مریم سامعی I مدیر اجرایی و عضو هیئت علمی دانشنامۀ فرهنگِ مردمِ ایران

اول دی و آغاز چله بزرگ در فرهنگ فولکلور مردم اردبیل

تقسیم بندی هایی که در این منطقه برای فصول سال قائل شده اند به اسطوره ها و افسانه هایی گره خورده که خود بازگوی غنای عقاید و آداب و رسوم متداول در این منطقه است. در این میان زمستان های سرد اردبیل که در گذشته با بارش های چند متری برف همراه بود، موجب شده بود برای تلطیف سختی و سردی زمستان تعاریفی برای ماه های این سال مطرح شود. تعاریفی که کهنسالان و امروز مردم شناسان معتقدند همه با الهام گیری ...

یلدا، میراث فرهنگی نا ملموس و امانتی برای نسل ها ی آینده

میوه ای تابستانی است در سفره یلدا وجود دارد به اعتقادات سنتی گذشتگان بر مبنای توجه او به طبیعت بر می گردد، هندوانه نشان از امید به رسیدن فصل تابستان و گرما و فزونی این برکت در تابستان است. وی در ادامه بیان کرد: واژه یلدا مرتبط با واژه تولد است، یلدا شب تولد مهر، روشنایی، زندگی و حرارت است، از یلدا به اسم شب چله بزرگ زمستان هم یاد می شود که تا دهم بهمن ادامه دارد و بعد از چله کوچک و سپس ...

تاریخچه شب یلدا/ شب چله از چه دورانی می آید؟

سال را به نام چله می شناختند. چله تابستان که از تیر شروع می شد و چله زمستان که از دی ماه. چله ها هر کدام به دو دوره تقسیم می شدند؛ چله بزرگ و چله کوچک. چهل روز ابتدایی را چله بزرگ و بیست روزِ بعد را چله کوچک می نامیدند. چله بزرگ زمستان، که درست بعد از شب یلدا آغاز می شود؛ شروع زمستان است و شدت سرما در آن بیشتر است. چله بزرگ تا دهم بهمن طول می کشد. پس از آن، چله کوچک شروع و تا اول اسفند ...

عکس شب یلدای علی دایی و همسرش ! + متن دعای آقای اسطوره

دایی در محله جیرال و خانواده ای پرجمعیت به دنیا آمد. علی دایی چهار برادر دارد. پدر علی دایی راننده کامیون بود و مادرش خانه دار؛ متولد 14 بهمن 1348 است اما برای اینکه یک سال زودتر به مدرسه برود در شناسنامه 1 فروردین بعنوان تاریخ تولد درج شده است. دلگرم اخبار وبگردی را در اینجا بخوانید: ...

پیشینه یلدا در ایران به چه زمانی برمی گردد؟

انجام می دادند سرما و سختی زمستان را کمتر کنند و جان سالم به در ببرند. یکی از جشن ها که با آغاز زمستان برگزار می شد جشن شب چله بود که با آغاز چله بزرگ که 40 روز بود انجام می شد و شب اول دی ماه بود. وی درباره نحوه برگزاری مراسم شب یلدا در دوران گذشته افزود: مراسم یلدا به این صورت بود که بزرگ خاندان در خانه خود -که معمولا تمیز ترین و بهترین خانه را داشت و دارای اتاق هایی بود که در دوران ...

شب شوم و روز برکت

کتاب آیین ها و جشن های کهن در ایران امروز نیز می گفت در گذشته، تا همین چند دهه پیش، بسیاری از مردم میوه هایی را که شب یلدا بر آنها می گذشت نمی خوردند و باورشان این بود که باید هر چه را برای پذیرایی در آن شب تهیه کرده و تدارک دیده اند همان شب تمام کنند و چیزی برای فردا باقی نگذارند: به یاد دارم تا سال 1323 که در کوهبنان (از بخش های کرمان) بودم، در خانه روستایی ما، خربزه و هندوانه و انار را در انبار ...

