خانه
جلد دوم نظام حقوق بشر اسلامی در حال تدوین است
سایر منابع:
با دوستان خود به اشتراک بگذارید
می پسندم
0
سایر خبرها
کدخدایی: شورای نگهبان هم اشتباه داشته است
توان از نقش شورای نگهبان غافل شد؛ شورایی که بر سرنوشت تمامی انتخابات ها (به جز انتخابات شوراهای شهر و روستا) نظارت دارد و حق انتخاب کردن و انتخاب شدن در فرایند اجرای دموکراسی از فیلتر 12 عضو آن می گذرد. هرچند عباسعلی کدخدایی تأکید دارد فقها و حقوق دانان این شورا به مُر قانون عمل می کنند و اجرای قانون فعلی انتخابات؛ چه خوب و چه بد، وظیفه آنهاست، اما همین اجرای قانون کم حاشیه نبوده است و با گرم شدن ...
تحریم های یکجانبه ایالات متحده مصداق بارز تروریسم اقتصادی است
دیگری را نقض می کند در این اسناد پیش بینی نشده است. از سوی دیگر مکانیسم هایی نظیر شکایت به کمیته حقوق بشر، کمیته حقوق کودک نیز تنها در موارد و تحت شرایط خاص مانند اینکه دولت اعمال کننده تحریم عضو کنوانسیون های مبنای تشکیل این کمیته ها باشد، قابل اعمال هستند. این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود افزود: قطعنامه شماره 22/51 مجمع عمومی نیز تحت عنوان حذف تدابیر فشار اقتصادی به عنوان ...
هفتم تیرماه 60 و پیامدهای آن/ سخنرانی منتشر نشده هاشمی رفسنجانی در اجتماع مردم اصفهان
بیرون آمده. قضاوت ابتدایی هر بیننده سیاسی و جامعه شناسی این بود، دشمنان ما که دیگر نتوانستند حرف بزنند گفتند حداقل یک میلیون جمعیت بود البته دروغ گفتند، ولی یک میلیون اعتراف شان هم مهم بود البته که داشتید اینجا دیدید اما من تهران بودم سایر شهرستان ها هم می دانید که مردم چه کردند و آن حالی که انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و شهادت این جمعیت به ملت ما داد، آن حال با همه حالات تاریخ ...
استقلال و آزادی؛ آواز انقلاب اسلامی
. از دیدگاه ما، نقطۀ درخشان سخنرانی آیتالله رئیسی جایی است که از همسایگی دو مفهوم استقلال و آزادی سخن میگویند و توصیف مختصر، اما مهمی، از پیدایی این دو مفهوم ارائه میدهند: این نگاه جامع به کرامت و حقوق بشر همراه با عدالتطلبی، سازندۀ جوهرۀ انقلاب اسلامی ملت ایران بوده و این حقیقت منجر به درهم شکستن آن سامان فکری و سیاسی شد که دولت و ملت را ملک طلق خود می پنداشت و حقوق آنان را به حاشیه می برد. اما ...
ورزش، بنیان دانشگاه/نتیجه محور شدن یونیورسیاد باور غلط مسئولین است
.... بااین حال در حوزه فوتبال تیم خوزستان دانشگاه جامع علمی-کاربردی مقام اول را در سطح آموزش عالی کسب کرد و تیم نماینده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شد. 50 درصد ظرفیت تیم فوتبال وزارت علوم، تحقیقات از دانشجویان دانشگاه جامع علمی-کاربردی بود و 50 درصد منتخب سایر بخش های آموزش عالی اما این تیم به نام دانشگاه جامع علمی-کاربردی بود و با پیگیری فدراسیون ملی ورزش ها دانشگاهی به منظور شرکت در ...
دولت آمریکا حقوق بشر را برای مردم خودش هم رعایت نمی کند
پایگاه تحلیلی مصداق/ گفتگوی ما با دکتر محمد حسن پور استاد و پژوهشگر دانشگاه در حوزه حقوق عمومی بین الملل در بخش اول به تعریف و تعارضات حقوق بشر آمریکایی در عرصه داخلی پرداختیم؛ قسمت دوم و پایانی ابعاد بین المللی و فضا سازی رسانه ای این کشور را بررسی می نماییم. در حوزه بین المللی؛ آمریکایی ها در جنگ افغانستان و عراق یکی از کارهایی که کردند و تمام دنیا علیه آن ها موضع گرفتند بحث ساخت ...
قلم نویسندگان مشهدی در خدمت مسائل پیچیده این شهر زیارتی قرار ندارد
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی : احسان مصطفی زاده - فاطمه آصفی: به مناسبت 14 تیرماه روز قلم، میزگرد تخصصی با عنوان قلم و مشهد به همت نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی و با حضور، محمدجواد استادی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مشهد، عفت شریعتی پژوهشگر و مدرس دانشگاه و محمد آصفی یزدی مدیرعامل موسسه فرهنگی خانه تاریخ مشهد برگزار شد. در این میزگرد دو ساعته که ...
شرایط اخلاقی و تاریخی پیشرفت علم
پژوهش ها در آن نظام، جایی دارند. به این جهت وظیفه بزرگ اخلاقی دانشمندان ما پیش از مشارکت در مسابقه مقاله نویسی، کوشش برای قرار دادن علم در جایگاه مناسب آن است. متأسفانه آنها هنوز کمتر به این امر پی برده اند. دانشگاه ها و پژوهشگاه ها نیز غالباً به تولید انبوه مقاله مشغولند. در این شرایط هر بحث و سخنی در باب علم مانع تولید علم و احیاناً علم ستیزی تلقی می شود. پیداست که وجود این روحیه، تغییر ...
تجلیل بانک ملت از پروفسور فرهنگی، پدر مدیریت رسانه ایران
مطالعه و تحصیل کرد و در دو زمینه متفاوت، دو دکترا و یک فوق دکترا گرفت. وی دوران ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند از برخی معلمانش می توان به افراد سرشناسی چون جلال آل احمد و خسرو فرشیدورد، استاد دانشکده ادبیات اشاره کرد. وی در زمینه ارتباطات، آثار ارتباطات انسانی و ارتباطات غیرکلامی را برای اولین بار در زبان فارسی پدید آورد که سال ها است متن درسی دانشگاه های مختلف ایران است. لیسانس مدیریت ...
