و کلماتش از روی صور و معانی، مستلزم حقایق و معارف حضرت ربّانی باشد که از جماعت خانۀ قلب انسانی که منظر عنایات یزدانی و غرفۀ هدایا از شاهراه افواه و دهنۀ دهان و السنۀ لسان به ارکان کشور نطق و بیان در مضمار ظهور و اظهار در آیند و از بوادی اَیادِی و مراحل اَنامِل چابک دستان خطّۀ تحریر و تسطیر خضر آیین خیمۀ شعور و اشعار را بر مَنَصّات بروز در استرۀ حضور تکیه زنند و واقفان خبیر و ناقلان بصیر که صفحات صحایف ضمیر منیرشان به نقوش عقل سلیم و رأی مستقیم تصویر یافته، صدر هر کتاب با فصل الخطاب بروز هر مظهر مفاخر و معان و درّ و لَآلی آن زیب و زینت دهند و صنایع افراد و ذرایع ترقّی و تصاعد بر شوامخ و اوج فصاحت و قصر بلاغت دانند. بدایع حمد و سپاس، آفریدگاری است که افراد کاینات و اصناف موجودات، خواه خبردانان شارع یافت و هوشمندی و خواه بی خبران کنج غفلت و بی هوشی، چنانچه مقتضی رحمت رحمانیّت] عبودیّت او را گردن [انقیاد نهاده اند که: اِن کُلُّ] مَن فِی السَّمواتِ وَ الاَرضِ اِلاّ اتِی الرّحمنِ عَبداً* یُسَبِّحونَ لَه بِالخَفیِّ وَ اَلاِعلانِ یُقَدِّسونَ لَه بِالغُدُوِّ وَ الآصالِ حکیمی که چون نقش بند قدرت و چهره گشای ارادتش جهت تکریم در ضمن لَقَد خَلَقنَا الاِنسانَ فی اَحسَنِ تَقویم** نهال سرو مثال بنی آدم را انتصاب قامت بخشید و در مکتب عَلَّمَ آدَمَ الاَسماءَ درس خواندند، ذاکران صوامع لا یَعصَونَ اللهَ ما اَمَرَهُم که سجّادۀ عصمتشان بر دوش کونین و آثار طاعت شان بر گوش ثقلین افتاده، به سجده سر نهادند[1] و دعوی نَحنُ نُسَبِّحُ * از سر نهادند و ابجد لا عِلمَ لَنا ** از سر گرفتند. قدسیان، آگه از اطوار علومند، ولی همه در مکتب علمش الف و با خوانند. وَ لِلّهِ یَسجُدُ مَن فِی السّمواتِ وَالاَرضِ طَوعاً وَ کَرهاً وَ ظِلالُهُم بِالغُدُوِّ وَ الآصال *** و جوامع درود و صلاتی که مسامع ساکنان محافل و مجامع انس و ذاکران خلوت قدس از نشر نوافع[2] آن معنبر گردد، فدای روضۀ منوّر و خوابگاه معطّر برگزیده ای که ماهیچۀ رایات رسالت آیات مقام کمال و تکمیل به القاب محمودش موشّح و معلّی و مثال اقبال و اجلال او به توضیح رفیع جسیم اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ **** مزیّن و محلّی صیغۀ لغت افضالش مشتق از مصدر کُنتُ نَبیَّاً وَ آدَمُ بَینَ الماءِ وَ الطّینِ و بیان وصف کمالش مستفاد از معانی ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبا اَحَدٍ مِن رِجالِکُم وَلکِن رَسولَ اللهِ وَ خاتَمَ النَّبییِّن ***** هنوز آدم، میان آب و گل بود که او شاهنشه اقلیم و دل بود باد و بر آل اولاد و عترت و اصحاب او که آستان هدایت آشیان ایشان منوّر[3] به اشعۀ لمعات اَصحابِی کالنُّجومِ ربایندگان گوی سباقت در مضمار علوم عَلَیهِم سَلامُ اللهِ ما بُنِیَت وَ بَقیَت فِی صَفَحاتِ ألاعوامِ وَ الدُّهورِ المَساجِدُ وَالمَعابِدُ وَ تُلیَت عَلی[4] المَنابِر وَ اَلمَقابِرِ اَسامِیهِمُ الشَّریفَهٌ وَ اَلقابُهُم اَلمُنیفَهٌ دَفعاً لِلمُعانِدِ وَ طَلَباً لِلمَقاصِدِ وَ الفَوائِدِ . * * * * * امّا بعد بر رأی اولوالالباب که اقطاب عالم صور و معانی اند و از فیض فضل حضرت ربّ الارباب از تختگاه آتَیناهُ الحِکمَة وَ فَصلَ الخِطاب * به نصیب اوفر و اوفی[5] محظوظ و بهره مند گشته"[6] پوشیده نماند که مؤسّس و بنیان[7] ایجاد و مُرصّص و منشی عالم کون و فساد و ممهّد قواعد احوال و اوضاع معاش و معاد افراد عبّاد که چابک دست قدرتش، سقف این گنبد لاجورداند و درا بِغَیرِ عَمَدٍ تَرَونَها ** بر افراخت. بناء ذات انسانی که فی الحقیقة، مطلع انوار صنع ربّانی و مظهر آثار لطف یزدانی و مجمع کمالات جسمانی و روحانی است، از دو جوهر جسم و روح پرداخت و اسالیب ایادی و آلاء و افانین مواهب و نِعّما در شأن ایشان ارزانی فرمود و بر بسی[8] مخلوقات تفضیل نهاد که: وَ لَقَد کَرَّمنا بَنی آدَمَ وَ حَمَلناهُم فی البَّرِ وَ اَلبَحرِ وَ رَزَقناهُم مِن اَلطَیِّباتِ وَ فَضَّلناهُم عَلی کَثیرٍ مِمَّن خَلَقنا تَفضیلاً *** و بواطن و ظواهرشان به دُرَرِ[9] وَ لَآلی عقل و علم و نطق و حکمت و رأی و رویّت زیب و زینت بخشید و چون عقل که اشرف جواهر است، دائماً اقتضاء طلب[10]کمالات و استدعاء اصلح[11]هرگونه کمالات می کند، کما قالَ اَلنّاظِمُ جَزاهُ[12] اللهُ خَیراً: عقل، هرگز خطا نیندیشد عقل را جز صلاح، نبود کار با من و تو بلا نیندیشد عقل را در صلاح هرزه مدار لاجرم شکر چنین منحی و نعمی کریمه بر ذمّت همّت هر صاحب کمال که لوح خیال از شکل محال و بال خالی باشد و به نقوش حسن مآل، حالی لازم و واجب است که بر فحوای نصّ قویم لَئِن[13]شَکَرتُم لَاَزیدَنَّکُم **** وظائف آن را به تقدیم رساند. فَشُکراً اِذا اُوتیَتَ فاضِلَ نِعمَةٍ فَلَم اَرَ مِثلَ الشُّکرِ حارسَ نِعمَةٍ وَ صَبراً اذا نَابتکَ[14]نَائِبةُ الدَّهرِ ... ...