دانش آموزان میهمان ویژه شب یلدا

افزود : ابوریحان بیرونی، دانشمند و منجم ایرانی، این چشن را (میلاد اکبر) نام گذاری کرده است. چشن یلدا را (چله) هم می نامند زیرا به اعتقاد پیشینیان، از اول دی تا دهم بهمن ماه که 40 روز است؛ اوج سرمای زمستان و چله بزرگ نام دارد. هادی در آخر افزود: آنچه همه ایرانیان ارجمند می دارند جمع شدن کنار یکدیگر و چشم انتظاری دمیدن خورشید همراه با افسانه گویی، مَتَل گویی، چیستان و حافظ خوانی در این شب ...

نخستین برف زمستانی در استان اردبیل، بارش ها به جلگه مغان رسید

این منطقه طی روزهای اوج سرمای زمستان و از اواخر دی تا اواخر بهمن به وقوع می پیوندد. ریزش برف در بیله سوار ادامه دارد و دمای این شهرستان یک درجه بالای صفر و در پارس آباد نیز آسمان ابری و دما صفر درجه سانیتگراد است. مدیریت بحران استان اردبیل با استناد به پیش بینی هواشناسی مبنی بر ادامه و تشدید بارش برف به ویژه طی روز جمعه ، وزش باد و سرما و یخبندان در سرتاسر این استان از ساکنان منطقه خواست ...

آیین های یلدایی از شمال تا جنوب

شب تدارکی برای شام نداشته باشد آن را امری بدشگون می دانند. تدارکات این شب مهم از چند روز قبل آغاز می شود و در آخرین روز ماه پاییز کارها همراه با خانه تکانی و دانه کردن انار و پاک کردن برنج برای شام شب ادامه پیدا می کند. یکی از آیین های شب چله مردم این استان کشتن گوسفند مخصوصی به نام اتلیک است. روستاییان این نوع گوسفند را در فصل تابستان از بین گوسفندان خود جدا و به خوبی آن را پروار می ...

فلسفه هندوانه خوری در ابتدای فصل سرما چیست؟

، اما بیشتر میزبان تهیه شب چره [تنقلات شب نشینی] را بر عهده می گرفت... گردو، بادام، تخمه هندوانه، خربزه، مغز هسته زردآلو، کشمش، سنجد، کنجد، توت خشک و بذرک نیز از خوراکی های روی کرسی بود . بیشتربخوانید: از خواص هندوانه چه می دانید؟ هندوانه بخوریم یا کشمش؟ حالا برسیم به هندوانه شب چله و البته نام چله از اینجا می آید: مردم ایران از اول دی تا 10 بهمن را چله بزرگ و از 1 ...

قصه های چیلله گئجه سی در یلدای خطه آذربایجان

(یعنی اتمام فصل سرما که در زبان ترکی به آن چیلله دن چیخماخ گفته می شود) پدران ما با نیت خداحافظی با چیلله در آستانه عید نوروز، مهمانی می گرفتند که به آن هم چیلله کسدی گفته می شد. شیرین پور افزود: بر اساس تقویم نیاکان، زمستان عبارت از 60 روز می شود که شامل 40 روز چیلله بزرگ (از اول دی ماه تا 10 بهمن ماه)، 20 روز چیلله کوچک (از 11 تا 30 بهمن ماه) و 10 روز چیلله ننه سرما (قاری ننه چیلله ...

افسانه های آذربایجان و حکایت شب یلدا

به گزارش راهبردنامه، در افسانه های کهن آذربایجان دو چله وجود دارد که چله بزرگ همزمان با شب یلد و 30 آذرماه آغاز می شود و 40 روز به طول می انجامد؛ بر مبنای همین افسانه ها و داستان های قدیمی، پیرزنی که در فولکلور آذربایجان قاری ننه (مادربزرگ پیر) خوانده می شود، دو پسر دارد که نام یکی بؤیوک چیلله یا چله بزرگ است و پسر کوچک تر نام بالا چیلله (چله کوچک) را بر خود دارد و عمرش تنها 20 روز است. ...

چله؛ اناری که دلش قصه یکرنگی هاست

روزها بسیار بلند می شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش اند. مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی- هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج ...

شب یلدا در کهگیلویه و بویراحمد

و دعا برای رزق و روزی است. چله بزرگ و چله کوچک چله بزرگ از یکمین روز دی ماه، جشن خرم روز تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و آن را چله بزرگ می نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آنگاه چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن تا بیستم اسفند به طول می انجامد و سرما کم کم کاسته می شود. بر اساس افسانه ها و داستان های ایران باستان، چله اول که اولین روز زمستان و ...

