خانه
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
وزیر دفاع انگلیس: هوشیاری ما در قبال ایران افزایش یافته است
خطر برای سوریه و سایر کشورهای منطقه می دانیم. فالون ادعا کرد: ما به طور مستمر از ضرورت برکناری بشار اسد سخن گفته ایم و تاکید کرده ایم تا زمانی که بشار اسد در قدرت باقی است سوریه آینده ای نخواهد داشت. بحران سوریه راه حل غربی ندارد، مساله سوریه و عراق راه حلی انگلیسی، فرانسوی یا آمریکایی ندارد. این مشکلات باید به صورت داخلی حل شود. اگر این پرونده ها راه حل های نظامی داشته باشد باید این راه ...
اقتصاد مقاومتی؛ شاه بیت کلام رهبری در چهار سال
مقاومتی خواهد توانست در بحران های رو به افزایش جهانی، الگویی الهام بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد و زمینه و فرصت مناسب را برای نقش آفرینی مردم و فعالان اقتصادی در تحقق حماسه اقتصادی فراهم کند. 20 /اسفند/ 1392 بیانات در جلسه تبیین سیاست های اقتصاد مقاومتی گرایش به اقتصاد مقاومتی مخصوص ما هم نیست؛ امروز در بسیاری از کشورها - بخصوص در این سالهای اخیر - با تکانه های شدید ...
بن بست سیاسی لبنان بسیار جدی است
اساسی لبنان، موضوعی ضروری است؟ پیشینه قانون اساسی لبنان به سال 1926 میلادی بازمی گردد. ما یکی از قدیمی ترین قوانین اساسی را در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه داریم. این موضوع به ما اجازه داده تا از حکومتی دموکراتیک برخوردار باشیم که اجازه داده اشتراک گذاری و تقسیم قدرت میان فرقه های مختلف امکان پذیر شود. با این حال، این وضعیت موقتی بود و اکنون سازوکار به اشتراک گذاری قدرت مبتنی بر فرقه گرایی است ...
تحرکات تازه برای حبابی کردن قیمت مسکن
، اکثر خانوارها توان خرید مسکن را ندارند، اکنون 800 هزار واحد مسکونی خالی در کشور وجود دارد که فقط 200 هزار واحد آن در منطقه 22 تهران قرار گرفته که به دلیل متراژ بالا خریداری ندارد. می گوید: این منطقه مثل شهر ارواح با برج های 20 طبقه است که برای تمام ارواح جهان جا دارد . اطهاری بر این باور است که به خاطر ناهم خوانی قیمت مسکن با درآمد خانوار و از دست رفتن توان خرید مسکن اکثریت جامعه، سالیان سال است در ...
ارزیابی فعالان سیاسی از مهم ترین اتفاقات سال جاری
سال های گذشته بیرون آمده و پس از در اختیار گرفتن ریاست جمهوری سال 92 حالا با ورود جدی تر به ساختار قدرت به دنبال پیشبرد اهداف توسعه ای کشور هستند. رقیب اصولگرای آنها هم در انتخابات هفتم اسفند با ناکامی بزرگی روبه رو شد که به ویژه در تهران باعث شد آنها شکست سختی متحمل شوند. شاید سال 95 برای اصولگرایان سال بازسازی و نوسازی گفتمانی جبهه خودشان باشد. آنها در حالی باید جناح خود را بازسازی ...
آنگلامرکل چگونه اتحاد اروپا را حفظ کرد؟
تصمیمات بزرگ داده شود. منتقدان مرکل معتقدند که همین ترس و محافظه کاری بیش از اندازه او در تصمیم گیری های حساس درباره مشکلات حوزه یورو، سبب عمیق تر شدن بحران یورو شد. اما نباید فراموش کرد که این نه تنها ترس، بلکه جسارت بود که مرکل را با بزرگ ترین چالش دوران سیاسی خود روبه رو کرد. مخالفت جدی با تعیین سقف برای پذیرشپناهجویان سبب شکل گیری برخی انتقادهای داخلی و خارجی از او شد به طوری که این اعتراضات ...
داعش از چه راهی نیرو جذب می کند؟
، درگیری های فرقه ای؛ داعش از زادگاه خود در عراق گسترش یافته است و امروزه در بخش های مختلفی از جهان عرب خصوصاً سوریه، مصر، یمن، لیبی و افغانستان حضور دارد. این گروه تروریستی که مسلمانان، مسیحیان و یهودیان را در سراسر جهان مورد حمله قرار داده، نشان داده است که علیه تمدن بخصوصی موضع گیری نکرده و در عوض، در برابر نظم جهانی صف آرایی کرده است. بنابر این گزارش، قلمرو داعش به لطف درگیری های منطقه ای ...
اقتصاد مقاومتی، از فهم تا اقدام عملی/ 1
... بند12- افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب پذیری اقتصاد کشور از طریق: توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان بویژه همسایگان، استفاده از دیپلماسی در راستای حمایت از هدف های اقتصادی و استفاده از ظرفیت های سازمان های بین المللی و منطقه ای. به نظر می رسد با نگاه عمیق به همین دو بند حداقل نتیجه آن این خواهد بود که اقتصاد مقاومتی همان استراتژی درون ...
پرونده موشکی ایران روی میز شورای امنیت/سخنرانی نوبخت نیمه تمام ماند/ روایت کاظم جلالی از حوادث 88
انجام شد، ضمن تبریک سال نو و آرزوی سلامتی و طول عمر برای رهبر انقلاب، تأکید کرد که سال 95 سال امید و تلاش همگانی برای ساختن ایرانی شایسته ملت بزرگ ایران خواهد بود و دولت همه توان خود را در مسیر اجرای قانون اساسی، برنامه های کلان کشور و رهنمودهای معظم له به کار خواهد گرفت. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در این گفت وگو با تبریک سال نو به روحانی و خانواده بزرگ ملت ایران، برای توفیق بیشتر ...
بررسی چشم انداز 6 روند در سال جدید
بندی که اهمیت خاور میانه فقط در حد تلاش برای جلوگیری از سر ریز شدن تنش ها به سایر نقاط جهان است، توجه بیشتر آمریکا معطوف به نقش چین و چالش هایی است که این کشور به عنوان قدرت جهانی مطرح می کند. از جمله توسعه طلبی در دریا های کرانه ای، شامل ساخت جزیره در دریای جنوب چین و استقرار تسلیحات در آن و تلاش برای تحمیل وزن سیاسی، اقتصادی خود به مناطقی مانند تایوان و هنگ کنگ و مناطقی فراتر از آن تا آفریقا است ...