مؤسسه حقوق بشر ایران: سازمان ملل شرایط آزادی شیخ زکزاکی را فراهم کند
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تهران پرس ، مؤسسه دانشجویی حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران (صلح زیبا) طی نامه ای از دبیرکل سازمان ملل متحد خواست هرچه سریعتر امکان رهایی شیخ زکزاکی و معالجه تخصصی وی را فراهم کند. متن این نامه که به امضای سکینه السادات پاد معاون حقوقی مؤسسه رسیده به شرح زیر است: جناب آقای آنتونیو گوتیرش دبیرکل سازمان ملل متحد سلام علیکم ...
آمریکا سردمدار ذات وحشی تمدّن غربی است
پایگاه تحلیلی مصداق/ حمله دَد منشانه ی ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی ایران در سال 1367 و نامگذاری این روز بعنوان ِ هفته حقوق بشر آمریکایی بهانه ای شد که با دکتر محمد حسن پور استاد و پژوهشگر دانشگاه در حوزه حقوق عمومی و بین الملل به گفتگو بپردازیم که متن پیش رو بخش اول این مصاحبه است. حقوق بشر یک اصطلاح ترکیبی است و از دو کلمه حقوق و بشر حاصل شده است که به مفهوم حقوق ...
نباید خلقیات جامعه ایران با معیارهای غیر بومی سنجیده شود
تاریخ اجتماعی ایران، نیمسال دوم 1386-1387 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران) به دقت مورد مطالعه قرار گرفت و برای هر سفرنامه بطور جداگانه مقاله ای علمی پژوهشی تألیف شد. برای نگارش این مقاله از پژوهشگران خواسته شد تا در ابتدای کار معرفی کوتاهی از سفرنامه های مورد مطالعه شأن مشتمل بر معرفی سفرنامه، سفرنامه نویس (شغل، ملیت، جنسیت، هدف از مسافرت به ایران، تقارن زمانی با حکومت وقت ایران و ...
نقد سلیمی نمین به مقاومت در برابر ترامپ حجاریان
قرار داشت جناح تندرو دوم خردادی در شورای امنیت ملی کشور جنگ با طالبان را به تصویب رساند ( که البته رهبری چنین مصوبه ای را تأیید و امضا نکردند). آن چه صاحب این قلم در ابتدای مدیریت بر مؤسسه تهران تایمز و مدیر مسئولی روزنامه انگلیسی زبان آن، شاهد بودم بازتاب عدم موافقت رهبری با این مصوبه بود. آیت الله خامنه ای در این ایام برای نشستی صمیمانه با دانشجویان به دانشگاه تربیت مدرس رفتند. ایشان ...
شیخ مظلوم روسفید/ایمان زکزاکی را باید با چه سنجید؟!
...> رسانه ها آن گونه که باید و شاید صدای مظلومیت این شیخ بزرگ را مخابره نمی کنند و چشم های خود را بسته اند و مجامع بین المللی و مدعی همیشگی حقوق بشر به مانند همیشه خفه خون گرفته اند و هیچگاه پیگیر حال و احوال وخیم شیخ مقاوم را نگرفته اند، اما با این وجود زکزاکی را باید الگو استقامت و فداکاری دانست. شیخ زکزاکی با تاسی به صبر جمیل بانوی دو عالم حضرت زینب کبری(س) فرزندان خود را در راه اعتلاء ...
استقبال اساتید حوزه و دانشگاه از همایش ملی شهر پایدار و گام دوم انقلاب
می توانند مقالات خود را در قالب فرمت اعلامی به آدرس اینترنتی gaam2.tabriz.ir یا به ایمیل gaam2@tabriz.ir ارسال و تاییدیه را از دبیرخانه اخذ کنند. دبیر علمی نخستین همایش ملی شهر پایدار و گام دوم انقلاب ادامه داد: شهر پایدار؛ علم پژوهش- اخلاق، معنویت و سبک زندگی اسلامی، ایرانی- اقتصاد- عدالت اجتماعی و سلامت نظام اداری- حقوق شهروندی- دیپلماسی شهری- فرهنگ و تمدن اسلامی- جوان گرایی، خلاقیت و ...
شاخص های زیست محیطی کشور در رده های پایینی قرار دارد/ هشدار نسبت به وضعیت مصرف
آنها شور شد. کلانتری با اشاره به اینکه توسعه پایدار چهار رکن اصلی دارد افزود: اول اینکه فعالیت های بشر باید توجیه اقتصادی داشته باشد، دوم نظام اجتماعی را نباید در سطح کلان به هم بزند، سوم باید محیط زیست حفظ شود و برای بهبود زندگی انسان باید ثروت عمومی جامعه افزایش پیدا کند. وی با اشاره به اینکه برای انجام تولید باید سرمایه گذاری انجام شود افزود: اگر می خواهیم شغل ایجاد کنیم ...
گفتگویی با سید مهدی شجاعی؛ ارادت قلم به بهترین های عالم
فیلمنامه چشم خفاش و قله دنیا1و2 کارهای سینمایی مشترکم با رفیق شفیقم بهزاد بهزادپور است. همچنین فیلمنامه تیر چراغ برق اثر مشترک بنده با این دو دوستم هست. بعد از اینها خدا توفیق نگارش 2سریال بلند تلویزیونی را عنایت فرمود؛ یکی به نام یعقوب ترین یوسف، یوسف ترین زلیخا که فیلمنامه 26 قسمتی اش حول شخصیت حضرت یوسف(ع) است. این فیلمنامه در تیراژ محدود منتشر شد ولی هنوز ساخته نشده است. دوم فیلمنامه مرد رویاها ...