بیدار باشید تا در آخرین شب پیروزی نور بر ظلمت قرن به خواب غفلت نروید!

این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش هستند. آنها همچنین دریافتند که کوتاه ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب ها کوتاه می شود، از همین رو آن را شب زایش خورشید (مهر) نامیدند و آن را آغاز سال قرار دادند. این شب بلند حکایت ها و افسانه های زیادی دارد ...

نکاتی درباره شب یلدا

تحول شده است. یکی از این جشن ها و رسم های کهن ، جشن شروع دی ماه و آغاز زمستان ، یعنی جشن شب یلدا یا شب چِله است. در ابتدا دی ماه یا بقول بیرونی خور ماه در بر دارنده 4 جشن بود و بعد از فروردین ماه، پر جشن ترین ماه سال به شمار می رفت. به جز جشن یلدا - که موضوع این یادداشت است - 3 جشن دیگر دی ماه عبارتند از جشن روز هشتم (دی به آذر) ، جشن روز پانزدهم (دی به مهر) و روز بیست و سوم (دی). اما ...

یلدا بهانه ای زیبا برای آشتی با قصه و قصه خوانی/ همراه با آقای حکایتی و شرمین نادری

زبان فارسی بوده است. ادبیات شفاهی، فرهنگ عامه ما ایرانیان به شمار می رود و ردپای این گونه داستان ها را بیشتر می توان درمیان روستاییان ایران و نانوشته ها جست. هزاران قصه و افسانه و داستان سینه به سینه در روستاها، شهرها و کوهپایه های این مرزوبوم رایج بوده که در قهوه خانه ها کسانی به نام داستان گو یا نقال یا شب ها در خانه ها، بزرگترها بازگو می کردند. شاید تا 20 سال پیش در هر خانواده دست کم ...

روایت اسطوره ای “چله گهپ و چله کوچیر” و ششه دالو در فرهنگ بختیاری

یلدا جشن قصه ها/ داستان های یلدایی برای کودکان و نوجوانان

میراث ارزشمند تلاش می کنند و دلشان می خواهد آداب و رسوم و سنت ها باقی بماند؛ اما خود مردم، نگهبانان واقعی این یادگاری های گران بها هستند که باید هر کدام شان را از نسلی به نسل دیگر منتقل کنند. شب یلدا، آغاز چله بزرگ است که تا دهم بهمن یعنی تا روز جشن سده ادامه پیدا می کند. بیست روز، پس از این تاریخ هم که روی هم چهل شب و روز می شود چله کوچیک نام دارد. قدیمی ها چله کوچک و چله بزرگ را دو ...

یلدا؛ جشن زایش خورشید نه فقط شبی درازتر!/ راز شور و شوق به رغم گرانی ها

که فصل سرما پدید می آورد ذهنیت منفی در برابر زمستان ایجاد کرده بود و خود را آماده مقابله با فصل سرما می کردند چندان که نوروز نیز به خاطر پایان این فصل جشن گرفته می شود. در نگاه اسطوره ای در این شب درازترین نبرد با اهریمن درمی گیرد و برای یاری به پیروزی روشنایی خوانی از واپسین میوه های پاییزی (انار، خرمالو، سیب، هندوانه و انگورهای آویخته) می گسترانند و شب را به شادی سپری می کنند تا ...

آداب و رسوم ایرانیان در جشن زادروز خورشید

علاوه بر ایرانیان که سال ها شب یلدا را مظهری از شادی می دانند و آن را جشن می گیرند، مردم دیگر کشورها نیز آخرین شب پاییز را دور هم جمع شده و زیبایی این شب بلند را پاس می دارند. این شب همچنین در بسیاری از کشورها با مفاهیم صلح، دوستی و شادی همراه بوده است و به این دلیل می توان گفت شب یلدای ایرانی می تواند یک آیین بشر دوستانه، حافظ صلح و در بستری از شادی و سرور در اقصی نقاط جهان مانا شود. البته اقوام ایرانی در سراسر کشور نیز با آداب و رسوم خاص منط ...