وزیر دفاع انگلیس: هوشیاری ما در قبال ایران افزایش یافته است
سرکوب مردم کشور یا تجاوز به کشورهای همسایه به کار گرفته شود! وزیر دفاع انگلیس در پاسخ به این سوال که آیا تصور می کنید همکاری و فروش تسلیحات به کشورهای سرکوبگری همچون مصر، و تلاش برای ثبات این کشورها موجب ایجاد ثبات در منطقه خاورمیانه می شود؟ گفت: منفعت ما در ثبات خاورمیانه نهفته است چرا که اگر خاورمیانه از ثبات برخوردار باشد در واقع ما از ثبات برخورداریم. وی افزود: همان طور که ...
داعش موشکی است که سیستم هدایت آن فرزند مستقیم ایدئولوژی ضد شیعه وهابیت عربستان است
حتی اگر داعش از استحکاماتش در موصل خارج شود درگیری های داخلی و سوءمدیریت در بغداد و تنش های فرقه ای برطرف نخواهند شد. حتی اوضاع پس از خروج داعش می تواند از این هم بدتر شود. چرا؟ زیرا آن زمان درگیری بزرگ دیگری میان عراقی های سنی، کرد، ترکمن، شبه نظامیان شیعه، ترکیه و ایران(!) بر سر کنترل مناطقی که اکنون تحت کنترل داعش قرار دارد به وجود خواهد آمد. هیچ اتفاق نظری بر سر چگونگی تقسیم قدرت در ...
تورم نهفته آزاد می شود
داده است . ایران از یکی از کمترین نسبت های میزان پول به نقدینگی (13 درصد) در سطح جهان (متوسط در حدود 50 درصد) برخوردار است . در سطح منطقه نیز این نسبت برای کشورهای پاکستان (79 درصد)، عربستان سعودی (65 درصد)، امارات متحده عربی (38 درصد)، روسیه (36 درصد) و ترکیه (25 درصد) است . به عبارت دیگر در هیچ اقتصادی در سطح جهان، همانند ایران بخش اعظم نقدینگی کشور به صورت سپرده های بلندمدت در بانک ها نگهداری ...
برجام 2 و 3و 4 سیاست و خواست آمریکاست/هم مذاکره هم موشک/کارشکنی تازه غرب در حل بحران سوریه
... - دور جدید تحریم های آمریکا علیه ایران کلید خورد - رئیس مجمع واردات: نظام بانکی گرفتار تاجران پول است - بشار اسد: شهر تاریخی تدمر به کمک ایران، روسیه و حزب الله آزاد شد * جمهوری اسلامی - 10 پیشنهاد اساسی برای اقدام و عمل در زمینه اقتصاد مقاومتی - رئیس جمهوری: سال 95 سال امید و تلاش است تا ایرانی شایسته این ملت بزرگ بسازیم ...
تحرکات تازه رانت جویان برای حبابی کردن قیمت مسکن
به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا، او در بخشی دیگر از سخنان خود به همکاری بورژوازی مستغلات و شهرداری ها و بانک ها اشاره می کند که در پرتگاهی قرار گرفته و سعی می کنند با تکیه بر هم، همدیگر را نگاه دارند. به گفته این اقتصاددان، اقتصاد و جامعه ایران زیر پای بورژوازی مستغلات لِه شده است. جالب تر آنکه این اقتصاددان در بررسی های خود پای نظام بانکی را به میان می کشد که در شهری شدن رانت دست داشته است. به گفته اطهاری، نظام بانکی از ابتدا خود نمی خواسته وارد شود؛ اما شریک جرم شده است و در نهایت خود نیز در تله فضایی رانت افتاده است. او در روایت خود از چگونگی این رخداد تأکید می کند، دولت سازند ...
پرش مزدی، اقتصاد را دچار شوک می کند
جهان صنعت: وزیر کار با اعلام برقراری موقت یارانه معترضان و حذف قطعی یارانه 2/3 میلیون نفر در سال گذشته گفت: افزایش یکباره مزد اقتصاد کشور را دچار شوک می کند و یکساله نمی توان پرش مزدی ایجاد کرد. علی ربیعی با اعلام اینکه سه میلیون و 200 هزار نفر از دریافت یارانه در سال 94 حذف شدند در دیدار با فعالان اقتصادی، مدیران بنگاه ها و کارشناسان رفاهی گفت: درصد کمی از کسانی که یارانه آنها حذف شد ...
موانع تحقق اقتصاد مقاومتی چیست؟
درصد بنگاه های اقتصادی که در بخش شبه دولتی فعالیت می کنند به طور مکرر از کمک های دولت برخوردار می شوند درحالیکه بنگاه های اقتصادی بخش خصوصی زمانی که مشکل مالی داشته باشند با ورشکستگی روبه رو می شوند و کسی برای کمک به این بنگاه ها اقدامی انجام نمی دهد. وی با بیان اینکه برای مقاوم سازی اقتصاد باید اصل 44 قانون اساسی را اجرا کنیم و این اصل زمانی اجرایی می شود که سرمایه گذاری ها بر اساس ...
ارتقای بهره وری آب رویکرد دولت در بخش کشاورزی
های بیشتر و عمیقتر، سفره های آب زیرزمینی ایران را تخلیه و آسیب را بیشتر خواهد کرد. ظرف دو سال اخیر، سامانه های نوین آبیاری در سطح 270 هزار هکتار و شبکه های آبیاری و زهکشی در سطح 200 هزار هکتار به اجرا درآمده است. طی این مدت، عملیات آبخیزداری نیز در سطح یک میلیون و 340 هزار هکتار صورت گرفته که طبق برآوردها، با این سطح از آبخیزداری، علاوه بر تقویت پوشش گیاهی، حداقل 500 متر مکعب آب در هر ...
بازنویسی معادلات جنگ سرد
معادلات جنگ سرد عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت: در معادلات جدید جنگ سرد برخی فاکتورها و عوامل را همانند متحدین بلوک شرق حفظ شده است. چین که روزگاری عضو اردوگاه بلوک شرق کمونیست ها بود امروز منافع مشترک زیادی با روسیه دارد. وی در ادامه افزود: چین به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان در خاور دور تلاش می کند عمق استراتژیک خود را در دریای چین جنوبی افزایش دهد و از طرف ...