نامگذاری کوچه ها و خیابانها، ظاهری ساده اما باطنی پیچیده و پرنکته
نامگذاری اولیه است زیرا با تغییر نام یک خیانان اعتراضهایی از سوی ساکنان صورت می گیرد. عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: نباید مردم را در تقابل با نامگذاریها قرار داد. جزیره ای عمل کردن باعث خنثی شدن تصمیمات می شود لذا نهادهای مرتبط با نامگذاری نظیر دستگاههای خدماتی، پلیس، اورژانس و آتش نشانی باید در تصمیم گیریهای این حوزه مشارکت داشته باشند. همچنین در پایان "نشست بررسی نامهای تکراری ...
تهران| آمار طلاق تا پایان برنامه ششم توسعه 20 درصد کاهش پیدا می کند
مقبولیت بخشی به نظام جمهوری اسلامی مسئولیت بزرگی بر دوش دارند در ادامه مسعود مرسل پور فرماندار شهرستان اسلامشهر نیز اظهار داشت: یکی از اقدامات مناسب این روزها پس از سالیانی که بانوان از عدم تساوی دیه مرد و زن گلایه داشتند، برابری تساوی دیه زن و مرد در جمهوری اسلامی بود که البته مخالفت های سنگینی را پشت صحنه داشت اما سبب شد یکی از بهانه هایی که غربی ها در مورد عدم رعایت تساوی حقوق بشر در ...
کرامت انسانی از منظر قرآن کریم و ائمه علیهم السلام
شود فضیلت؛ اما خود کرامت یک امر وجودی و نفسانی است. در بحث حقوق بشر هم کرامت به صورت ذاتی مطرح می شود. خداوند هم کرامت را به انسان داده است. هر انسانی وقتی انسان است به معنی کلمه دارای عقل، فهم و شعور است دارای کرامت می باشد. به همین دلیل است که در روایات ما وارد شده که حرمت مؤمن از خانه کعبه بالاتر است. چون خداوند به انسان کرامت داده است و این کرامت یک امری الهی است و از باب انسانیت به تمام ...
برخورد با هنجارشکنان، احترام به ملت است
، جدی تر و انقلابی تر دستگاه های قضایی و انتظامی با هنجارشکنان را خواستار شد و گفت: جامعه اسلامی از برخورد انقلابی دستگاه قضا و نیروی انتظامی حمایت می کند، نباید در برابر جوسازی های دشمنان نظام اسلامی در فضای مجازی پا پس کشید. مسؤول شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی خوزستان با اشاره به اینکه برخورد با هنجارشکنان مغایر با قانون و حقوق جمهوری اسلامی نیست، افزود: اگر جامعه التزام عملی به قانون ...
ضرورت تکریم هویت ایرانی اسلامی بانوان در هفته عفاف و حجاب
نهی از منکر نیز در مراکز استان ها و شهرستان ها و به ویژه در قم به عنوان حرم اهل بیت(ع) فعال هستند. مقالات پژوهشی ، پایان نامه ها و کتاب هایی نیز توسط حوزویان در عرصه عفاف و حجاب نوشته شده است، به عنوان مثال کتاب عطر عفاف توسط خانم طیبی که از خواهران طلبه است نوشته شده، حجت الاسلام والمسلمین بهجت پور مدیر حوزه های علمیه خواهران نیز دو جلد کتاب پیرامون مسئله حجاب و عفاف نگاشته اند و بسیاری ...
نتیجه بازی "گردو-شکستم" در گام های برجامی ایران و اروپا چه خواهد شد؟
انعقاد قراردادی است که یک طرف آن غرب باشد. پس از آنکه محمدجواد ظریف در دفاع از پیوستن کشور به الزامات FATF برخی نهادهای نظام را به هزاران میلیارد پولشویی سالانه متهم کرد، حسن روحانی نیز اخیراً گفته است: فردا اگر روابط بانکی ما دچار مشکل شد، مردم نگویند دولت ناکارآمد است . در کارآمدی دولت البته بعید است کسی شک کند(!) این مسأله اما حتماً شک برانگیز است که وزیر خزانه داری آمریکا هم در نشست اخیر FATF ...
نیک روش: هنوز سند 2030 در کشور در حال اجراست
- اخبار سیاسی - به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم ، محمدجواد نیک روش رئیس سازمان بسیج دانشجویی در دوره آموزشی حمات ( ویژه دانشجویان جهادی) با اشاره به جایگاه الگوهای مردمی در نظام امام و امت گفت: یکی از حوزه های اساسی این مسئله نهاد تامین مالی است. نهاد تامین مالی رکن رکین هر اقدامی است، حال این ابزار چه اقدام اقتصادی و چه اقدامی از جنس خیریه و چه ه فرهنگی باشد این مسئله پشتوانه ...
کتاب "کتابخانه تربیتی مربی" منتشر شد
به گزارش خبرگزاری حوزه ، آنچه پیش روی شماست، جلد نخست از مجموعه تربیت با کتاب است که کتابخانۀ تربیتی مربی نام دارد. بر اساس این گزارش، در این کتاب، 100 عنوان از بهترین و سودمندترین کتاب های تربیتی برای مربیان و سایر فعالان عرصه تربیت، آموزش و فرهنگ معرفی شده است. یعنی واو به واو کتاب های موجود در عرصه تربیت خوانده شده و در بیشتر موضوع های مختلف تربیتی که مورد نیاز فعالان تربیتی است ...
پایان ضرب الاجل ایران، بقا یا فنای برجام
انتخابات مجلس شورای اسلامی جلو می روند. ضرورت افزایش جمعیت؛ عضو گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه: دولت مشوق ها و تسهیلات اقتصادی برای جوانان در نظر بگیرد زیرساخت های افزایش جمعیت در کشور آماده نیست وبسایت خبری تحلیلی شفقنا در گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه آورده است: این استاد حوزه و دانشگاه به ضرورت ایجاد زیرساخت ...