شب یلدا در فرهنگ عامه بختیاری/ چله ؛ گرامیداشت نیکویی

... قنبری رواج داستان ها و افسانه های مربوط به شب چله را یکی دیگر از ابعاد هویتی این آیین در فرهنگ عامه ایران دانست و توضیح داد: یکی از این افسانه ها که در میان اقوام بختیاری سینه به سینه نقل و در فرهنگ شفاهی این مردم ماندگار شده ناظر به این داستان است که ننه سرما دوازده فرزند به نام ماه های سال دارد و دو پسرش دی و بهمن با یکدیگر در نزاع و مجادله برای رسیدن به پادشاهی هستند، تا اینکه این دو در ...

شاهنامه خوانی و متیل گویی آیین های شب چله در کهگیلویه و بویراحمد

بویراحمد شب چله نامیده شده است مردم این استان بر این باور هستند که چله بزرگ از نخستین روز دی ماه جشن خرم روز تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و به علت سرمای شدید چله بزرگ نامیده می شود، پس از آن چله کوچک فرا می رسد که از دهم بهمن تا بیستم اسفند به طول می انجامد و از شدت سرما کم کم کاسته می شود. یلدا یک واژه سریانی به معنی زایش است و این واژه اشاره به طلوع خورشید پس از یک شب ...

مراسم شب یلدا چیست؟

می شود که به آن چله بزرگ می گویند. این دوره بلند از یک دی تا 10 بهمن ماه ادامه دارد و چله کوچک نیز از 10 تا 30 بهمن ادامه دارد و این ایام را چله کوچک می نامند. یکی دیگر از روایت هایی که راجع به شب یلدا وجود دارد این است که حضرت مسیح نیز در روز انقلاب زمستان متولد شده است و اگر دقت کرده باشید عید کریسمس و عید یلدا، هر دو در امتداد یکدیگر برگزار می شوند و مسیحی های ایران علاوه بر جشن شب ...

"یلدا" غلبه نور بر تاریکی/ "شب چله" نوید صبح روشن می دهد

کرمانشاه قدیم عنوان کرد و اظهار داشت: بزرگان در این شب قصه ها و شواهدی از گذشتگان نقل می کردند که آن شب را با تمسک به تفضل الهی به صبح برسانند. وی خاطر نشان کرد: برخی از جوانان نیز در این شب با روشن کردن آتش در میادین و کوچه ها تلاش می کردند شب را برای خود نورانی کنند و با این کار نوید روزگار خوبی را می دادند. وی بیان داشت: یلدا جشنی ملی است و از قدیم الایام آداب و مراسم خاصی داشت که برخی نقاط پیرایه های محلی را که ریشه در اسطوره ها و باورهای افسانه ای داشت، به آن افزودند. ...

آداب و رسوم شب یلدا در یازده استان کشور

ترین و خوش طعم ترین غذا های جنوبی است که در هر مراسمی سفره ها را زینت می بخشد. آنچه درباره یلدا نباید از خاطر برد، نقل داستان های اساطیری و افسانه های محلی است که فرهنگ فولکلور ایرانی را زنده نگه می دارد. یکی از معروف ترین افسانه های منطقه خوزستان، داستان قارون است که در شب یلدا هم بازگو می شود. طبق یک باور قدیمی که بین اهالی این منطقه رواج دارد، در شب یلدا و همزمان با طلوع سپیده، ...

تاریخچه شب یلدا / هر آنچه باید از شب چله بدانید

نه الزاماً چهل روزه) است. اجداد ما بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه (خرم روز) تا دهم بهمن که جشن سده است به طول می انجامد و آن را چله بزرگ می نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آنگاه چله کوچک فرا می رسد که دهم از بهمن تا بیستم اسفند به طول می ...

گذری بر آیین های یلدایی نه چندان دور زنجانی ها

بزرگ به رغم سیاهی شب و ایستایی معروف است، نسبت به چله کوچک که از 10 بهمن تا آخر اسفند می باشد، آرام خو است اما چله کوچک بسیار وحشی و نسبت به برادر بزرگتر خشن تر است و به همین جهت برادر کوچک را ‘بوزاوغلان’ پسر یخی’ می گفتند. وی بیان می کند: برای شبهای چله بزرگ و کوچک مراسم زیبا و خاصی برگزار می شد، اقوام سفره ای پهن کرده و در داخل سفره انواع میوه و خوردنی از قبیل هندوانه، انار و میوه ...