دیپلماسی تعطیل نبود
مجلس شورای اسلامی را هم به خود اختصاص داده است اما هنوز فضای پسابرجام و تلاش برای استفاده از فرصت ها و به حداقل رساندن هزینه های آن جای خود را در میان بسیاری از بخش های اجرایی و رسانه ای کشور بازنکرده است. ماراتن جدید محمد جواد ظریف در آخرین روزهای اسفندماه و با سفر زنجیره ای به منطقه جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه آغاز شد. در این زنجیره شش کشور میزبان رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان بودند ...
لوله های گازی مسکو به اروپا در بن بست
منابع مالی و نرخ اندک رشد تقاضا آینده صنعت نفت، روس ها را با مشکلات دوچندانی روبه رو نموده است. بدین ترتیب آیا زمان خداحافظی رهبران کرملین با رؤیاهای بلندپروازانه پیشین در حوزه انرژی و توسعه خطوط لوله صادراتی گسترده در شرق و غرب دنیا، فرا نرسیده است؟ نویسنده: نیکولاس نیومن مترجم: محسن داوری منبع: PIPELINE & GAS JOURNAL ...
آیا کشور جدید در منطقه تشکیل می شود؟
مناطق کردنشین سوریه قبضه نمایند. آغاز بحران در سوریه و تضعیف حکومت مرکزی توامان با مداخله قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در امور داخلی این کشور و شکل گیری گروه های تروریستی ظاهرا دینی و یا سکولار موجب تحرک روزافزون کردها به سوی دستیابی به منافع آتی شان شد. حزب اتحاد دموکراتیک شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ ک ک در این میان توانست با حذف رقبای درونی اش خویشتن را به قدرت غالب ...
ساز هماهنگ سیاست با اقتصاد برای سقوط روسف
ریاست جمهوری 2014، برای یک دوره چهار ساله دیگر به عنوان رئیس جمهوری برزیل انتخاب شد، درحالی که به دلیل ناکارآیی سیاست های اقتصادی خود و ماجرای رسوایی شدید مالی گروه نفتی دولتی پتروبراس با شرایط بحرانی مواجه شده است. در این راستا وی طی ماه های اخیر با بحران بزرگ ترین رسوایی مالی در زمینه تأمین هزینه کارزار انتخاباتی 2014 و اتهام دست بردن در بودجه سال گذشته این کشور روبه رو است. شرکت نفتی پتروبراس ...
حذف 3.2 میلیون نفر از فهرست یارانه
، کار و رفاه اجتماعی افزود: من به ساختن برجام های متعدد اعتقاد دارم البته نه به تعبیر برجام خارجی بلکه برجام داخلی که باید برپایه بردباری، سخت کوشی، بازگشت به ارزش های دینی و سنت های نیک جامعه ایرانی و افزایش قدرت داخلی کشورمان باشد. ربیعی براجماع سازی برای حل مسائل تاکید و اضافه کرد: باید بدانیم تمام کارهایمان باید با عقلانیت پیش برود و هریک از ما برای دولت مانند یک رسانه عمل کنیم و تمام آحاد جامعه باید بدانند تحقق اهداف دولت با کار و تلاش و اجماع حول برنامه ها میسر می شود. ...
پیوند طبقه مرفه جدید با ثروتمندان قدیم/ سرچشمه های چالش موشکی
این باور بود که توافق لوزان به معنای تسلیم قدرت های بزرگ جهان در مقابل خواست و اراده ایران است ! و مدعی بود که به فتح الفتوح! دست یافته و آفتاب تابان در عرصه کشور طلوع کرده و به نورافشانی مشغول است. از همان ساعات اولیه اعلام توافق لوزان سیل تبریک و تهنیت از سوی دولتمردان خطاب به یکدیگر و ملت ایران سرازیر شد و بسیاری از مسئولان دیگر نیز - متاسفانه بدون توجه به اصل ماجرا و بی آن که از محتوای توافق ...
شیرین هانتر:آمریکا و متحدانش روح برجام را نقض کردند
بخواهد که ایران در بعضی مسائل منطقه ای و غیره مواضع خود را تعدیل کند، آن زمان اگر این عهدشکنی ها صورت گرفته باشد و تداوم پیدا کند دیگر ایالات متحده نمی تواند از ایران انتظار را داشته باشد که دوباره جمهوری اسلامی به آنها اعتماد کند و از طرفی در این شرایط، ایالات متحده بر سخنان انتقادآمیز محافظه کاران ایران که به طور مثال آقای لاریجانی 10 سال پیش گفته بود که مروارید بدهیم و شکلات بگیریم صحه خواهد گذاشت ...
موانع سرمایه گذاری و کار آفرینی در فریدن
ریسک و مخاطرات شروع می شود. لازمه ی موفقیت در کارآفرینی داشتن برنامه ای درست و سنجیده است. عوامل بسیاری در شکست یک سرمایه گذار هستند؛ برخی از عوامل به ویژگی های فردی شخص سرمایه گذار باز می گردد و برخی به عوامل سیاسی واقتصادی منطقه. از جمله این عوامل عبارتند از: 1- ترس از شکست 2- نداشتن قدرت واگذاری امور به دیگران 3- نداشتن سماجت درکار 4 ...
راز تعلیق سفر روحانی به اتریش/ مجوز روحانی برای تقطیع مصوبه احمدی نژاد/ برنامه جدید سعودی ها علیه حزب ...
سیاست جهانی، پوتین و روسیه جای اوباما و آمریکا را بگیرند. خالی گذاشتن عرصه در عراق از سوی آمریکا باعث قدرت گیری داعش و خالی کردن عرصه سوریه از سوی اوباما نیز باعث پرکردن این خلاء از سوی روسیه و ایران شده است. روزنامه جمهوریت نیز نوشت اوباما در نشست اردوغان با بنیادهای اندیشه وری آمریکا، حتی مشاور خود را نیز نفرستاده است. احمد هاکان نویسنده اسلام گرایی که در دوره های اخیر با ...
هیچ حمایتی از نمایندگان دور دوم اردبیل و پارس آباد ندارم/انتقاد از صدا و سیمای اردبیل
امنیت در خصوص نقض برجام توسط ایران با پرتاب موشکهای دوربرد گفت: آنها می خواهند با بالابردن میزان فشار، ایران اسلامی نیز مثل قذافی تمام ابزار علم و تحقیق خود را دو دستی به آنها تقدیم کند. وی افزود: در منطقه ای که در نهایت ناآرامی بوده و چندین مداخله نظامی بزرگ توسط آمریکا صورت گرفته و اطراف ما را قدرت اتمی فرا گرفته (اسرائیل، پاکستان و هندوستان) ما نمی توانیم خود را خلع سلاح کنیم. ...