نگاهی به تازه ترین کتاب های بازار
– فعال سیاسی – نیز منتشر شد. عنوان فرعی این کتاب نگاهی به درون رژیم شاه؛ بحران ها، تضادها و ناکامی هایش است که به قیمت 40 هزار تومان توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه به انتشار رسیده است. همزمان، رمان مرد غیرقابل اعتماد نوشته یوستین گردر با ترجمه اعظم خرام با موضوع تقلای بشر برای معنا دادن به زندگی و پیدا کردن جایگاهی در این دنیا به قیمت 39 هزار تومان توسط همان نشر منتشر شد. ...
یادداشت| پاسخ سلیمی نمین به سعید حجاریان درباره مقاومت برابر ترامپ
خردادی در شورای امنیت ملی کشور جنگ با طالبان را به تصویب رساند (که البته رهبری چنین مصوبه ای را تأیید و امضا نکردند). آن چه صاحب این قلم در ابتدای مدیریت بر مؤسسه تهران تایمز و مدیر مسئولی روزنامه انگلیسی زبان آن، شاهد بودم بازتاب عدم موافقت رهبری با این مصوبه بود. آیت الله خامنه ای در این ایام برای نشستی صمیمانه با دانشجویان به دانشگاه تربیت مدرس رفتند. ایشان در پاسخ به سؤال دانشجویی که از ...
برای رونق اقتصاد باید حال سیاست خوب باشد
نیت افزود: من فرزند کوچک این انقلاب بوده و هستم و همیشه در مسیر انقلاب و ارزش های نظام جمهوری اسلامی بودم. من منتصب به یک سلیقه هستم، به آن افتخار می کنم و در جریان سیاسی خود به فعالیت سیاسی ادامه خواهم داد، زیرا اگر حال و هوای سیاست در کشور خوب باشد، حال و هوای همه چیز خوب است. برای رونق اقتصاد، فرهنگ و همه زندگی باید حال سیاست خوب باشد. وی با بیان اینکه در زمانی که من در معاونت سیاسی ...
علمی که راه های خوشبختی را نشان می دهد
گفت وگو با دکتر عباس منوچهری برخلاف تصور رایج موضوع علم سیاست نه قدرت و کسب آن، بلکه نشان دادن را ه های دستیابی به زندگی نیک و خوشبختی است . در واقع، بسیاری از نظریه پردازان علوم سیاسی به یافتن راهی برای سعادت بشر می اندیشند. این موضوع، مهم ترین نکته ای بود که در گفت وگو با دکتر عباس منوچهری باغبادرانی مطرح شد. او در این گفت وگو نقش علم سیاست در توسعه را تبیین و تشریح کرد. منوچهری، کارشناسی ارشد علوم سیاسی خود را از دانشگاه تولدو امریکا و دکترای علوم سیاسی اش را از دانشگاه میسوری امریکا اخذ کرده است و اکنون به عنوان استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس مشغول به فعالیت است. جناب دکتر منوچهری، به نظر شما نظریه پردازان علوم سیاسی چه پروژه هایی را در جامعه دنبال می کنند و باید چه انتظاراتی از عالمان علوم سیاسی داشت؟ پرسش شما را می شود ذیل یک موضوع عام تری جای داد، یعنی موضوع رابطه دانشگاه و جامعه یا به تعبیری دیگر، رابطه دانایی و زندگی و همچنین رابطه دانایی با تصمیم گیری در امور عمومی . رشته علوم سیاسی و استادان آن می توانند به عنوان یک مصداق در این باره، مورد سؤال قرار گیرند. در این رابطه ما با یک مسأله جدی، که پیشینه تاریخی هم دارد، مواجه هستیم و آن وضعیت علوم انسانی و علوم اجتماعی در فرهنگ و سیاست و جامعه است. اساساً از چیستی علوم انسانی و علوم اجتماعی که امروزه از چند سو در کشور مورد نقد واقع می شود فهم مشخص و آنگونه که باید باشد وجود ندارد. به این معنا که در نظام دانایی ما (منظور از نظام دانایی مجموعه حوزه های دانش، علم و دنیای آکادمیک است) علوم انسانی جایگاه مناسبی ندارد. بنابراین ما نیازمندیم که در باب این قلمرو دانش، دانشی که موضوع آن خود انسان و مناسبات انسانی و حیات جمعی است و علوم سیاسی هم بخشی از آن است صحبت کنیم. اما به دلایل فرهنگی و اقتصادی فضای درستی برای پرداختن به این موضوعات فراهم نیست. بخصوص با گسترش مناسبات اقتصادی که در آن ارزش های مادی یا شاخص های منزلت اجتماعی توسط الزامات و ضرورت های اقتصادی جامعه مدرن سرمایه داری تعیین می شود. امروزه پول ساز بودن در بازار و پرستیژ و اسم و رسم های کاذب و کاربردهای ساده انگارانه تعیین کننده جایگاه و اهمیت حوزه های علم و معرفت شده است، به جای اینکه محتوای قلمروهای دانایی و نسبت آن با نیازها و الزامات یک زیست خوب و عادلانه در جامعه تعیین کننده جایگاه آنها باشد. منظورتان از اینکه به لحاظ فرهنگی به این رشته توجه نمی شود، چیست؟ فرهنگ مجموعه ای از باورها، ارزش ها و هنجارهای مسلط و پذیرفته شده در جامعه است که اعضای جامعه با لحاظ کردن آنها؛ انتخاب هایشان و شیوه زندگی و معنای زندگی شان را شکل می دهند. امروزه، بر اساس تأملات فلسفی تأثیرگذار در مکاتب پدیدارشناسانه - هرمنوتیکی نشان داده شده که برخلاف این تصور که انسان ها موجودات متفردی هستند (اصالت فرد و سوژگی) اساساً آدمی موجودی است که در بطن یک عالمی قرار دارد که آن عالم، نسبت به وجود هر فرد یا هر عضوی از آن عالم، تقدم هستی شناسانه دارد. در واقع انسان در یک وضعیت و حالت پرتاب شدگی به سر می برد؟ بله، دقیقاً مقوله پرتاب شدگی (Geworfenheit)که از مقولات محوری در مکتب پدیدارشناسی است، در اینجا بسیار گویا است. البته شاید به جای پرتاب شدگی، بهتر باشد بگوییم در طرح افتادگی . یعنی اینکه هر آدمی موجودی است که همیشه در بدو تولد در عالمی حضور پیدا می کند که مختصات آن را خود تعیین نکرده است؛ و زمانی که به مرحله انتخاب و تصمیم گیری می رسد، موجودی است که هویت و فهم و عقل و تفسیر و ترجیحات او طی یک فرآیند پیچیده ای که مشتمل بر مؤلفه های تربیتی، محیطی، اقتصادی تجربه های خاص و عام شخصی و عمومی هست به بلوغ جسمی و فکری رسیده و باید در عالم زندگی خویش طرح افکنی کند یعنی امکان هایش را بشناسد، انتخاب کند و دست به عمل بزند. بنابراین هیچ آدمی امکان عمل کردن خارج از جهانی که در آن رشد کرده و هویت پیدا کرده و خودش را شناخته نمی تواند فکر کند و انتخاب و عمل نماید. البته این بدین معنا نیست که ما جبرگرا شویم، این اوصاف بیانگر موقعیت مندی انسان و مناسبات انسانی و همه پدیده های انسانی و اجتماعی است. اینکه فرمودید انسان به این دنیا می آید که در میان تمام آن جبرها، انتخاب هایی هم داشته باشد و طرحش را بیفکند؛ در واقع همینجا نقش علوم انسانی مطرح می شود؟ بله دقیقاً. اوصاف ذکر شده، که در جامعه شناسی معرفت از آنها به عنوان خاستگاه های اجتماعی نام می برند، شامل حال نظام دانایی ما و علوم انسانی- اجتماعی و مشخصاً علوم سیاسی در ایران نیز می شود. یکی از آسیب های جدی در نظام تصمیم گیری و در فرهنگ عمومی این است که، با وجود اینکه هر فردی مُحق است که با هر شغل و علاقه ای که دارد در مورد سرنوشت اجتماعی و سیاسی جامعه خود موضع گیری داشته باشد، اما افرادی در جایگاه های تصمیم گیری که سرنوشت و مصلحت عمومی جامعه است قرار می گیرند که نمی توانند درباره مسائل و موضوعاتی که مربوط به انسان و مسائل انسان، تعلیم و تربیت، پیچیدگی های مناسبات فرهنگی و غیره است، درست عمل کنند. این در مورد موضوع توسعه در ایران بیش از هر موضوع دیگری خود را نشان می دهد. توسعه مربوط به انسان و مناسبات میان انسان ها، نهادها و روندها است و با نگاه تکنیکی و فناورانه و تجاری نمی توان توسعه یافت. به موضوع توسعه اشاره کردید. توسعه در کشور ما بیشتر بر اساس شاخص های اقتصادی و به تعبیر شما با نگاهی تکنیکی دنبال می شود. اما آنچنان به تأثیر و کارایی علم سیاست در مقوله توسعه توجه نمی شود. با این رویکرد چه باید کرد؟ اتفاقی که به لحاظ فکری، فرهنگی و تاریخی در کشور ما رخ داده و این هم یک نمونه از همان وضعیت پرتاب شدگی است این است که امروزه علم سیاست دقیقاً در تناقض با آنچه که موضوعش بوده فهمیده می شود. البته این بدان خاطر است که تعبیر ماکیاولیستی– هابزی از سیاست که مدلول آن را مبارزه بر سر قدرت می دانند بر اذهان حاکم شده است. این در حالی است که در دوران کلاسیک که دانش سیاست توسط ارسطو بنیان نهاده شد موضوع آن زندگی نیک یا خوشبختی بود. البته امروزه تعریف خوشبختی و شاخص هایش در هر مکتب و جامعه ای متفاوت است. مثلاً اینکه در جامعه ما بیشتر افراد به تحصیل در رشته های غیرعلوم انسانی تمایل دارند مربوط به شرایط جامعه ما است که اکثر افراد زندگی خوب را در رشته هایی غیر از علوم انسانی می بینند. این یک معضل فرهنگی است که افراد با توجه به تأثیر پیش فرض های فرهنگی بر انتخابشان، به انتخاب رشته های علوم انسانی گرایش پیدا نمی کنند. مناسبات اقتصادی موجود یعنی مصرف گرایی، فایده گرایی، لذت گرایی و رابطه اینها با مناسبات سرمایه داری و با نظام اقتصادی سرمایه داری است که به این نوع تصمیمات منجر شده است و دقیقاً در همینجا است که توسعه برای ما یک مسأله شده است. ضرورت ها، توانش ها و فضیلت ها در جامعه ما با هم انطباق لازم ندارند. چرا توسعه برای ما به یک معضل تبدیل شده است. آماری که اقتصاددانان می دهند حاکی از این است که کل برنامه های توسعه در ایران، سی درصد تحقق پیدا کرده است. در این بین، چه اتفاقی افتاده؟ توسعه باید موضوع کدام دانش باشد؟ باید ببینیم که تصمیم گیران و برنامه ریزان توسعه چه کسانی بودند و فارغ التحصیل چه رشته هایی هستند؟ مسئولیت استادان و انتظارات از آنان و توقعات از رشته علوم سیاسی در اینجا خود را نشان می دهد. بنیان بسیاری از دانش های انسانی و اجتماعی امروزین در حکمت نظری و حکمت عملی، یا همان علم سیاست کلاسیک، که یک دانش چند رشته ای بوده، می باشد. این دانش در طول تاریخ دچار انشقاق در قالب رشته های مختلف شده است. در حال حاضر نیز مهم ترین مباحث این است که خوشبختی چیست و چگونه حاصل می شود . در اینباره، هر مکتب فکری رأی خاصی دارد. تعریف خوشبختی برمی گردد به تعریفی که از زندگی داریم. تأثیرگذارترین متفکران در حال حاضر فیلسوفان اخلاق هستند یا متفکرانی که مطالعات خود را به این سمت سوق داده اند. آمارتیا سن برنده جایزه نوبل اقتصاد و متفکر برجسته در حوزه توسعه انسان، که از توسعه انسان(Human Development) سخن گفته نه توسعه انسانی معتقد است که موضوع توسعه، خود انسان است و بنابراین توسعه، همانا توسعه انسان است. من بجد مدعی هستم که توسعه، موضوع علم و فلسفه سیاست، که درستِ آن علم مدنی یا فلسفه مدنی، همان طور که فارابی گفته، می باشد. از واژه مدنی استفاده کرده ام که نکته مهمی را در همین رابطه مطرح کنم و آن هم اغتشاش مفهومی و ابهامات نظری در مورد چیزی که آن را علم سیاست می نامند؛ است. البته این خود مصداقی از فهم نادرست از علوم انسانی و اجتماعی به طور کلی است. در واقع این دانش هم در پی خوشبختی انسان بوده نه آنگونه که رایج است در پی کسب قدرت؟ بله زندگی خوب موضوع حکمت عملی بوده است. یا این طور بگوییم که زندگی خوب موضوع حکمت عملی است نه دانش دیگری. ارسطو می گوید با فلسفه نظری نمی توان برای افراد جامعه خوشبختی به ارمغان آورد. او به افلاطون نقد می کند. ارسطو بین حکمت عملی و حکمت نظری تفاوت می گذارد. تمام بحث های علوم اجتماعی از درون حکمت عملی در می آید. تفاوت حکمت عملی و حکمت نظری در چیست؟ صحبت درباره این تفاوت به ما کمک می کند تا بحث اغتشاشات مفهومی را که درباره واژه سیاست نیز وجود دارد بهتر مطرح کنیم. در فرهنگ ما، تا سخن از مفهوم سیاست به میان می آید تعابیری از این دست به ذهن متبادر می شود: اینکه سیاست، پدر و مادر ندارد، سیاست یعنی بازی قدرت و... بسیاری نیز معتقد هستند که دانش و علم سیاست، نظریه حکومت است و فلسفه سیاسی نیز فلسفه نظری حکومت است. آنان می گویند مگر نه اینکه افلاطون معتقد بود که حکیم باید حاکم باشد. من در پاسخ می گویم که نام کتاب جمهوری افلاطون، در اصل پُلی ته اییا (politeia) بوده است. از طرفی پولیتیا هم قانون اساسی است و هم امر عمومی که با پولیس(polis) و شهر مرتبط است. فارابی در قرن چهارم هجری می گوید این دانش، علم و فلسفه مدنی است. چرا فارابی کلمه مدنی را ذکر می کند چون او معتقد است که مفهوم پولیتیکه(politike) یونانی به معنی امر مدنی است که همان هویت عمومی یا کشور – شهر است. مدنی یعنی هر جایی که انسان ها با هم زندگی می کنند و مسائل مشترک، منافع مشترک و قلمرو مشترک دارند. این مدنی بودن به مدینه و پولیس و شهر ربط دارد که همان دولت در اندازه یک شهر است. در اینجا لازم است که مفهوم پولیتیکه اپیستمه(episteme) را نیز توضیح دهم. اپیستمه همان دانش و ساینس است. افلاطون مفهوم تئورتیکه اپیستمه داشت که به دانش نظری اطلاق می شد. دانش نظری به این معنا که کاملاً موضوع تعقل است و به دنبال دستیابی به ذات و حقیقت ثابت و دائم امور است. یعنی هر چیزی در عالم که می خواهی چیستی اش را بدانی؛ باید معنای ذهنی آن را در قالب مفاهیم و مُثُل و آیدوس(eidos) بفهمی. مفاهیم زیبایی، دانش، نیکی، شر و غیره باید از طریق عقل که دارای مراتبی است فهمیده شود تا بتوان ذات امور و چیستی اشیا را فهمید. اما، ارسطو برای خوشبختی و مصلحت عمومی، به حکمت عملی (فرونسیس) به جای حکمت نظری اصالت می دهد. بنابراین، در مقابل مفهوم تئورتیکه اپیستمه (حکمت نظری) در افلاطون، ارسطو مفهوم پراکتیکه اپستمیه (حکمت عملی) را قرار داد که موضوع آن به معنای امور متغیر و امور مرتبط با زندگی است. یعنی می توان این دانش را دانش درست زیستن در شرایط عینی برای دستیابی به زندگی خوب دانست. لذا، شهروندی می شود محور حکمت عملی، نه حقی جهان شمول و نه سازمان اقتدار و حکومت. ربط این بحث با بحث توسعه در این است که این متفکران و دیگر متفکران مدنی، نه به خاطر بی غمی و اشتغال به تأملات انتزاعی، بلکه به دلیل اینکه با مسأله و معضلات قابل توجه ای در جامعه یا جماعت خود مواجه بودند تأمل و بحث و درس داشتند. شما به حکمت عملی و تأکید ارسطو بر آن اشاره کردید. امروزه اهمیت این بحث در چیست؟ اکنون در حوزه اندیشه مدنی، دوران احیای ارسطو است. هایدگر، هانا آرنت، هابرماس، مکینتایر و جماعت گرایان، خانم نوسبام و گادامر، همه اینها نوارسطویی هستند که بر رابطه دانش اخلاق و دانش مدنی تأکید دارند. این تأکید، اگر به منظور این باشد که از دانش اخلاق به معنای علم خوب زیستن توجه کنیم، ارتباط با بحث توسعه را نشان می دهد. اخلاق یعنی چگونه خوب زیستن. من امر مدنی را جایگزین مفهوم سیاست می کنم، چون موضوع در دانش مدنی همان پولیتیکه اپیستمه بود و بعد حکمت عملی ارسطو مطرح شد که موضوعش زندگی شهروندان بود نه اینکه چه کسی حکومت کند. اینکه چه کسی حکومت کند بعد از این مرحله مطرح می گردد. هیچ کدام از متفکران سیاسی با وجود تفاوت هایی که باهم دارند، موضوع و دغدغه کارشان حکومت و شکل آن نبوده و در نهایت به نوعی نظام تصمیم گیری می رسند. شهروندی یعنی موجودی مدنی . وند در واژه شهروند، مفهوم اتصال و تعلق و پیوند را می رساند. شهروند یعنی متعلق به جایی بودن. از نظر ارسطو، موجودی به عنوان انسان که غیرشهروند باشد وجود ندارد؛ چون خارج از شهر هیچ موجودی نمی تواند همچون انسان زندگی کند. انسان همین که در یک خانواده به دنیا می آید و به وسیله زبان با افراد خانواده ارتباط برقرار می کند، به عالمی که پیش از وی بوده وارد می شود. سپس هویت او شکل می گیرد. این طور نیست که انسان در ابتدا یک هویتی داشته باشد و بعد از آن در عالم وارد شود. هایدگر نیز از واژه بودنِ با حرف می زند. یعنی ما نمی توانیم بگوییم من هستم بلکه ما همواره با چیزی هستیم و با دیگران هستیم در عالم زندگی و با چیزهایی که پیرامون مان هستند و ارتباط هایی که داریم؛ در جهان وجود داریم. با توجه به توضیحاتی که درباره اصل و ریشه مفهوم سیاست ارائه کردید، به نظر شما چرا در جامعه و فرهنگ ما مفهوم سیاست بیشتر باری منفی دارد و در بسیاری از موارد، از آن به بازی قدرت تعبیر می شود؟ این را ما نساختیم. با ماکیاولی و هابز است که مفهوم و دانش سیاست به این معنا به کار برده می شود که البته این هم اشتباه فهمیده شده است. ماکیاولی در کتاب شهریار، موضوع و دغدغه قدرت را مطرح می کند. در اصل مسأله او، فروپاشی فلورانس است که رقابت بر سر قدرت آن را به تباهی کشانده است. فلذا او به این نتیجه رسیده که تنها یک فرد قدرتمند است که می تواند فلورانس را از این آشفتگی نجات دهد. برای ماکیاولی حاکم قدرتمند فی نفسه اهمیتی ندارد و او فقط به فکر حفظ فلورانس است. حکومت و ساختار اقتدار ابزار است برای زندگی خوب. ارسطو مفهوم فرونسیس (حکمت عملی) را بیان می کند که خودش دو بال دارد: اخلاق (فضیلت اخلاقی و خوب بودن) و سیاست . عقل انسان به او این امکان را می دهد که درست را تشخیص دهد. اما تربیت شدگی شهروندی – اخلاقی است که او را به انجام آنچه عقل او تشخیص داده است، عمل کند نه چیزی که ممکن است نفع او در آن باشد. می بینیم که این درست مقابل اصول فایده باوری مدرن و معاصر که اصل را و درست را در هر آنچه نفع آدمی را تأمین می کند می دانند و حتی میان خوشبختی و لذت مادی اینهمانی برقرار می کنند. اما در اندیشه مدنی نوارسطویی، برای تشخیص درست و انتخاب صحیح، باید شهروند تربیت شده باشد و برایش ملکه شود که آنچه را که درست تشخیص داده، درست هم انتخاب کرده و به آن عمل کند. از نظر ارسطو، انسان هر کاری که می کند برای این است که خوب زندگی کند. زندگی خوب این است که استعدادهای انسانی از قوه به فعل تبدیل شود با مفهوم ائودایمونیا که در اصل به معنای شکوفایی و فلاح است. پرسش دیگر من پیرامون مسئولیت اجتماعی استادان دانشگاهی و عالمان علم سیاست است. وظیفه استاد دانشگاه در رشته علوم سیاسی چیست؟ آیا رسالت اجتماعی او این است که جامعه را به خودآگاهی و رهایی بخشی برساند؟ با توجه به آسیب هایی که واژگونی واژگان و اغتشاشات مفهومی در حوزه علم سیاست به حوزه مدنی و زندگی انسان ها می زند، برای استادان علوم سیاسی ضرورت دارد که شفاف سازی مفهومی کنند. چون جامعه بر اساس همین تصورات و مبانی تصمیم می گیرد و انتخاب می کند. تحقق این شفاف سازی، قوام بخش مبانی فکری برای زندگی خوب و شهروندی خواهد بود. غیر از شفاف سازی و غلبه بر اغتشاشات مفهومی، آیا نقد قدرت هم از وظایف عالمان علم سیاست محسوب می شود؟ به عنوان یک مسأله، قدرت، زور و ظلم اولویت دارد. اگر منظور از قدرت، استبداد و استعمار و فساد در عرصه اقتدار است و بحران در این مقولات رخ دهد، طبیعتاً باید دانش مدنی (سیاست) هم به اینها بپردازد. اما گاهی ممکن است مسأله و بحران اینگونه نبوده و مثلاً مسأله کاملاً اقتصادی باشد. به طور مثال، روسو گفت مسأله من مالکیت است که این مالکیت، مانع زندگی خوب شده است. لذا، اصلاً بحث او حکومت و قدرت نبود. باید دید که چه چیزی به عنوان مسأله و بحران تشخیص داده می شود. هر جا قدرت به هر شکلی فرصت زندگی خوب کردن برای انسان را مخدوش کرد آن وقت باید قدرت را نقد کرد. اما اگر مسأله و بحران، قدرت نباشد چه دلیلی دارد که علم سیاست به مسأله قدرت بپردازد. باید به چیزی پرداخت که بحران درست کرده و باید آن را حل کرد. هیچ متفکر سیاسی در خلأ فکر نمی کند بلکه بحران را تشخیص می دهد و منشأشناسی می کند و بعد راه حل ارائه می دهد. مسئولیت اجتماعی دیگر برای استادان علوم سیاسی و رشته علوم سیاسی، پرداختن به مقوله شهروندی است. شهروندی تنها یک مقوله حقوقی نیست بلکه مقوله ای مرتبط با فلسفه مدنی نیز هست. شهروند یعنی موجود