جنگ نفتی بزرگ عربستان علیه ایران
به گزارش پایگاه 598، تحلیل مسائل بین المللی در ایران دچار غلبه ی نگاه های سیاسی و امنیتی است و ضعف ادبیات و نگاه های اقتصادی و اقتصاد سیاسی در همه ی سطوح (از مسئولین گرفته تا دانشگاهیان و اصحاب رسانه و فعالین) به وضوح مشاهده می شود. عربستان سعودی دارای دومین منابع نفتی دنیا و بزرگترین صادرکننده ی نفت دنیا است. [...] به گزارش پایگاه 598 ، تحلیل مسائل بین المللی در ایران دچار غلبه ی نگاه های سیاسی و امنیتی است و ضعف ادبیات و نگاه های اقتصادی و اقتصاد سیاسی در همه ی سطوح (از مسئولین گرفته تا دانشگاهیان و اصحاب رسانه و فعالین) به وضوح مشاهده می شود. عربستان سعودی دارای دومین منابع نفتی دنیا و بزرگترین صادرکننده ی نفت دنیا است. این کشور با کاهش تولید نفت یا افزایش آن می تواند بر بازار انرژی دنیا تأثیر اساسی بگذارد. تاریخ نشان داده که آل سعود به راحتی از حربه ی نفتی برای پیشبُرد سیاست های خود استفاده می کند. در حالی که اندیشکده های انگلیسی و تا حدی عربی به اقتصاد آل سعود بسیار پرداخته اند، اما در ایران کمتر به این مسئله پرداخته شده است. این مقاله با بررسی تاریخچه ی آل سعود در راه اندازی جنگ های نفتی، ابعاد آخرین جنگ اقتصادی سعودی علیه ایران را تشریح خواهد کرد. همچنین با بیان این نکته که چگونه این جنگ نفتی بیشترین آسیب را به خودِ عربستان وارد کرده، به تشریح تأثیر اوضاع اقتصادی فعلی عربستان بر سیاست خارجی آل سعود خواهد پرداخت. تنبیه غرب، اولین تجربه ی استفاده از سلاح نفتی نفت، در نیم قرن گذشته مهمترین ابزاری بوده که آل سعود برای اثر گذاشتن بر اقتصاد جهانی داشته است. اولین تجربه ی استفاده از سلاح نفت توسط عربستان در سال 1973 و در جنگ چهارم اعراب و رژیم صهیونیستی رخ داد. با آغاز جنگ، کشورهای عربی تولیدکننده ی نفت تصمیم می گیرند که تا پایان جنگ، هر ماه 5 درصد از تولید نفت خود را کم کنند و قیمت آن را افزایش دهند. جنگ 5 ماه به طول انجامید و تا انتهای جنگ، 25 درصد از تولید نفت این کشورها کاسته شد و قیمت نفت روی چهاربرابر قیمت قبل از جنگ تثبیت شد. این امر دست آوردهای بزرگ سیاسی و اقتصادی برای آل سعود و کشورهای نفتی به همراه داشت. آل سعود نقش رهبری در این قضیه داشت.[1] شوروی و ایران، هدف دومین جنگ نفتی سعودی در دهه ی شصت شمسی (مصادف با دهه ی 80 میلادی) شاهد کاهش تدریجی قیمت نفت هستیم و در سال های جنگ ایران و عراق، روز به روز قیمت نفت کاهش پیدا می کرد تا این که در سال 65، قیمت نفت به پایین ترین مقدار خود رسید. برخی دلایل این افت قیمت را اقتصادی و ناشی از کاهش تقاضا می دانند اما این قضیه به تنهایی نمی تواند منجر به چنین کاهش قیمتی بشود. فرزند رونالد ریگان در مقاله ای در سال 2014، اوباما را نصیحت کرد که برای شکست دادن روسیه- که به کریمه حمله کرده بود- از شیوه ی پدرش تبعیت کند که توانست شوروی را بدون شلیک حتی یک گلوله شکست دهد. وی می گوید که پدرش از یک سوپراسلحه برای شکست شوروی استفاده کرد: نفت. وی در ادامه توضیح می دهد که چون نفت تنها چیزی بود که شوروی می توانست صادر بکند و منبع مهم درآمد برای شوروی بود، پس پدرم از سعودی ها خواست تا بازار را غرق در نفت ارزان کنند.[2] وی ادامه می دهد که نفتِ ارزان، باعث بی ارزش شدن روبل روسی شد که متعاقب آن، بحران های شوروی شروع شد که به فروپاشی آن ختم گردید. او اوباما را دعوت به تکرار این عملِ پدرش می کند. اما افزایش تولید نفت سعودی نه فقط به شوروی بلکه به اقتصاد سایر کشورهای اوپک نیز لطمه وارد کرد. فشار این کاهش نفت بر ایران در حال جنگ که صادرات آن از سعودی کمتر بوده و جمعیت چندبرابری داشته، بسیار محسوس تر می بود تا عربستان. لذا عربستان با یک تیر دو نشان را هدف گرفته بود. گفته می شود که پس از حمله ی صدام به کویت، عربستان تلاش های مشابهی برای ضربه زدن به صدام نیز انجام داده است. انتحار نفتی ضد ایران در سال 2008 علی رغم همه ی تحریم ها و فشارها و توطئه های غربی، ایران از ابتدای قرن 21 توانسته از رقبای منطقه ای متعدد خود پیشی گرفته و قدرت خود را در مسیر صعود قرار دهد. تجمیع عوامل مساعد متعدد سیاسی، تاریخی، فرهنگی، جئوپولیتیک و... در ایران باعث شده است که برتری های نسبی زیادی در این زمینه بر سایر کشورهای منطقه داشته باشد. کشورهای منطقه ای رقیبِ ایران هرچند برخی مزیت هایی را نسبت به ایران دارند، ولی جامعیت ابعاد ایران در هیچ بازیگر دیگری فراهم نیست. ایران همیشه آمریکا و رژیم صهیونیستی را دشمن اصلی خود تعریف کرده و نسبت به کشورهای منطقه تساهل به خرج داده است. اما کشورهای جنوب خلیج فارس که ضعف ها و تضادهای درونی زیادی دارند، از ابتدای انقلاب، بنا را بر تهدید انگاشتن انقلاب اسلامی گذاشتند. ایده ی کاهش قیمت نفت برای فشردن گلوی اقتصاد ایران برای اولین بار در سال 2006 توسط نواف عبید، مشاور امنیتی سعودی مطرح شد.[3] هدف این طرح کاهش توان حمایت ایران از حزب الله و نیروهای مقاومت در عراق بود. این طرح عملاً در سال 2008 پیاده شد و قیمت نفت با کاهش شدیدی مواجه شد ولی دوام زیادی نیاورد. در سال 2011، ترکی الفیصل (رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی عربستان و سفیر سابق عربستان در آمریکا) در جمع ناتو اعلام کرد که ریاض آماده می شود تا سیل نفت را روانه ی بازار کند تا با کاهش عایدات نفتی ایران، مانع دست یابی ایران به بمب هسته ای شود. وی همچنین ادعا کرد که به قدری ظرفیت مازاد تولید دارند که اگر نفت ایران قطع شود، می توانند نفت خود را جایگزین آن کنند.[4] جنگ بزرگ نفتی در سال 1393 کاهش قیمت نفت در سال 2014 امری قابل پیش بینی بود. ورود نفت های غیرمتعارف سنگی (شیل) به بازار آمریکا و بی نیازی این کشور از واردات، باعث افزایش عرضه و نتیجتاً کاهش قیمت می شد. اما در پاییز 1393 سعودی ها مجدداً شروع به غرق کردن بازار کردند که باعث سقوط آزاد قیمت نفت شد. از آن زمان تا کنون نفت 70 درصد از قیمت خود را از دست داده و به پایین ترین قیمت خود از سال 1990 رسیده است.[5] کاهش قیمت نفت در سال 2008 دوام زیادی نداشت و قیمت نفت به سرعت سیر صعودی یافت اما در مورد اخیر، علاوه بر این که سیر نزولی قیمت نفت بیش از 18 ماه دوام داشته، هیچ چشم انداز روشنی برای افزایش قیمت نفت در کوتاه مدت وجود ندارد. جنگ نفتی آل سعود علیه ایران، به کاهش قیمت نفت ختم نمی شد. آل سعود بنا بر پیشنهاد آمریکایی ها مذاکرات گسترده ای را با مشتری های نفت ایران در آسیای شرقی داشت تا آن ها را راضی بنماید به جای نفت ایران از نفت عربستان استفاده کنند. با این کار هم فروش نفت ایران کاهش می یافت و هم این کشورها بهانه ای برای مخالفت با تحریم های ایران نداشتند.[6] صادرات نفت ایران از سال 2012 کاهش زیادی داشته ولی در یک سال اخیر رو به صعود بوده است. در نتیجه سعودی ها هم زمان از دو حربه ی کاهش قیمت نفت و کاهش میزان فروش نفت علیه ایران استفاده کردند. اهداف جنگ بزرگ نفتی این اقدام، تمام کشورهایی را که دارای اقتصاد تک محصولیِ نفتی هستند، شدیداً متأثر می کرد. مهم ترین اهداف، البته ایران و روسیه بودند. آل سعود و آمریکا در پی آن بودند که با افت شدید قیمت نفت، اقتصاد ایران و روسیه را هدف قرار دهند. نسبت بالایی از درآمد این دو کشور از نفت و گاز حاصل می شد و کاهش قیمت انرژی می توانست باعث تورم و تعطیلی کارخانه ها و افزایش بیکاری و دامن زدن نا آرامی ها در این دو کشور بشود. در نهایت این امر می توانست از حمایت این کشورها از سوریه بکاهد و به شکست دولت سوریه در مقابل تروریست ها منجر شود. این سیاست می توانست از ماجراجویی روسیه در قضیه ی اوکراین و کریمه نیز در راستای منافع غرب بکاهد. کاهش قیمت انرژی بر قطر نیز تأثیرگذار بود. این کشور مزاحم سیاست های آل سعود در مصر بود و در سوریه نیز می توانست پرونده را از دست این کشور خارج کند. کاهش قیمت ها در مجبور کردن قطر به انزوا تا حدی موفق بوده است. قطر، شبکه ی الجزیره مباشر مصر را تحت فشار سیاسی و اقتصادی تعطیل کرد و اخیراً نیز از اخراج 500 کارمند شبکه ی الجزیره خبر داده است. قطر با خریدن یکی از شرکت های تلویزیون کابلی در آمریکای شمالی، شبکه ای به اسم الجزیره آمریکا تأسیس کرده بود تا بر افکار عمومی آمریکا تاثیر بگذارد و بنا بود این شبکه رقیب شبکه های اصلی این کشور مثل سی ان ان و فاکس نیوز بشود، اما پس از خرج کردن بیش از نیم میلیارد دلار، قطر اخیراً اعلام کرد که این شبکه به زودی تعطیل خواهد شد.[7] این کشور پس از 15 سال، در سال جاری با کسری بودجه ی 12 میلیاردی مواجه است[8] و 5٫5 میلیارد استقراض خارجی داشته است. عمان نیز دست به استقراض یک میلیاردی از منابع خارجی زده است.[9] همچنین کشور ونزوئلا که روابط خصمانه ای با آمریکا دارد، شدیدترین وابستگی را به درآمد نفت داشته و کاهش بهای نفت، شدیداً باعث تضعیف دولت ضد غربی آن شده است. در عراق نیز کاهش درآمدهای نفتی باعث شده تا از کارآمدی دولت در اداره ی کشور و مبارزه با داعش کاسته شود و مردم عراق، فساد دولتی را که پشت ثروت فراوان نفتی مخفی شده بود، کاملاً احساس کردند و خواستار مبارزه با فساد در این کشور شدند که تا حدی تبدیل به بحران داخلی در عراق شده است. عراق در سال 2015 از بانک توسعه ی جهانی، 1٫7 میلیارد استقراض کرده است.[10] کردستان عراق نیز از این کاهش قیمت نفت شدیداً متضرر و منفعل شده و حتی خود داعش نیز از کاهش عایدات نفتی ناشی از فروش نفت عراق و سوریه به ترکیه آسیب دیده است.[11] در این بین به نظر می رسد امارات کمتر از سایر بازیگران متحمل ضرر شده است. مهم ترین آسیب دیدگان این نقشه قرار بوده کشورهای ضد غربیِ وابسته به درآمد نفتی باشند که با تحریم ها مواجه هستند، اما هیچ یک از کشورهای نفتی از آن بی آسیب نمانده است. تأثیر جنگ اقتصادی آل سعود هدفِ انتحار نفتی آل سعود، اقتصاد ایران و روسیه بود، اما به نظر می رسد که این دو کشور به مراتب کمتر از خودِ عربستان آسیب دیده اند. اقتصاد ایران به خاطر تحریم های هسته ای، به کم بودنِ درآمدِ نفتی عادت کرده است. همچنین در نتیجه ی برجام، باید مبالغی از پول های بلوکه شده وارد اقتصاد ایران بشود و در صورت برداشته شدن موانع تجارت با سایر کشورها، صادرات نفت ایران افزایش خواهد یافت و اقتصاد ایران می تواند در سایر زمینه های غیر نفتی (صنعت، توریسم، ترانزیت و...) توسعه یابد.