مدنی و در این حالت، دانش مدنی باید در مورد شهروندی صحبت کند. برای اینکه زندگی خوب و قوام مدینه و قوام کشور به شهروندی است. شهروندی ابعاد گسترده ای دارد که باید به آن پرداخت. شهروندی ستون قائم حیات هر کشوری است و مردم به میزانی که خود را شهروند بدانند یعنی متعلق به جایی بدانند؛ آن وقت تعلق خاطر پیدا خواهند کرد. مقداری هم به نقدهای معطوف به رشته علوم سیاسی و عالمان و حاملان این علم بپردازیم... در بحث نقد، من موافقم که دست اندرکاران، دانشجویان، فارغ التحصیلان و استادان علوم سیاسی نقصان، کمبود و مشکل و کم کاری دارند. اما به خاطر عیوب ما استادان علوم انسانی نیست که به علوم انسانی توجه نمی شود. ما ظرفیت های بالایی در علوم انسانی– اجتماعی در کشور داریم. استادان صاحب دغدغه و دانشجویان توانمند و با دغدغه در این حوزه دانش در کشور کم نیستند، اما در حال حاضر از ظرفیت علوم انسانی در کشور استفاده نمی شود. دیدگاهی وجود دارد که علوم انسانی و علوم سیاسی را جزو علوم ممنوعه می داند و بحث بازنگری در متونش را مطرح می کند. دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که علوم انسانی و مخصوصاً علوم سیاسی را علمی ناکارآمد می داند. شما این توهم ناکارآمدی را به نگاه فرهنگی منفی که در کشور ما درباره این علوم رایج است ارجاع دادید... مشکل این است که ما در یک دور بسته گرفتاریم. یک تابوی فرهنگی – اقتصادی در مورد علوم انسانی دائماً خود را بازتولید می کند. از سطح خانواده تا عرصه عمومی و تا کانون های تصمیم گیری. و آن اینکه علوم انسانی دردی را دوا نمی کند نه از زندگی شخصی و نه از جامعه. بسیاری معتقدند که علوم انسانی به درد نمی خورد چون که برای این رشته، آینده ای از نظر شغلی و شأن اجتماعی متصور نیستند. به علاوه اینکه دیدگاهی نیز وجود دارد که مانع از بهره برداری و استفاده از ظرفیت های خوبی که علوم انسانی می تواند در کشور داشته باشد، می شود. بعد بر اساس همین دیدگاه ها، علوم انسانی را نقد می کند. یعنی از یک طرف فضای کار و بهره گیری از علوم انسانی داده نمی شود و از طرف دیگر، کارآمدی علوم انسانی را نقد می کند. بدیهی است که یکباره نمی توان از این دور بسته رهایی یافت. یعنی می فرمایید که استادان علوم سیاسی باید این توان و استعداد علم سیاست را به جامعه ارائه بدهند اما از طرف متولیان امر و از سوی جامعه نیز باید به این رشته توجه شود و بحث فرهنگی در نگاه منفی به این رشته نیز درست شود. در واقع، شما در پاسخ به نقد ناکارآمد بودن علوم سیاسی می فرمایید که اصلاً توجهی به این علم نمی شود در حالی که از آن کارآمدی طلب می شود؟ این مسئولیت دو طرفه است. اما می بینیم که در نظام آموزشی ما، به دلیل همان دور بسته ای که اشاره شد، در کشور ما علوم انسانی حاشیه نشین نظام دانایی است. در حوزه تصمیم گیری و سیاستگذاری توسعه نیز به همین دلایل غایب بزرگ است. اگر هم علوم انسانی – اجتماعی وارد بحث و زمینه توسعه هستند به صورت جزیره ای است. دانشکده های مختلف در دانشگاه ها، توسعه را تکه تکه کرده اند و به آن می پردازند. یکی توسعه اقتصادی، یکی توسعه فرهنگی، یکی توسعه سیاسی. برای همین هم است که ما سال هاست گرفتار معضل تقدم توسعه سیاسی بر توسعه اقتصادی یا بالعکس هستیم و هزینه بسیار بالایی برای این دوگانه کاذب، پرداخته ایم. علوم انسانی اکنون وضعش این است، بعد آن وقت چه توقعی از آن داریم. ملاحظه کنید چند نفر از استادان علوم انسانی در تصمیمات کلان آموزش عالی حضور داشته اند؟ نگرانی هایی وجود دارد که یک حوزه تصمیم گیری یا کاری به علوم انسانی ها سپرده شود. سازمان برنامه و بودجه، وزارت کشور، وزارت خارجه، وزارت تعاون و حتی وزارت اقتصاد و هر کدام از وزارتخانه ها باید بخشی از نیروهایشان را به کارشناسان علوم مدنی - سیاسی اختصاص دهند. اما در عمل این طور نیست و بعد چه توقعی از کارآمد بودن این رشته دارند؟ ممانعت از ورود فارغ التحصیلان علوم سیاسی به عرصه اجرایی باعث محروم ماندن جامعه از ثمرات این دانش می شود و این تبعات خوبی ندارد. قطعاً با توجه به پیچیدگی امور در سطوح مختلف حیات انسانی – اجتماعی در هر سطحی از جغرافیای سرزمینی و فرهنگی، در هر فرمانداری، شهرداری، دهداری باید از دانش مدنی استفاده شود. در برخی کشورهای پیشرفته، در قوه مقننه هر نماینده تعداد معینی مشاور که علوم انسانی – اجتماعی را هم شامل می شود، دارد که به صورت سیستماتیک به نمایندگان مشورت علمی می دهند. در برخی از همین کشورها هر دانشجویی که وارد دانشگاه می شود باید حتماً تعدادی واحد علوم انسانی بگذراند که ظاهراً هیچ ارتباطی با رشته تحصیلی او ندارد، اما قطعاً با زندگی شهروندی او مرتبط است. گفت وگو از: محمدصادق پورابراهیم اهوازی ...