انرژی، حدود نیمی از درآمد دولت فدرال روسیه و 18 درصد تولید ناخالص داخلی (جی.دی.پی) آن است در حالی که 80 درصد بودجه ی عربستان از انرژی تأمین می شود و 45 درصد تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل می دهد. از سوی دیگر ارزش روبل روسیه نسبت به دلار شناور است که این امر، مانورپذیری زیادی به دولت روسیه می دهد، اما در عربستان قیمت دلار ثابت است که بار سنگینی بر دوش دولت می گذارد. ایران و روسیه از لحاظ سیاسی با ثبات تر از عربستان هستند و برای تأمین امنیت به منابع خارجی متکی نیستند، اما عربستان در طول 80 سال گذشته همیشه امنیت خود را برون سپاری کرده که بالطبع بسیار هزینه بَر است.[12] کاهش قیمت نفت در سال گذشته حدود 300 میلیارد دلار به کشورهای جنوب خلیج فارس لطمه زده است.[13] این رقمِ بسیار بزرگ که نزدیک به نیمی از تولید ناخالص داخلی سعودی است، نشان دهنده ی استیصال سعودی ها در مواجهه با ایران است. اگر گزینه های سیاسی، نظامی، امنیتی یا اقتصادی دیگری در مقابل ایران داشتند، قطعاً با بخشی از این پول می توانستند آن را به اجرا برسانند، اما این انتحار نفتی و گذشتن از این میزان انبوه پول به خوبی نشان دهنده ی نداشتن گزینه ای دیگر در مقابل ایران است. سحری که به ساحر برگشت! امروزه بیشترین هشدارها و مقالات در مورد اوضاع بد اقتصادی عربستان منتشر می شود اما کسی در مورد ایران و روسیه هشدار نمی دهد. صندوق بین المللی پول در گزارشی هشدار داد که اگر هزینه های دولت عربستان مهار نشود، این کشور تا 2020 ورشکسته می شود.[14] در این گزارش اشاره می شود که عربستان در سال 2014 حدود 3٫4 درصد کسری بودجه داشته اما در سال 2015، کسری بودجه عربستان به 21٫6 درصد (حدود 100 میلیارد دلار) رسیده است و پیش بینی می شود که در سال 2016، کسری بودجه ی این کشور 19٫4 درصد باشد. عربستان سعودی در حال حاضر 650 میلیارد دلار ذخیره ی ارزی در خارج از کشور دارد که به سرعت در حال مصرف آن است[15] و به کمترین میزان خود در چهار سال گذشته رسیده است. پیش بینی می شود ذخایر مالی عربستان به 500 میلیارد دلار در سال 2016 برسد.[16] موسسه اعتبارسنجی استاندارد اند پورز ، اعتبار مالی دولت عربستان سعودی را یک رتبه کاهش داده و عربستان برای اولین بار از سال 2007 مجبور به فروش اوراق قرضه شد.[17] دولت عربستان سعودی قیمت نفت و برق و آب را افزایش داده و تورم در این کشور با افزایش 70 درصدی به 4 درصد رسید. وزارت خانه ها پروژه های جدید را متوقف کرده و خرید ماشین و تجهیزات را ممنوع کردند و پرداخت به کارفرماها دچار تأخیر شده است.[18] رشد اقتصادی این کشور که برای مدت طولانی 5 درصد بوده، پیش بینی می شود که در این سال به 2 درصد کاهش یابد. محدودیت های خارجی های شاغل در عربستان بیشتر شده تا فرصت های شغلی برای خود سعودی ها ایجاد شود و یکی از مسئولین رده بالای سعودی، پیش بینی اخراج یک میلیون کارگر از عربستان را کرده است.[19] عربستان پس از 10 سال، برای اولین بار در پی دریافت وام 10 میلیاردی از نهادهای بین المللی برآمده است[20] و بسیاری، قطع کمک این کشور به ارتش لبنان را نتیجه ی همین مشکلات اقتصادی ارزیابی می کنند. اخبار این چنینی که نشان دهنده ی کوچک تر شدن سفره ی آل سعود است، در سال گذشته بسیار منتشر شد. از آن جایی که اقتصاد خانگی عربستان در حقیقت توزیعِ درآمد نفت است، در نتیجه خیلی طبیعی است که با کاهش درآمد نفت، عایدات جامعه ی عربستان با کاهش مواجه شود. لذا مردم عربستان نیز این تنش اقتصادی را تماماً احساس خواهند کرد. لغو کردن یارانه ها همیشه یک حرکت اعتراض برانگیز در سطح مردم بوده است و این امر به خوبی نشان می دهد که کار آل سعود به کجا رسیده است که حاضر است خطر ناآرامی ها و نارضایتی های مردمی را تقبل بکند در حالی که آل سعود همیشه در بزنگاه ها از طریق این یارانه ها سعی کرده مردم را از اعتراض سیاسی باز دارد.اندیشکده بروکینگز مهم ترین تهدید اقتصادی آل سعود را جمعیت جوان این کشور می داند که فاقد کار هستند.[21] دو سوم جمعیت عربستان جوانان زیر 30 سال هستند[22] و این جمعیت جوان هم اکنون از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند. در نسل های قبلی، هر سعودی با داشتن یک مدرک دانشگاهی، به سادگی در دولت یا آرامکو استخدام می شد اما امروزه با افزایش شدید جمعیت و اوضاع بد نفتی، این امر امکان پذیر نیست. عربستان حدود 9 میلیون کارگر خارجی دارد که بسیاری از فرصت های شغلی را اشغال کرده اند اما جوانان سعودی حاضر نیستند در بسیاری از این مشاغل کار کنند و این مشاغل را شایسته ی کارگارهای خارجی دانسته و برای خود عار می شمارند! این مسئله بزرگ ترین چالش اجتماعی عربستان در دهه ی پیشِ رو است که اوضاع فعلی نفت آن را وخیم تر می کند. آل سعود اگر این مسئله را حل نکند، شاهد اعتراضات اجتماعی خواهد بود و ممکن است این جوانان جذب گروه های تروریستی بشوند و امنیت ملی آل سعود تهدید شود. تأثیرات تنزّل اقتصادی عربستان بر سیاست خارجی این کشور سیاست خارجی عربستان سعودی بیش از آن که اتحاد و ائتلاف بر پایه ی منافع یا ارزش های مشترک باشد، اتحاد و ائتلاف بر پایه ی تغذیه ی مالی انواع بازیگران است. این متحدین شامل دولت ها، رسانه ها، سازمان های بین المللی (مثل اتحادیه عرب)، لابی ها، نهادها (اندیشکده ها، موسسات خیریه، دانشگاه ها، الازهر، شبکه ی مساجد و حوزه های علمیه در سراسر دنیا) و اشخاص و نخبگان سیاسی و دینی سایر کشورها است. این امر یعنی این که سیاست خارجی عربستان یک سیاست خارجی شدیداً هزینه بر است. مصر، اردن، فلسطین و بحرین، به طور سنتی چهار کشور دریافت کننده ی اصلی کمک های سعودی هستند. همچنین جنگ یمن و سوریه و تا حدی عراق و لیبی نیز از اصلی ترین مخارج سیاست خارجی عربستان است.اخبار پراکنده ای از کاهش کمک های مالی آل سعود به متحدین شنیده می شود (که برخی از آن ها متقن هستند مانند لغو کمک 3 میلیارد دلاری به ارتش لبنان)، اما هنوز نمی توان آن را به عنوان یک رویکرد جدید در سیاست خارجی عربستان به رسمیت شناخت، زیرا که حتی شاهد خرید متحدین جدید مانند سودان و جیبوتی توسط عربستان نیز بوده ایم. در واقع باید گفت که سیاست خارجی عربستان تا کنون کمترین میزان واکنش نسبت به کاهش قیمت نفت را شاهد بوده است. اما شکی نیست که با تداوم قیمت پایین نفت، سیاست خارجی فعلی آل سعود نمی تواند پایدار باشد. تداوم حالت فعلی شاید یک تا سه سال دیگر برای آل سعود ممکن باشد اما در صورت ادامه ی این وضعیت، عربستان به سرعت به سمت ورشکستگی اقتصادی پیش خواهد رفت. قیمت نفت هرچند با دسیسه ی عربستان سقوط کرد، اما تغییرات بازار نفت پس از کاهش قیمت نفت به شکلی بود که بالا بردن مجدد قیمت نفت کار ساده ای نبوده و از عربستان ساخته نیست. عربستان اگر مجدداً تولید نفت خود را کاهش بدهد، به احتمال قوی فقط سهم خود را از بازار از دست خواهد داد و شاهد کاهش مضاعف درآمد خواهد شد. حتی در صورتی که تولیدکنندگان نفت بتوانند بر سر میزان تولید خود به توافق صادقانه ای برسند، افزایش قیمت نفت زمان بر خواهد بود و هیچ موقع به قیمت قبلی خود یعنی بالای 100 دلار نخواهد رسید. در نتیجه عربستان نمی تواند روی افزایش قابل توجه درآمدهای نفتی در دو سال آینده حساب کند و دو گزینه در سیاست خارجی خود پیش رو دارد: 1- ادامه ی وضعیت فعلیِ سیاست خارجی و تهی سازیِ ذخایر ارزی؛ 2- کاهش هزینه های سیاست خارجی. در عمل وضعیت فعلی تا مدتی ادامه خواهد یافت و اگر آل سعود در پرونده های منطقه ای به پیروزی نرسد، نتیجتاً باید به سمت کاهش هزینه های سیاست خارجی برود. کاهش هزینه های سیاست خارجی چگونه خواهد بود؟ میزان ذخایر ارزی را می توان یکی از شاخصه های امنیت ملی یک کشور دانست که نباید از حد معینی کمتر بشود. با این حساب آل سعود نمی تواند در پی خرج کردن همه ی ذخایر خود باشد. بنا بر پیش بینیِ صندوق بین المللی پول، عربستان اگر با همین نرخ فعلی به مصرف این ذخائر ادامه بدهد، طی 5 سال ورشکسته خواهد شد. در نتیجه باید انتظار داشت که با ادامه ی اوضاع فعلی اقتصادی، سیاست تهاجمی و افسارگسیخته ی عربستان بتواند دو الی سه سال دوام بیاورد. پس باید انتظار داشت که عربستان در پی آن باشد که ریاضت اقتصادی را در سیاست خارجی نیز پیشه کند. این تغییرات می تواند در قالب کاهش کمک ها به سایر کشورها از قبیل مصر و اردن و پاکستان و... یا کاهش کمک های نظامی همانند قضیه ی لبنان، کاهش خریدهای نظامی، خاتمه بخشیدن به برخی تجاوزات خود همانند حمله به یمن، کاهش کمک های نظامی به معارضان سوری و در نهایت کاهش طرح های نفوذ خود در سراسر دنیا ( مدارس دینی و مساجد وهابیت، موسسات به ظاهر خیریه، رسانه ها و...) و دور انداختن برخی متحدین کم اهمیت همانند سودان باشد. شاید بتوان عدم توان سعودی در مواجهه ی بلندمدت با ایران را مهم ترین دلیل برای این امر دانست که آمریکایی ها مدعیات عربستان برای مقابله با ایران را جدی نمی گیرند و خواستار تقسیم منطقه و صلح سرد با ایران هستند. نقطه قوتی که نقطعه ضعف نیز هست به نظر می رسد که پایین بودن قیمت نفت در درازمدت، بهترین ابزار سرد برای مهار افسارگسیختگی در سیاست خارجی آل سعود است. ایران پتانسیل صنعتی شدن بالایی دارد و همچنین به لحاظ اجتماعی و سیاسی و جغرافیایی، شرایط بسیار مهیاتری برای تحمل بلندمدتِ قیمت پایین نفت دارد. اما جامعه ی عربستان چنین توانایی هایی را نداشته و غیاب درآمدهای هنگفت نفتی علاوه بر این که سیاست خارجی عربستان سعودی را شدیداً متأثر و منقبض می کند، مشروعیت داخلی این خاندان را نیز زیر سؤال می برد و عربستان را شدیداً به مسائل داخلی مشغول خواهد کرد. از سوی دیگر اگر نفت کالای ارزشمندی نباشد، عربستان مهم ترین جذابیت خود برای غربی ها را از دست می دهد و این امر در کنار شناخته شدن روزافزون چهره ی سیاه سعودی ها در رسانه های غربی، جایگاه بین المللی این کشور را تضعیف می کند. علاوه بر این، کاهش درآمدهای نفتی، کشورهای کوچک نفتی حاشیه ی خلیج فارس را نیز- که همیشه پشتیبان آل سعود بودند- شدیداً متأثر می کند. مهم تر از همه، ما در دهه ی گذشته شاهد بودیم که آمریکا بارها در مسائل مختلف به نفع عربستان دخالت کرد اما همیشه هزینه ی آن را دریافت می کرد. اخیراً آمریکایی ها حاضر نیستند حتی در ازای دریافت هزینه، برخی خواسته های آل سعود را اجابت کنند. اگر در آینده ای نزدیک عربستانی ها توان پرداختن هزینه ی دفاع از خود توسط آمریکا را نداشته باشند، قطعاً نخواهند توانست روی کمک آمریکایی ها حسابی باز کنند. نتیجه گیری در نهایت باید گفت که مهم ترین نقطه ی قوت عربستان یعنی نفت ، مهم ترین نقطه ی ضعف و پاشنه ی آشیل عربستان سعودی است و اگر این کشور همچنان بخواهد به خصومت علیه ایران ادامه بدهد، هیچ ابزاری بهتر از آن برای تضعیف این کشور وجود ندارد. به همین خاطر اقتصاد عربستان را به یک بمب ساعتی تشبیه می کنند که اگر خنثی نشود، تأثیرات سخت و حتی جبران ناپذیری بر عربستان خواهد گذاشت. در نتیجه می توان گفت کاراترین سلاح ایران برای ضربه زدن به عربستان، تلاش برای پایین نگه داشتن قیمت نفت برای بلندمدت است. اما لازمه ی آن عزم ملی برای جداکردن نفت از اقتصاد ایران و اجماع نخبگانی حول این موضوع است. این امر علاوه بر سختی هایی که دارد، می تواند فواید زیادی نیز برای ایران داشته باشد مانند نجات پیدا کردن اقتصاد کشور از بیماری هلندی و راه انداختن چرخ صنعت. اما پایین بودن قیمت نفت، قدرت سخت و نرم و موقعیت آل سعود و شرکایش در خلیج فارس را شدیداً متزلزل می کند و از وابستگی متحدین عربستان مانند مصر به آن می کاهد. اما معلوم نیست که محاسبات بین المللی به ایران اجازه ی دخالت فعال در پایین نگه داشتن قیمت نفت را بدهد. زیرا برخی کشورهای نزدیک به ایران مانند روسیه، عراق، ونزوئلا نیز از این امر آسیب می بینند. ولی به نظر می رسد در کوتاه مدت احتیاجی هم به دخالت فعال برای پایین نگه داشتن قیمت نفت نیست و بازار نفت در قیمت پایین به تعادل مستحکمی رسیده است. پی نوشت ها: [1] http://www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=40637#_ftnref7 [2] http://townhall.com/columnists/michaelreagan/2014/03/06/putin-petroleum-and-pantyhose-n1804878 [3] http://www.nytimes.com/2016/03/13/opinion/sunday/how-saudi-arabia-turned-its-greatest-weapon-on-itself.html?_r=0 [4] http://www.forbes.com/sites/christopherhelman/2011/06/22/saudis-set-to-bankrupt-iran-with-flood-of-oil/#6323e3f55cb3 [5] http://www.nytimes.com/interactive/2016/business/energy-environment/oil-prices.html?_r=0 [6] www.rand.org/content/dam/rand/pubs/occasional.../RAND_OP351.pdf [7] http://uk.businessinsider.com/al-jazeera-america-shutting-down-2016-1?r=US&IR=T [8] http://www.raialyoum.com/?p=413146&fb_ref=Default [9] http://www.independent.co.uk/news/business/news/saudi-arabia-10bn-international-borrwing-loans-banks-oil-price-a6909496.html [10] http://www.rferl.org/content/falling-oil-prices-impact-russia-saudi-arabia-iran-iraq-islamic-state/27497423.html [11] http://www.rferl.org/content/falling-oil-prices-impact-russia-saudi-arabia-iran-iraq-islamic-state/27497423.html [12] http://time.com/4188317/saudi-arabia-will-be-the-big-loser-from-the-plunge-in-oil-prices/ [13] http://www.nytimes.com/interactive/2016/business/energy-environment/oil-prices.html?_r=0 [14] http://tabyincenter.ir/index.php/rasad/کاهش-بهای-نفت؛-سلاحی-که-عربستان-به-سمت-ایران-نشانه-رفت،-اما-دامن-خودش-را-گرفت [15] http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/saudi-arabia-could-be-bankrupt-within-five-years-imf-predicts-a6706821.html [16] http://www.theglobeandmail.com/report-on-business/rob-commentary/is-saudi-arabia-approaching-an-economic-breaking-point/article28702109/ [17] http://www.presstv.ir/DetailFa/2016/03/27/457755/Suu-Kyi-angered-because-interviewer-was-Muslim [18] http://www.theglobeandmail.com/report-on-business/rob-commentary/is-saudi-arabia-approaching-an-economic-breaking-point/article28702109/ [19] http://profit.ndtv.com/news/budget/article-in-era-of-cheap-oil-saudi-loses-shine-for-foreign-workers-1290105 [20] http://www.independent.co.uk/news/business/news/saudi-arabia-10bn-international-borrwing-loans-banks-oil-price-a6909496.html [21] http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/12/30-saudi-arabia-economic-time-bomb-alkhatteeb [22] http://www.ibtimes.com/saudi-arabias-youth-unemployment-problem-among-king-salmans-many-new-challenges-after-1793346 سلیمان تنهادخت اندیشکده تبیین Let’s block ads! (Why?) منبع: 598 کد مطلب : سایر اخبار ...
